Znalezisk dokonano podczas sierpniowych wykopalisk, które odbyły się w obecnym Miejscu Pamięci Narodowej w Łambinowicach. To tam w czasie II wojny światowej władze niemieckie urządziły jeden z największych zespołów obozów jenieckich Wehrmachtu.

“Była to część obozu, która nigdy wcześniej nie stała się przedmiotem badań terenowych. Nieznana była nawet precyzyjna lokalizacja poszczególnych budowli wchodzących w jego skład oraz współczesny stan zachowania” - podkreślił w rozmowie z PAP kierownik projektu badawczego dr Dawid Kobiałka z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego.

Obecnie teren ten porasta las. Jednak już po ściągnięciu kilkucentymetrowej leśnej ściółki ukazał się zarys posadzki lazaretu. Okazało się, że był to duży budynek, o wymiarach 63x15 m. Badacze natknęli się też na podstawę pieca kaflowego i fragmenty glinianych kafli piecowych – niektóre posiadały motywy florystyczne oraz znaki producenta.

Pod ściółką znajdowało się wiele przedmiotów, przede wszystkim związanych z życiem jeńców i funkcjonującym w tym miejscu obozowym szpitalem, m.in.: igły lekarskie, fragment maszynki do golenia, guziki bieliźniane i mundurowe, metalowe naczynia, fragment drutu kolczastego, gwoździe, żeliwne elementy piecyków grzewczych.

Znak tożsamości (tzw.  nieśmiertelnik) odnaleziony w trakcie prac projektowych. Fot.  D. Frymark, zbiory CMJW

Obóz w Łambinowicach (Lamsdorf) był już celem licznych projektów badawczych. Jednak zdaniem dr. Kobiałki obecnie rozpoczęty odróżnia się od poprzednich to, że do inwentaryzacji, zmapowania oraz dokumentacji reliktów obozowych wykorzystywane są nowoczesne metody archeologicznych badań nieinwazyjnych oraz inwazyjnych, których wyniki będą zestawiane z źródłami historycznymi.

Do tej pory w miejscu pamięci pobrane zostały próbki gleby i przeprowadzane badania georadarowe na jednym z cmentarzy obozowych, które mogą pomóc w lokalizacji grobów masowych, mogących znajdować się na tym terenie. Znaleziska i struktury były namierzane trójwymiarowo. Natomiast odnalezione w terenie większe relikty ścian lazaretu oczyszczono i udokumentowano w celu przygotowania modeli 3D.

Badania odbywają się w ramach projektu "Nauka dla społeczeństwa" ze środków MEiN.

"Celem naszego przedsięwzięcia jest włączenie w projekt osób spoza środowiska naukowego. Stąd mamy zaplanowany szeroki wachlarz inicjatyw: od wykładów, warsztatów, spotkań po aktywny udział osób zainteresowanych w pracach terenowych" - wskazał szef badań.

Wolontariusze wykonują pod okiem specjalistów m.in. pomiary geodezyjne, dokumentują zabytki, eksplorują obiekty archeologiczne.

Jak wyjaśnił dr Kobiałka, projekt stawia sobie cele naukowe, konserwatorskie, edukacyjne i społeczne.

"Z jednej strony chodzi o inwentaryzację pozostałości obozowych przy wykorzystaniu interdyscyplinarnej metodologii. Z drugiej zaś, badamy rolę i znaczenie Miejsca Pamięci Narodowej w Łambinowicach dla lokalnej, ale nie tylko, społeczności" - dodał.

Zwieńczeniem prac będzie stworzenie wystawy prezentującej historię miejsca oraz film edukacyjny, który będzie ukazywał zrealizowane działania. Zakończenie prac planowane jest na połowę 2024 r.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski