Minister Dariusz Wieczorek wyjaśnia kierunek zmian. – Wynika to z prostej rzeczy - chcemy wzmocnić Polską Akademię Nauk. To ona skupia najwybitniejszych profesorów, instytuty badawcze. Chcemy, aby była to instytucja wiodąca, jeżeli chodzi o polską naukę. Dziś dokładnie te same zadania są powielane w Akademii Kopernikańskiej, więc wydawanie pieniędzy na dwie tego typu instytucje nie ma sensu i lepiej je ze sobą połączyć, stąd dwie ustawy w jednym czasie. Chcielibyśmy w ustawie o PAN uwzględnić kwestie dotyczące potencjału i majątku Akademii Kopernikańskiej, żeby to, co jest dobre kontynuować.

Jak dodaje szef resortu nauki, celem ustaw jest silna Polska Akademia Nauk i przedstawione projekty mają wzmocnić jej prestiż. Minister zapowiada, że to początek zmian. Ustawy trafiły na razie do KPRM. Przed nami etap konsultacji społecznych i prace legislacyjne. Minister zapowiedział, że prace nad ustawami zakończą się w tym roku.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz niektórych innych ustaw

Projektowana ustawa ma na celu wprowadzenie niezbędnych zmian o charakterze porządkującym i poprawiającym jakość funkcjonowania organów podmiotów nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki oraz instytutów badawczych. Zmiany dotyczą głównie trybu powoływania i odwoływania, oraz składu organów podmiotów nadzorowanych, jak również kwalifikacji osób pełniących funkcje dyrektora i zastępcy dyrektora w instytutach badawczych oraz finansowania instytutów badawczych.

Zasadniczymi kwestiami wymagającymi rozwiązania jest uporządkowanie spraw związanych z powoływaniem przez ministra dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, a także kwestia zmiany sposobu wyłaniania członków rady NCBR oraz zmiany sposobu ustalaniu długości trwania kadencji jej członków.

Przewidziane obecnie w ustawie zasady odwoływania dyrektora NCBR nie dają ministrowi możliwości szybkiego i elastycznego reagowania na potencjalne nieprawidłowości w działalności instytucji, zwłaszcza będące następstwem uchybień w pracy kierownictwa.

Więcej informacji

Projekt ustawy o zmianie ustawy o Polskiej Akademii Nauk

Nadrzędnym celem projektu ustawy jest ugruntowanie pozycji PAN jako silnej, autonomicznej instytucji naukowej, kierującej się konstytucyjną zasadą wolności badań naukowych, przez stworzenie mechanizmów, które pozwolą przeciwdziałać aktualnym problemom w obszarze organizacji i zarządzania oraz dostosować przepisy ustawy do zmieniającego się otoczenia prawnego.

Podstawowym problemem wymagającym rozwiązania w obszarze organizacyjno-prawnym działania Polskiej Akademii Nauk, jest wadliwość procesów zarządczych, w tym brak ich transparentności na poziomie PAN i instytutów naukowych, na co zwracała uwagę Najwyższa Izba Kontroli w cyklicznie przeprowadzanych kontrolach. Przede wszystkim brak jest precyzyjnego rozdzielenia kompetencji nadzorczych Prezesa Rady Ministrów i ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, i niebudzącego wątpliwości określenia kryteriów nadzoru sprawowanego przez te organy.

Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie zmian w zakresie:

• nadzoru nad działalnością PAN i jednostek naukowych oraz innych jednostek organizacyjnych
• struktury organizacyjnej
• statusu członka PAN
• zarządzania majątkiem
• finansów

Więcej informacji

Projekt ustawy o likwidacji Akademii Kopernikańskiej i Szkoły Głównej Mikołaja Kopernika

Głównym problemem wymagającym rozwiązania jest nieefektywność działalności Akademii Kopernikańskiej oraz Szkoły Głównej Mikołaja Kopernika, wyrażająca się w wyraźnie ujemnym z perspektywy interesu publicznego bilansie kosztów ponoszonych ze środków publicznych i korzyści uzyskiwanych z działalności tych instytucji.

W odniesieniu do akademii należy zauważyć, że zadania przypisane jej w ustawie w znacznej mierze powielają zadania podmiotów, które działały na rzecz systemu szkolnictwa wyższego i nauki już przed jej utworzeniem. Przede wszystkim dotyczy to działalności w zakresie realizacji polityki stypendialno-grantowej, tj. przyznawania Stypendiów Kopernikańskich oraz Grantów Mikołaja Kopernika. Polityki tego typu są realizowane przez inne instytucje, tj. Narodowe Centrum Nauki, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju oraz Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej.

Umożliwienie akademii prowadzenia działań o charakterze stypendialnym i grantowym nie daje pożądanych efektów. Polityka akademii w zakresie przyznawania grantów nie wyróżnia się innowacyjnością czy skoncentrowaniem na wyjątkowo ważnej – z puntu widzenia państwa – agendzie badawczej. Dodatkowo, jej praktyka nie koresponduje z najlepszymi praktykami, jakie są stosowane przez inne instytucje realizujące politykę stypendialno-grantową, posiadające wysoką renomę i rozpoznawalność międzynarodową.

Natomiast w odniesieniu do Szkoły Głównej Mikołaja Kopernika należy zauważyć, że jest ona funkcjonalnie powiązana z akademią, której jednym z zadań jest wspieranie szkoły. Obecnie nie prowadzi ona kształcenia na studiach, co oznacza, że nie realizuje podstawowego zadania uczelni. Szkoła oferuje wyłącznie kształcenie na studiach MBA i kształcenie doktorantów w ramach szkoły doktorskiej.

Zgodnie z projektowaną ustawą z dniem jej wejścia w życie nastąpi otwarcie likwidacji akademii i szkoły. W celu likwidacji tych podmiotów minister powoła likwidatora.

Więcej informacji