Już po raz trzynasty redakcja serwisu Nauka w Polsce PAP oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego wyróżnili najciekawszych Popularyzatorów Nauki minionego roku. Nagroda główna trafiła do prof. Tadeusza Wibiga, fizyka wysokich energii, który – aby umożliwić dzieciom przeprowadzanie eksperymentów – dojeżdża do wiejskich szkół z własnym sprzętem. 

Fizyka w lesie (Nagroda Główna)

Oprócz badania wysokoenergetycznych cząstek, które docierają do Ziemi z kosmosu, prof. Wibig zajmuje się popularyzacją nauk ścisłych wśród młodzieży. Organizuje lekcje objazdowe (projekt „Fizyka w drodze”) i konkursy. W ramach jednego z nich („Sympozja naukowe im. Rolanda Maze’a”) stworzył na podstawie eksperymentów przeprowadzonych przez licealistów artykuł naukowy, który opublikował w zagranicznym czasopiśmie. Laureat nagrody głównej wspiera również nauczycieli, bo – jak powiedział PAP-owi – „przedmiot, który w szkole nazywany jest fizyką, ma z prawdziwą fizyką mało wspólnego”. Stąd jego propozycja dla pedagogów szkolnych, aby lekcje fizyki prowadzili w lesie.

Nauka to sztuka (nagroda w kategorii Animator)

Astronom Jan Świerkowski i lider Instytutu B61 łączy naukę ze sztuką, a naukowców z artystami. O kosmosie, fizyce, chemii i biologii opowiada poprzez metafory – obrazy trafiające w sposób intuicyjny do nienaukowców, którzy nie potrafią swobodnie poruszać się po hermetycznym świecie nauki. Do współpracy przy inscenizacjach, które realizuje w nieoczywistych miejscach (np. w opuszczonym szpitalu lub w pociągu), zaprosił już m.in. Tomasza Stańkę, Stanisława Tyma, Michała Urbaniaka czy L.U.C-a.

Czym jest bozon Higgsa? Wyjaśnia to wrocławski muzyk L.U.C. w teledysku, nad którym pracował Świerkowski:

Klimatyczna bzdura roku (nagroda w kategorii Zespół)

Prof. Szymon Malinowski, dr Aleksandra Kardaś, Marcin Popkiewicz i Anna Sierpińska stworzyli przed kilkoma laty portal Nauka o klimacie, w którym rozprawiają się z mitami na temat zmian klimatycznych i typują klimatyczne bzdury roku – na przykład  twierdzenie, że rząd światowy kontroluje klimat za pomocą chemtrails (czyli smugi kondensacyjne po samolotach). W portalu znajduje się baza ponad stu takich mitów, które są merytorycznie rozbrajane. Każdy tekst na stronie jest recenzowany i poprawiany przez redakcję, a w przypadku wątpliwości merytorycznych – również przez radę naukową. Wszystko po to, by zachować najwyższe standardy, których brakuje w debacie publicznej na temat klimatu.

Astronarium z milionem widzów (nagroda w kategorii Media)

Astronarium to program realizowany przez Bogumiła Radajewskiego w TVP Bydgoszcz. Co dwa tygodnie redakcja przedstawia astronomiczne dokonania polskich i światowych badaczy, a kamera odwiedza najsłynniejsze obserwatoria astronomiczne na świecie. Dotychczas wyemitowano pięćdziesiąt odcinków – każdy z nich oglądać mogło nawet milion widzów. Jeden z nich poświęcony był budowie Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu na pustyni Atakama w Chile, którego powstanie wspiera MNiSW.

Geometria i kalafior (nagroda w kategorii Nauka)

Geometria fraktalna jest raczej niszową dyscypliną matematyczną. Ten stan rzeczy zmienić chce dr Andrzej Katunin z Instytutu Podstaw Konstrukcji Maszyn Politechniki Śląskiej, który popularyzuje wśród dzieci i młodzieży fraktale. Fraktale są samoopodobnymi obiektami geometrycznymi, które można zaobserwować w budowie kalafiora, brokułu, paproci czy muszli. Dr Katunin przeprowadził ponad pięćdziesiąt wykładów w ramach Uniwersytetu Dziecięcego, organizuje także warsztaty i wernisaże, aby w formie wizualnej przedstawić piękno fraktali.

Naukowy escape room i Arka Noego (nagroda w kategorii Instytucja)

Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN zdobył nagrodę w kategorii instytucja. Na swoim koncie naukowcy z instytutu mają między innymi stworzenie „Escape the Lab”. To wzorowany na bardzo popularnej formule escape room zamknięty pokój, z którego trzeba się wydostać. Aby to zrobić, należy wykonać serię eksperymentów i zadań, które pozwolą znaleźć wyjście.

Oprócz „Escape the Lab” instytut prowadzi mobilne laboratorium ochrony bioróżnorodności, czyli Arkę Noego dla ginących gatunków. Laboratorium jeździ po całym kraju, prezentując badania nad ocalaniem zagrożonych gatunków.

Wyróżnienia w konkursie otrzymali także:

• Instytut Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (wyróżnienie im. T. Trzcińskiego za wzorcową politykę informacyjną);
• Marta Szmigiel, doktorantka Wydziału Podstawowych Problemów Techniki Politechniki Wrocławskiej (za warsztaty z fizyki dla dzieci w wieku przedszkolnym);
• pracownicy Katedry i Zakładu Chemii Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie (za wieloletnią aktywność na festiwalach popularyzatorskich, dniach otwartych i piknikach naukowych).

Więcej informacji o tegorocznych laureatach znajduje się pod tym linkiem.

Popularyzatorzy Nauki – 13 edycja

Konkurs organizowany jest od 2005 roku, a jego pomysłodawcą był red. Tomasz Trzciński, współtwórca serwisu Nauka w Polsce – PAP. To najstarszy i jeden z najbardziej prestiżowych konkursów, w którym badacze, dziennikarze i aktywiści nagradzani są za pasję dzielenia się wiedzą.

W poprzednich edycjach konkursu nagrodzono m.in. filozofa przyrody ks. prof. Michała Hellera, neurobiologa prof. Jerzego Vetulaniego, autora programów popularnonaukowych red. Wiktora Niedzickiego, archeologa prof. Andrzeja Kokowskiego, a także Centrum Nauki Kopernik, Polską Akademię Dzieci czy Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego.