Zapisałam dziecko do przedszkola, ale Pani Dyrektor, zapowiedziała, że „godziny bezpłatne" zaczynają się od 7 rano, a wtedy jeszcze jest mało dzieci. Czy to jest prawidłowe? 

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe – j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 910, ze zm., przedszkolem publicznym jest przedszkole, które m.in. realizuje programy wychowania przedszkolnego uwzględniające podstawę programowa wychowania przedszkolnego oraz zapewnia bezpłatne nauczanie, wychowanie i opiekę w czasie ustalonym przez organ prowadzący, nie krótszym niż 5 godzin dziennie. Organ prowadzący (m.in. rada gminy) ustala wysokość opłat za świadczenia udzielane przez przedszkole publiczne w czasie przekraczającym powyższy bezpłatny wymiar zajęć (zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych – Dz. U. z 2020 r., poz. 17 ze zm. Należy jednocześnie mieć na uwadze, że organizację pracy przedszkola określa ramowy rozkład dnia ustalony przez dyrektora przedszkola na wniosek rady pedagogicznej, z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia i higieny pracy oraz oczekiwań rodziców (prawnych opiekunów). Na podstawie ramowego rozkładu dnia nauczyciel (nauczyciele), któremu powierzono opiekę nad danym oddziałem, ustala dla tego oddziału szczegółowy rozkład dnia, z uwzględnieniem potrzeb i zainteresowań dzieci (§ 12 ust. 4 i 5 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli – Dz. U. z 2019 r., poz. 502).

Biorąc pod uwagę powyższe, należy podkreślić, że obowiązujące przepisy nie ograniczają czasu pracy danego przedszkola, jest on uzależniony właśnie od potrzeb rodziców oraz lokalnego środowiska.

Ani dyrektor przedszkola, ani wójt, burmistrz, prezydent miasta, a także rada gminy, nie są upoważnieni do określania czasu realizacji tzw. godzin bezpłatnych.
Z przepisów prawa oświatowego wynika, że każde dziecko, niezależnie od tego, w której godzinie zostanie przyprowadzone przez rodziców do przedszkola, ma prawo do korzystania z bezpłatnej edukacji przedszkolnej w wymiarze co najmniej 5 godzin dziennie.

Ze względów zawodowych, chcę by moje pięcioletnie dziecko chodziło do przedszkola położonego w sąsiedniej gminie (tam pracuję). Dyrektorka przedszkola zażądała, bym przedstawił oświadczenie podpisane przez wójta mojej gminy, o zobowiązaniu się do pokrycia kosztów wychowania przedszkolnego mojego dziecka. Jest to warunek przyjęcia dziecka do przedszkola.

Przepisy prawa oświatowego nie przewidują, by mieszkaniec danej gminy musiał zwracać się do wójta gminy z wnioskiem o podpisanie oświadczenia zobowiązującego daną gminę do pokrycia kosztów wychowania przedszkolnego dziecka, w przypadku, gdy uczęszcza do przedszkola publicznego mieszczącego się w gminie sąsiedniej. Żądanie przedstawienia takiego dokumentu jest bezprawne.

Zgodnie z prawami zagwarantowanymi przez Konstytucje RP, rodzic ma prawo wyboru miejsca kształcenia swojego dziecka. Rodzic ma zatem prawo skorzystania
z wychowania przedszkolnego w gminie sąsiedniej.

Gminy rozliczają się między sobą (bez udziału rodziców dziecka) na podstawie art. 50 ust. 2-4 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych – Dz. U. z 2020 r., poz. 17 ze zm.

Czy gmina może zorganizować przedszkole w budynku szkoły?

Przedszkola publiczne są tworzone i działają zgodnie z przepisami określonymi w rozdziale 5 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe – j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 910, ze zm.

Sprawy dotyczące bezpiecznych i higienicznych warunków nauki i pracy zostały określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach - j.t. Dz. U. z 2020 r., poz. 1166.

Należy również mieć na uwadze, iż w zakresie spraw technicznych dotyczących funkcjonowania budynku, zagadnienia reguluje ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane - j.t. Dz. U. z 2020 r., poz. 910 z późn. zm., która kwalifikuje m. in. budynki przedszkolne do kategorii IX obiektów budowlanych. Określone wymogi dla budynków przeznaczonych na pobyt dzieci oraz budynków użyteczności publicznej zawiera rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – j.t. Dz. U. z 2019 r., poz. 1065 z późn. zm.

Przedszkole oferuje dziecku opiekę również w czasie ferii szkolnych (a szkoła nie). Proszę o odpowiedź, czy oddział przedszkolny w szkole podstawowej,
w okresie ferii powinien zapewnić dziecku opiekę?

Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 3 lata, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat. Wychowanie przedszkolne jest realizowane w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz w innych formach wychowania przedszkolnego. Oddział przedszkolny w szkole podstawowej zachowuje odrębności programowe, a kształcenie i wychowanie w nim jest zorganizowane odmiennie niż w oddziałach szkoły podstawowej, na zasadach odnoszących się do oddziałów przedszkola.

Zgodnie z § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli – Dz. U. z 2019 r., poz. 502, przedszkole funkcjonuje przez cały rok szkolny, z wyjątkiem przerw ustalonych przez organ prowadzący przedszkole, na wspólny wniosek dyrektora przedszkola i rady przedszkola, a w przypadku braku rady przedszkola – na wspólny wniosek dyrektora przedszkola i rady rodziców. W organizacji przedszkola nie są zatem przewidziane ferie zimowe i letnie, a w konsekwencji zalicza się je do tzw. placówek nieferyjnych.

Tę samą zasadę należy stosować do oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej (wynika to z § 18 ww. rozporządzenia). Zastosowanie w tym oddziale organizacji pracy analogicznej do tej, jaka obowiązuje w szkole podstawowej, prowadziłoby do pogorszenia warunków kształcenia, wychowania i opieki w porównaniu z oddziałami działającymi w przedszkolach oraz skrócenia czasu realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego.

Oznacza to, ze rok szkolny w oddziale przedszkolnym kończy się 31 sierpnia. Ze względów organizacyjnych, związanych z mniejszym zainteresowaniem wychowaniem przedszkolnym w okresie wakacyjnym, organ prowadzący może podjąć decyzję o wyznaczeniu przedszkoli pełniących w tym czasie dyżur.

Mieszkam w miejscowości X, a mój syn chodził przez prawie 3 lata do przedszkola w Y. Teraz muszę dziecko posłać do innego przedszkola, ponieważ nie mieszkam w Y. Co mam robić?

Zgodnie z art. 7 ust. 1. ustawy o samorządzie gminnym (j.t. Dz. U. z 2020 r., poz. 713) do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Jednym z obszarów zaspokajania tych potrzeb – zgodnie z art. 8 ust. 15 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe – j.t. Dz. U. z 2020 r. poz. 910, ze zm.- jest m.in. zakładanie, prowadzenie przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkole podstawowej oraz innych form wychowania przedszkolnego.

Art. 28 ust. 5 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 23, z późn. zm.) stanowi, że zadania związane m.in. zapewnieniem kształcenia, wychowania i opieki uczniom, którzy kończą 5 lat lub mniej w roku bazowym, w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego, nie są uwzględniane przy podziale części oświatowej subwencji ogólnej pomiędzy jednostki samorządu terytorialnego. Zadania te finansowane są z dochodów gmin, głównie z dochodów własnych oraz udziałów we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) i podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Oznacza to, że gmina ma obowiązek w pierwszej kolejności zaspokoić potrzeby (tj. w zakresie miejsc edukacji przedszkolnej) swoich mieszkańców - podatników, którzy odprowadzają podatki do kasy gminy.

Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 153 ust. 2 ustawy – Prawo oświatowe, rodzice dzieci przyjętych do danego publicznego przedszkola, danego oddziału przedszkolnego w publicznej szkole podstawowej lub danej publicznej innej formy wychowania przedszkolnego corocznie składają na kolejny rok szkolny deklarację o kontynuowaniu wychowania przedszkolnego w tym przedszkolu, tym oddziale przedszkolnym w publicznej szkole podstawowej lub tej innej formie wychowania przedszkolnego, w terminie 7 dni poprzedzających termin rozpoczęcia postępowania rekrutacyjnego.

Jeśli zatem Pani dziecko korzystało wcześniej z przedszkola w Y i złożyła Pani deklarację o kontynuowaniu edukacji w tym przedszkolu, nie ma przeszkód by Pani syn nadal chodził do tego samego przedszkola w Y.

Czy przedszkole ma obowiązek przyjąć dziecko 5-letnie na 5 godzin w ramach wychowania przedszkolnego (bezpłatnie), czy też może wymuszać na rodzicach zapisanie dziecka na 8 godzin, korzystania z posiłków itd.?

Każdemu dziecku uczęszczającemu do publicznego przedszkola przysługuje określony przez organ prowadzący bezpłatny czas nauczania, wychowania i opieki, nie krótszy niż 5 godzin dziennie.

Rodzice indywidualnie decydują o długości pobytu dziecka w przedszkolu. Rodzic może zadeklarować dowolną, wynikającą z jego potrzeb, liczbę godzin korzystania dziecka ze świadczeń przedszkola. Oznacza to, że zmuszanie rodziców do powyższej deklaracji jest niezgodne z obowiązującym prawem.

Moje dziecko 5-letnie będzie chodziło do przedszkola w sąsiedniej wsi oddalonej 4 km od mojego domu. Czy gmina zapewni mi transport?

Zgodnie z art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe – j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 910, ze zm., obowiązkiem gminy jest takie ustalenie sieci publicznych przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych i publicznych innych form wychowania przedszkolnego, aby umożliwić dziecku sześcioletniemu realizację rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego, a dziecku pięcioletniemu prawa do edukacji przedszkolnej. Droga dziecka z domu do przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub innej formy wychowania przedszkolnego nie powinna być dłuższa niż 3 km.

Jeżeli droga dziecka będzie dłuższa niż 3 km, obowiązkiem gminy będzie zapewnienie bezpłatnego przejazdu i opieki lub zwrotu kosztów podróży środkami transportu komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie będą zapewniać rodzice.

W sierpniu będę korzystał z przedszkola dyżurnego, ale już mi zapowiedziano, że opłaty będą wyższe niż w ciągu roku szkolnego. Czy to jest prawidłowe?

Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe – j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 910, ze zm., przedszkolem publicznym jest przedszkole, które m.in. zapewnia bezpłatne nauczania, wychowanie i opiekę w czasie ustalonym przez organ prowadzący, nie krótszym niż 5 godzin dziennie. Organ prowadzący (m.in. rada gminy) ustala wysokość opłat za świadczenia udzielane przez przedszkole publiczne w czasie przekraczającym wymiar zajęć, o którym mowa w cyt. powyżej art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo oświatowe (zgodnie z art. 52 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych – Dz. U. z 2020 r., poz. 17 ze zm.). Jednak wysokość tej opłaty nie może być wyższa niż 1 zł za każdą rozpoczętą godzinę faktycznego pobytu dziecka w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej oraz innej formie wychowania przedszkolnego (zgodnie z art. 53 ust. 3 tej ustawy). Od rodziców można więc pobierać opłaty za czas pobytu dziecka w przedszkolu, który przekracza wymiar bezpłatnych zajęć ustalonych przez organ prowadzący (nie krótszy niż 5 godzin dziennie), w tym zajęcia dydaktyczne, opiekuńczo-wychowawcze oraz za wyżywienie. Należy podkreślić, że przedszkole funkcjonuje przez cały rok szkolny tj. od 1 września każdego roku do 31 sierpnia następnego roku, z wyjątkiem przerw ustalonych przez organ prowadzący na wniosek dyrektora przedszkola i rady przedszkola.

Wskazane powyżej przepisy nie dają prawa do ustalania innych zasad odpłatności, a tym bardziej ustalania opłat bez uwzględnienia bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki w czasie nie krótszym niż 5 godzin dziennie np. zależnie od danego miesiąca (np. w lipcu czy sierpniu).

Z ramienia państwa kontrolę nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego z punktu widzenia legalności sprawuje właściwy wojewoda, a w zakresie gospodarki finansowej - regionalne izby obrachunkowe. W zakresie działalności nadzorczej właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych obejmuje uchwały
i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego m.in. w sprawach dotyczących zasad i zakresu ustalania opłat w prowadzonych przez nich przedszkolach.