Polskie Multidyscyplinarne Laboratorium Badań Polarnych w Antarktyce

Przedmiotem inwestycji budowlanej pn. „ARCTOWSKI - PolarPOL - Polskie Multidyscyplinarne Laboratorium Badań Polarnych w Antarktyce” jest  nowa siedziba Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego. Znajduje się ona na Wyspie Króla Jerzego w archipelagu Szetlandów Południowych w Antarktyce. Od kontynentu Antarktydy dzieli ją 120 km. Stacja działa od 1977 roku i jest nieprzerwanie użytkowana jako jedyna polska, całoroczna placówka naukowo-badawcza w tej części świata.

Minister Nauki Dariusz Wieczorek spotkał się z dyrekcją Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN, operatorem Polskiej Stacji Antarktycznej im. H. Arctowskiego w sprawie przekazania dodatkowych środków finansowych i omówienia stanu realizacji kompleksowej przebudowy infrastruktury pn. „ARCTOWSKI - PolarPOL - Polskie Multidyscyplinarne Laboratorium Badań Polarnych w Antarktyce”. W spotkaniu udział wzięli:

• dyrektor Instytutu - prof. Jarosław Poznański,
• zastępca dyrektora ds. administracyjnych Instytutu - Agnieszka Kruszewska,
• koordynator ds. logistyki polarnej - dr Dariusz Puczko
• zastępca dyrektora Departamentu Nauki w MNiSW – Patrycja Gutowska.

Szef resortu nauki podkreślił znaczenie ośrodków badawczych, takich jak Stacja Polarna Arctowski, które umożliwiają realizację ambitnych projektów naukowych oraz rozwoju osiągnięć polskich naukowców na arenie międzynarodowej.

– Bardzo się cieszę, że przeznaczone środki pozwolą na dokończenie inwestycji kompleksowej przebudowy Polskiej Stacji im. H. Arctowskiego, która to ze względu na swoje położenie  pozwala na wzmocnienie pozycji międzynarodowej prowadzonych przez Polskę badań naukowych oraz zabezpieczenie obecności Polski na forum międzynarodowym. Ta unikatowa platforma badawcza umożliwia szersze włączenie się w badania nad zmianami klimatu, istotne ze wzglądu na obecne i przyszłe uwarunkowania w funkcjonowaniu zamieszkiwanej przez nas planety – powiedział Minister Nauki podczas spotkania z przedstawicielami IBB PAN.

Inwestycja jest realizowana przez Instytut Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk, finansowana dzięki dotacji z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jej realizacja umożliwi prowadzenie nowatorskich badań o znaczeniu strategicznym dla rozwoju polskiej nauki, gospodarki oraz polityki. Pozwoli także na rozszerzenie i rozpoczęcie badań o globalnym znaczeniu, zarówno poznawczym, jak i praktycznym z zakresu m.in. badania globalnych zmian klimatycznych i ich wpływu na zasoby i produktywność wód antarktycznych.

Przedsięwzięcie powstaje dzięki dotacji z MNiSW

Do tej pory na realizację inwestycji, z uwzględnieniem 2024 r., wydatkowano ze środków publicznych już ponad 70 mln zł. Kwota dotacji wynosiła ponad 130 mln zł. Środki te zostały na wniosek IBB PAN zwiększone o dodatkowe 43 mln zł. Termin zakończenia realizacji inwestycji zaplanowano na rok 2027.  

W ramach przekazanych środków wykonano posadowienie bloków fundamentowych i montaż konstrukcji stalowej pod budynek główny, dwie hale magazynowe wraz z infrastrukturą wewnętrzną, instalację systemu wodno-kanalizacyjnego wraz z oczyszczalnią ścieków i przepompownią oraz modernizację systemu paliwowego i wymianę okablowania energetycznego. Do zakończenia procesu inwestycyjnego pozostała prefabrykacja konstrukcji budynku głównego oraz posadowienie jej na gotowej konstrukcji stalowej oraz prace wykończeniowe budynku głównego.  

Realizacja kompleksowej przebudowy infrastruktury stacji pozwoli Polsce utrzymać się w elitarnym gronie dwudziestu państw prowadzących całoroczne stacje naukowo-badawcze w Antarktyce i utrzymać status członka Konsultatywnego Układu Antarktycznego, a wraz z nim równoważne prawo głosu w decyzjach dotyczących zarządzania Antarktyką.

Projekty realizowane w 2023 roku w oparciu o polską stację antarktyczną im. H. Arctowskiego

Badania prowadzone na Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego w roku 2023 obejmowały swoim zakresem monitoring:

• morski,
• ekologiczny,
• gatunków obcych i antropopresji,
• UAV (wykonywanie zdjęć lotniczych za pomocą bezzałogowych statków powietrznych w celu wsparcia monitoringu ekologicznego),
• meteorologiczny,
• hydrologiczny Zachodniego Brzegu Zatoki Admiralicji,
• glacjologiczny (służący śledzeniu zmian zachodzących na czołach lodowców uchodzących do morza),
• sejsmologiczny,
• środowiskowy inwestycji, mający wykluczyć ryzyko negatywnego wpływu prac budowlanych związanych z renowacją infrastruktury na ekosystem.

Wśród realizowanych przedsięwzięć naukowych 2023 roku w oparciu o Polską Stację Arctowskiego znalazły się m. in. następujące projekty badawcze:

• Przepływ węgla w przybrzeżnych ekosystemach Subantarktyki w dobie intensywnego wytapiania lodowców
  Celem projektu było rejestrowanie rozmieszczenia, zagęszczenia i różnorodności szkarłupni wraz z gradientem głębokości celem prześledzenia zmian w zespole organizmów zwierzęcych związanych z płytkowodną strefą przybrzeżnej morskiej Antarktyki w ciągu ostatniej dekady. Zadania realizowane były przy wykorzystaniu nurkowania i fotografii podwodnej.
• Realizacja projektu: "King George Island Glacial History"
  Celem badań była ocena historii lodowcowej i dynamiki mas lodu na obszarach przylegających do Stacji H. Arctowskiego, z wykorzystaniem różnorodnych metod badawczych oraz nalotów UAV mas lodu.
• Życie na obu krańcach globu – weryfikacja koncepcji bipolarności pelagicznych Ostracoda
  Zadaniem badań jest określenie różnic w skupiskach nie związanych ze stałym podłożem gromad drobnych skorupiaków (Ostracoda) w atlantyckim sektorze wód Arktyki i Antarktyki poprzez weryfikację ich struktury gatunkowej, rozmieszczenia (kiedyś i dziś) oraz roli w dwóch, odmiennych ekosystemach polarnych.

Instytut Biochemii i Biofizyki PAN

Misją jednostki jest prowadzenie badań podstawowych z biologii, biofizyki, biochemii i genetyki. Instytut zarządza Polską Stacją Antarktyczną, której realizowane prace badawcze mają wagę naukową, ekonomiczną i geopolityczną, są przedmiotem aktywnego zainteresowania wielu państw, czego wyrazem są specjalne naukowe programy rządowe oraz narodowe programy antarktyczne.