Gowin: zbieramy owoce szerokich konsultacji

Nie tylko ludzie nauki zdają sobie sprawę, że reforma szkolnictwa wyższego jest konieczna. – Grono środowisk popierających projekt ustawy wciąż się powiększa. Konstytucja dla Nauki zyskała poparcie studentów i doktorantów. W styczniu opowiedział się za nią Parlament Studentów RP, w lutym Niezależne Zrzeszenie Studentów, a w marcu – Krajowa Reprezentacja Doktorantów. Przedstawiciele władz uczelni regionalnych, zawodowych i akademickich również oczekują wprowadzenia Konstytucji dla Nauki. I wreszcie ludzie biznesu. Oni także rozumieją nieuchronność zmian – powiedział wicepremier Jarosław Gowin, minister nauki i szkolnictwa wyższego. – Tak liczne i różnorodne głosy poparcia świadczą tylko o jednym. Nasza ustawa została poddana bezprecedensowo szerokim konsultacjom. Teraz z satysfakcją zbieramy owoce tych konsultacji – dodał.

Najbardziej wyczekiwane zmiany

Przedstawiciele organizacji pozarządowych doceniają działania, które zmierzają do podniesienia poziomu polskiego szkolnictwa wyższego i nauki. Deklarację poparcia podpisali przedstawiciele Stowarzyszenia Młodzi dla Polski, Koliber, Rady Fundacji dla Rzeczypospolitej, Studentów dla Rzeczypospolitej, Instytutu Aurea Libertas, Młodej Prawicy. Ich szczególną uwagę zwróciło:

• wprowadzenie mechanizmów mających zatrzymać odpływ zdolnych studentów oraz młodych naukowców z Polski,
• utworzenie szkół doktorskich oraz zapewnienie systemu stypendialnego dla wszystkich doktorantów,
• szerokie wsparcie systemowe dla uczelni regionalnych,
• usprawnienie funkcjonowania uczelni (zwiększenie roli rektora, poszerzenie autonomii oraz utworzenie Rad Uczelni),
• likwidacja wymogu habilitacji,
• docenienie roli dydaktyków w szkolnictwie wyższym,
• wprowadzenie nowego modelu ewaluacji działalności naukowej,
• dopasowanie szkolnictwa wyższego do wyzwań społecznych i gospodarczych.

Co zmieni Konstytucja dla Nauki

Nadrzędnym zadaniem reformy jest uwolnienie potencjału polskiej nauki i podniesienie jakości kształcenia zarówno studentów, jak i doktorantów. Priorytetem jest także zrównoważony rozwój – Konstytucja dla Nauki ma pobudzać do zmian zarówno mniejsze, jak i większe ośrodki akademickie.

• Szkoły doktorskie – powszechne stypendia oraz urlopy rodzicielskie dla doktorantów

Konstytucja dla Nauki całkowicie przebudowuje model kształcenia doktorantów w Polsce. Wprowadza szkoły doktorskie, które zastąpią studia doktoranckie i nie będą oferowały niestacjonarnego trybu studiowania. Kluczowe jest jednak zapewnienie znaczącego wsparcia przyszłych doktorantów. Każdy z nich otrzyma stypendium. Ustawa wprowadza urlopy rodzicielskie dla doktorantów udzielane na zasadach identycznych jak w przypadku osób zatrudnionych na umowę o pracę.

• Nowe ścieżki kariery akademickiej i zniesienie obowiązku habilitacji

Reforma stworzy równorzędną ścieżkę kariery dla wybitnych dydaktyków. Dotychczas na stanowisku odpowiadającemu stanowisku profesora uczelni – profesora nadzwyczajnego – można było zatrudnić, co do zasady, osobę posiadającą co najmniej stopień naukowy doktora habilitowanego. Konstytucja dla Nauki udrażnia ścieżkę dydaktyczną kariery akademickiej: aby realizować swój awans zawodowy do szczebla profesora uczelni, nauczyciel akademicki nie będzie musiał posiadać habilitacji. Nowym rozwiązaniem wprowadzanym przez reformę jest ułatwiony proces uzyskiwania habilitacji dla najwybitniejszych badaczy, którzy uzyskają prestiżowe granty naukowe.

• Szerokie wsparcie dla uczelni regionalnych

Uczelnie regionalne będą otrzymywać jeszcze większe wsparcie niż planowano to pierwotnie. W związku z tym konkurs Regionalne Inicjatywy Doskonałości (z budżetem na poziomie 100 mln zł) rozszerzono o Dydaktyczne Inicjatywy Doskonałości. W ramach tej dodatkowej ścieżki finansowania uczelnie zawodowe osiągające najlepsze wyniki monitoringu karier zawodowych absolwentów (zwłaszcza pod kątem potrzeb lokalnego rynku pracy) otrzymają premię finansową. Jej wysokość będzie określana w corocznym komunikacie ministra.

Coraz liczniejsze głosy poparcia dla Konstytucji dla Nauki

Deklaracja organizacji pozarządowych to nie pierwszy głos poparcia wyrażony dla reformy Jarosława Gowina. Wejścia w życie Konstytucji dla Nauki oczekują: Krajowa Reprezentacja Doktorantów, Parlament Studentów RP, Niezależne Zrzeszenie Studentów, a także Związek Przedsiębiorców i Pracodawców. Swoje oficjalne poparcie przekazały także m.in. Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Konferencja Rektorów Polskich Uczelni Technicznych, Sieć Małych i Średnich Publicznych Uczelni Akademickich, Rada Rektorów Województwa Pomorskiego, Kolegium Rektorów Uczelni Wrocławia i Opola, Regionalna Konferencja Rektorów Uczelni Akademickich. Uczelnie zawodowe doceniły zwłaszcza realną dyskusję w pracach nad reformą, a także uwzględnienie potrzeb rozwojowych wyższych szkół zawodowych. Poparcie przekazały również uczelnie artystyczne, które doceniły fakt, że Konstytucja dla Nauki uwzględniła specyfikę ich kształcenia.

Resort nauki 22 lutego zakończył prace nad projektem ustawy, którym teraz zajmie się Rada Ministrów. Wejście w życie reformy planowane jest na 1 października 2018 roku.