Prof. Zbigniew Błocki otrzymał dziś powołanie na stanowisko nowego dyrektora Narodowego Centrum Nauki (NCN). Przez najbliższe cztery lata będzie zarządzał agencją, która rozdziela granty na badania podstawowe.

– Jeśli chcemy konkurować z najlepszymi ośrodkami naukowymi Unii Europejskiej i świata, to musimy stawiać na najlepsze projekty naukowe. Dlatego rozwijamy system finansowania nauki, który premiuje jakość pracy polskich jednostek naukowych. Narodowe Centrum Nauki odgrywa i niewątpliwie będzie odgrywać ważną rolę w tworzeniu polskiej kultury grantowej i we wspieraniu prowadzenia przełomowych badań podstawowych – mówi prof. Marek Ratajczak, sekretarz stanu w MNiSW, który wręczył powołanie nowemu dyrektorowi NCN.

NCN przeznaczyło już 4 miliardy złotych na prawie 9 tysięcy projektów naukowych wyłonionych w 54 konkursach. – Stale zabiegamy o zwiększenie środków dla NCN. W tegorocznym budżecie agencja jest to dodatkowe 30 mln zł – dodaje prof. Marek Ratajczak.

Nowy dyrektor NCN podkreśla, że jego priorytetem będzie zabieganie o dalsze zwiększanie wydatków na badania podstawowe. – Uważam, że finansowanie przez NCN projektów badawczych jest jednym z najlepszych sposobów wydawania pieniędzy na naukę w Polsce – zaznacza prof. Błocki. Dodaje, że jednym z pierwszych podejmowanych działań w jego kadencji będzie uregulowanie kwestii wynagrodzeń naukowców realizujących projekty finansowane przez NCN. – Działania te wychodzą naprzeciw postulatom dużej części środowiska naukowego i liczę, że będzie to bardziej sprawiedliwy niż dotychczas, a przy tym spójny, system. Zależy nam na zatrudnianiu na pełny etat na podstawie umowy o pracę szczególnie na stanowiskach typu postdoc, a także na stypendiach doktoranckich i samozatrudnianiu kierowników grantów – mówi nowy szef NCN.

Wyłonienie nowego dyrektora NCN było także okazją do podsumowania pierwszych czterech lat istnienia Centrum, którym kierował dotąd prof. Andrzej Jajszczyk. Minister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Lena Kolarska-Bobińska w poniedziałek podziękowała prof. Jajszczykowi za jego pracę na rzecz NCN.

– W ciągu czterech lat udało się stworzyć sprawnie działającą agencję. Zaczynaliśmy od zera, a teraz dzięki środkom z NCN swoje badania prowadzi ponad 9 tysięcy zespołów – mówi prof. Andrzej Jajszczyk. Możliwe to było dzięki zaangażowaniu ponad 27 tysięcy ekspertów, wśród których liczną grupę stanowią naukowcy z zagranicy. Ich udział w ocenie projektów systematycznie wzrastał – od 7 proc. w 2011 roku, do 57 proc. w 2014 roku. Trwa ona zwykle pięć miesięcy, co stawia NCN w czołówce najsprawniej działających europejskich agencji finansujących badania naukowe.

NCN opracowało 11 rodzajów cyklicznych konkursów adresowanych do naukowców na różnych etapach rozwoju kariery oraz reprezentujących różne dyscypliny. To ważna informacja zwłaszcza z perspektywy młodych naukowców, którzy w latach 2012-2014 złożyli 50 proc. wniosków zakwalifikowanych do finansowania.

NCN wciąż się rozwija i pracuje nad nowymi możliwościami pozyskania środków, stąd konkursy takie jak: BEETHOVEN projekty z zakresu nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce realizowane wspólnie przez polsko-niemieckie zespoły badawcze) oraz przeprowadzany wspólnie z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju – TANGO (projekty wspierające praktyczne wykorzystanie wyników uzyskanych w rezultacie badań podstawowych).

Narodowe Centrum Nauki realizuje również konkursy wspólnie z partnerami europejskimi, takie jak np. HERA - Humanities in the European Research Area (konkursy wspierające badania naukowe z dziedziny humanistyki). – Ważnym osiągnięciem pierwszych czterech lat NCN było uzyskanie mocnej pozycji międzynarodowej pozwalającej na wpływanie na politykę naukową Unii Europejskiej – podkreśla prof. Andrzej Jajszczyk.

Przedstawiciele NCN w 2013 roku dzielili się także swoimi doświadczeniami podczas posiedzenia Global Research Council, a w 2014 roku byli gospodarzami pierwszego w historii wyjazdowego spotkania organizacji Science Europe (SE).

Prof. dr hab. Zbigniew Błocki - od 1990 r. pracownik Wydziału Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1999 r. w ramach stypendium Fulbrighta (senior grant) przebywał na Indiana University w Bloomington i University of Michigan w Ann Arbor. Rok 2001 spędził w Instytucie Maxa Plancka w Bonn, a w 2002 r. przebywał 3 miesiące w Instytucie Maxa Plancka w Lipsku. W 2006 r. był profesorem wizytującym na Indiana University (2006). Był także wielokrotnie zapraszany na wykłady do ośrodków naukowych (m.in. Princeton, Harvard, Columbia, University of Hong Kong, Beijing University). Obecnie jest członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Rady Naukowej Centrum Banacha, Rady Naukowej Instytutu Matematycznego PAN, a także Komitetu Matematyki PAN.

Cztery lata NCN w liczbach:

• 44 – liczba rozstrzygniętych konkursów regularnych
• 10 - liczba rozstrzygniętych konkursów międzynarodowych
• 8742 - liczba zakwalifikowanych do finansowania projektów
• 4 mld zł – kwota finansowania w konkursach regularnych
• 7,2 mln zł – kwota finansowania w konkursach międzynarodowych
• Ponad 700 mln zł – tyle pieniędzy dostali młodzi naukowcy na badania (2012-2014).

Konkursy krajowe realizowane przez NCN:

OPUS – konkurs na projekty badawcze, w tym finansowanie zakupu lub wytworzenia aparatury naukowo-badawczej niezbędnej do realizacji tych projektów.
PRELUDIUM – konkurs na projekty badawcze realizowane przez osoby rozpoczynające karierę naukową nieposiadające stopnia naukowego doktora.
SONATA – konkurs na projekty badawcze realizowane przez osoby rozpoczynające karierę naukową posiadające stopień naukowy doktora.
SONATA BIS – konkurs na projekty badawcze mające na celu powołanie nowego zespołu naukowego, realizowane przez osoby posiadające stopień naukowy lub tytuł naukowy, które uzyskały stopień naukowy doktora w okresie od 2 do 12 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem.
HARMONIA – konkurs na projekty badawcze realizowane w ramach współpracy międzynarodowej.
MAESTRO – konkurs dla doświadczonych naukowców na projekty badawcze mające na celu realizację pionierskich badań naukowych, w tym interdyscyplinarnych, ważnych dla rozwoju nauki, wykraczających poza dotychczasowy stan wiedzy, których efektem mogą być odkrycia naukowe.
SYMFONIA – na międzydziedzinowe projekty badawcze realizowane przez wybitnych naukowców, których badania wyróżniają się najwyższą jakością, odważnym przekraczaniem granic pomiędzy różnymi dziedzinami nauki, przyczyniając się do tworzenia nowych wartości i otwierania nowych perspektyw w nauce.
ETIUDA – konkurs na stypendia doktorskie.
FUGA – konkurs na krajowe staże po uzyskaniu stopnia naukowego doktora.
TANGO – konkurs na projekty zakładające wdrażanie w praktyce gospodarczej i społecznej wyników uzyskanych w rezultacie badań podstawowych.

Współpraca międzynarodowa

Nauki humanistyczne, społeczne i o sztuce:

BEETHOVEN – konkurs na projekty z zakresu nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce realizowane wspólnie przez polsko-niemieckie zespoły badawcze.
HERA – sieć europejskich instytucji partnerskich wspierających badania naukowe z dziedziny humanistyki.
JPI CH – sieć instytucji wspierająca badania naukowe na temat dziedzictwa kulturowego. Finansowanie projektów badawczych, których cel stanowi ochrona spuścizny pokoleń oraz inspirowanie prac pozwalających na zachowanie dziedzictwa kulturowego.
NORFACE – sieć instytucji wspierającą badania w obszarze nauk społecznych, finansowanie międzynarodowych projektów badawczych oraz organizowanie seminariów i konferencji.
Nauki o życiu:
INFECT-ERA – sieć instytucji, której celem jest rozwijanie działalności naukowej w obszarze chorób zakaźnych. Do celów konsorcjum należy m.in. organizowanie konkursów na międzynarodowe projekty badawcze oraz wspieranie młodych naukowców.
JPND – sieć instytucji wspierająca badania naukowe nad chorobami neurozwyrodnieniowymi, takimi jak choroba Alzheimera oraz Parkinsona.

Nauki ścisłe i techniczne:

ASPERA - sieć instytucji koordynująca i finansująca badania z dziedziny astrofizyki cząstek. Przedmiotem jej badań są zjawiska wysokoenergetyczne w kosmosie i w laboratoriach, w tym detekcja fal grawitacyjnych, a szczególności ciemna materia i ciemna energia.
CHIST-ERA – sieć instytucji finansująca badania z zakresu technologii informacyjnych oraz komunikacyjnych ICST (Information and Communication Science and Technologies).

Szczegółowe informacje o konkursach są dostępne w serwisie NCN.