Prowadzone obecnie prace archeologiczne mają przybliżyć historię cmentarza, w tym szczegółowo określić zasięg i liczbę pochówków, a także doprecyzować ich datowanie.

„Mamy nadzieję odsłaniać kolejne pochówki średniowieczne i towarzyszące im artefakty. Poszukiwania zaplanowaliśmy na dwa miesiące, do połowy września. W tym czasie chcemy przebadać teren o powierzchni mniej więcej dwóch arów. Planujemy kontynuację wykopalisk także w przyszłym roku” – powiedział we wtorek PAP kierujący pracami archeologicznymi dr Tomasz Kordala, zastępca dyrektora płockiego Muzeum Mazowieckiego.

Jak dodał, po zakończeniu wszystkich badań, ich wyniki zostaną opublikowane, m.in. w monografii poświęconej cmentarzysku, a odkryte w trakcie wykopalisk artefakty, w zależności od rangi tych znalezisk, zostaną zaprezentowane na wystawie czasowej lub wzbogacą stałą ekspozycję muzealną „X wieków Płocka”.

„Na podstawie zabytków, które znaleziono w odkrytych wcześniej grobach, cmentarzysko to można obecnie datować na okres XII do XIII wieku” – wyjaśnił dr Kordala. Przypomniał, iż w tym czasie, w ośrodkach miejskich, cmentarze zakładano przy kościołach. „Nie jest wykluczone, że i ten cmentarz miał właśnie taką lokalizację, ale trudno to obecnie jednoznacznie stwierdzić” – dodał.

„Problem w tym, że w źródłach historycznych nie ma żadnego udokumentowanego kościoła w pobliżu tego cmentarzyska. Chyba, że był taki kościół, istniejący przez krótki czas, i stąd nieznany w źródłach, na który być może natrafimy podczas tych badań. A to byłoby już rewelacyjne odkrycie” – podkreślił Kordala.

W latach 2015-18 na terenie dawnej komendy wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Płocku, gdzie od połowy lat 40. do lat 50. XX wieku znajdował się areszt śledczy UB, badania archeologiczne prowadzili pracownicy IPN. Podczas tych prac odkryto szczątki kilku osób oraz artefakty pochodzące z połowy XX wieku, wskazujące na to, że może chodzić o ofiary komunistycznych zbrodni. Wśród znalezionych wówczas przedmiotów były m.in. przybory osobiste, a także metalowy wojskowy guzik z wizerunkiem orła w koronie. W pobliżu natrafiono również na pociski i łuski z broni automatycznej.

Gdy w 2016 r. pracownicy IPN objęli badaniami archeologicznymi dawny parking Milicji Obywatelskiej, w miejscu rozebranych w tym celu garaży, nieoczekiwanie natrafiono tam na pochówki wczesnośredniowieczne, jak się okazało, z nieznanego wcześniej cmentarzyska, które istniejąc prawdopodobnie już w XII, najpóźniej w XIII wieku, znajdowało się wówczas poza wałem grodu, a potem również poza granicami miasta, lokowanego w 1237 r.

Odkryto w sumie kilkanaście pochówków, a także artefakty, np. wagi szalkowe i ołowiane plomby towarów, co może świadczyć o dokonywanych tam transakcjach handlowych w okresie średniowiecza, gdy cmentarze znajdowały się blisko kościołów, a z kolei w ich sąsiedztwie często odbywały się targi.

Płock jest najstarszym miastem Mazowsza. W 1075 r. utworzono tam stolicę biskupstwa. W czasach Władysława I Hermana (ok. 1043-1102) i jego syna Bolesława III Krzywoustego (1086-1138) był stolicą Polski i ulubioną rezydencją tych władców - obaj pochowani są w krypcie tamtejszej katedry Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, wzniesionej w latach 1130-44 przez biskupa Aleksandra z Malonne. W 1180 r., przy kolegiacie św. Michała Archanioła, utworzono tam szkołę, która istnieje w tym samym miejscu do dziś - obecne Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego jest najstarszą szkołą w Polsce i jedną z najstarszych w Europie.

Historię Płocka prezentuje otwarta w 2010 r. w tamtejszym Muzeum Mazowieckim stała ekspozycja „X wieków Płocka”, gdzie oprócz zabytków, w tym z okresu wczesnego średniowiecza, można zobaczyć m.in. makietę, największy tego typu obiekt w Polsce, o powierzchni ok. 40 m kw. przedstawiający zabudowę miasta z ok. 1800 r. (PAP)