30 uczelni akademickich z różnych regionów Polski w ramach programu otrzyma w sumie ponad 326 mln złotych. Środki – około 12 mln zł – wypłacane będą każdej z nich przez cztery lata. Konkurs jest efektem dialogu, jaki resort nauki prowadził z przedstawicielami ośrodków akademickich. – Kiedy dyskutowaliśmy nad kształtem Konstytucji dla Nauki, bardzo często z ust naszych partnerów słyszeliśmy o potrzebie równomiernego i sprawiedliwego wsparcia wszystkich uczelni w Polsce – powiedział wicepremier Jarosław Gowin, minister nauki i szkolnictwa wyższego. – W odpowiedzi na te głosy uruchomiliśmy specjalne strumienie finansowe, które będą stymulowały uczelnie do dalszego rozwoju. A równocześnie będą brały pod uwagę odmienne misje i potencjały uczelni – dodał wicepremier.

Regionalna Inicjatywa Doskonałości – mądry podział środków

Konkurs skrojony był pod konkretny typ szkoły wyższej – uczelni akademickiej o istotnym znaczeniu dla rozwoju regionu. W pilotażowej edycji mogły wziąć udział uczelnie, których wydziały posiadały w określonych dyscyplinach uprawnienia do nadawania stopni i co najmniej kategorię naukową B.

Wykluczone z konkursu zostały uczelnie spełniające warunki udziału w programie „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza”. Dzięki takim zasadom, uczelnie nie rywalizowały o te same środki z największymi uczelniami aspirującymi do statusu uczelni badawczej.

– Chcemy wspierać najlepsze uczelnie, niezależnie od ich wielkości i misji. Ale chcemy także, by dystrybucja środków odbywała się równomiernie. Dlatego też na potrzeby „Regionalnej Inicjatywy Doskonałości” wydzieliliśmy w Polsce 12 regionów. Do każdego z nich trafią środki. Każdy będzie miał realną szansę na rozwój, zależy nam, aby maturzyści po wysoką jakość kształcenia i perspektywy kariery naukowej nie musieli jechać do największych miast – wyjaśniał wiceminister Piotr Müller, kierujący wdrażaniem reformy.

Program był pomyślany tak, aby nie tylko wszystkie regiony otrzymały wsparcie, ale i poszczególne grupy nauk. Wnioski można było składać w ramach:

• nauk humanistycznych i społecznych oraz twórczości artystycznej,
• nauk o życiu,
• nauk ścisłych i inżynierskich.

W każdym regionie wyszczególniono jednak inne dyscypliny. Wybór tych dyscyplin wynikał z dwóch przesłanek. Po pierwsze z potencjału naukowego w dyscyplinach (badania naukowe w danym obszarze musiały stać w regionie na odpowiednio wysokim poziomie). Po drugie – z regionalnych inteligentnych specjalizacji, czyli takich obszarów gospodarki i nauki, które zidentyfikowano jako priorytetowe dla rozwoju danego regionu.

Regiony chcą się rozwijać

Najwięcej zgłoszeń do resortu nauki wpłynęło z regionu mazowieckiego (10), śląskiego (9), a także z zachodniopomorskiego i lubuskiego (7).  Wśród zwycięzców pojawiły się uczelnie o bardzo zróżnicowanym profilu – uczelnie uniwersyteckie (8), techniczne (6), medyczne, ekonomiczne, artystyczne, a także morskie.
Projekty wyłonione do finansowania dotyczyły między innymi:

• zdrowego starzenia się (AWF w Katowicach),
• produkcji żywności ważnej w profilaktyce chorób cywilizacyjnych (Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie),
• rozwoju potencjału artystycznego i badawczego Akademii Muzycznej w Bydgoszczy,
• społeczno-gospodarczych konsekwencji czwartej rewolucji przemysłowej (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie).

Uczelnie rozpoczną realizację projektów w styczniu 2019 roku – mają 4 lata na realizację założeń.

Pilotaż i konkurs zasadniczy – różnice

Rozstrzygnięty konkurs pilotażowy został ogłoszony w marcu, przed wejściem w życie nowej ustawy o szkolnictwie wyższym i nauce. W przyszłości „Regionalna Inicjatywa Doskonałości” będzie kontynuowana na podobnych, lecz nie identycznych zasadach. Warunki przystąpienia do programu opisane w Konstytucji dla Nauki będą uwzględniały nowe zasady ewaluacji jakości działalności naukowej (będzie oceniała poziom badań naukowych w uczelni w ramach dyscyplin, a nie porównywała wydziały) oraz nowe zasady kształcenia doktorantów. Uczelnie chcące uzyskać finansowanie w ramach programu będą musiały posiadać w dyscyplinie określonej w komunikacie dla danego regionu kategorię A+, A albo B+. Będą musiały także prowadzić szkołę doktorską.

Stałe wsparcie dla regionów w Konstytucji dla Nauki

To jednak nie jedyne korzystne rozwiązania dla uczelni regionalnych, które zostały wpisane w reformę Jarosława Gowina. Dla uczelni akademickich z mniejszych miast przewidziano osobny algorytm finansowy podziału dotacji, który uwzględnia ich specyfikę.

Odrębny algorytm finansowy otrzymają również Publiczne Uczelnie Zawodowe (czyli dawne Państwowe Wyższe Szkoły Zawodowe). Będą mogły także wziąć udział w przedsięwzięciu „Dydaktyczna Inicjatywa Doskonałości”, w ramach którego premiowane zostaną uczelnie, których absolwenci dobrze sobie radzą na rynku pracy.

Z kolei dla uczelni uzyskujących najwyższe kategorie naukowe w co najmniej połowie wydziałów i dyscyplin, w których prowadzą działalność naukową, przewidziano konkurs „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza”, w ramach którego zostaną wyłonione uczelnie aspirujące do statusu uniwersytetu badawczego i mogące konkurować z wiodącymi uczelniami europejskimi. Program uczelni badawczych nie jest ograniczony do największych ośrodków akademickich – warunki udziału w pierwszej edycji programu spełniają uczelnie z aż 9 różnych ośrodków akademickich.