27 września 2024 r. w siedzibie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego podpisane zostały dwie Umowy o finansowanie zespołów badawczych w ramach Wirtualnego Instytutu Badawczego. Łączna kwota na jaką opiewają oba projekty to blisko 119 mln zł, a ich celem jest opracowanie nowych rozwiązań i technologii w zakresie terapii onkologicznych. Jednostkami koordynującymi projekty są Instytut Chemii Bioorganicznej PAN z Poznania oraz Uniwersytet Jagielloński z Krakowa.

W ramach trzeciego konkursu WIB, ogłoszonego w 2023 roku, do grona naukowców, których praca i działalność badawcza są finansowane ze środków Funduszu Polskiej Nauki, dołączają badacze z kolejnych siedmiu ośrodków naukowych z różnych części Polski. Otrzymane fundusze zapewnią stabilność finansowania projektów przez okres następnych pięciu lat.

- Rosnąca liczba instytucji i naukowców finansowanych w ramach WIB zwiększa realne oddziaływanie budżetu państwa na rozwój nauki i gospodarki w Polsce. Cieszymy się, że liczne grono kolejnych naukowców dołącza do projektów, których celem jest opracowanie komercjalizowalnych technologii. Dla naukowców to nie tylko prestiż, ale i stabilne i długoterminowe finansowanie ich pracy. Natomiast dla gospodarki i społeczeństwa to szansa na dostęp w przyszłości do innowacyjnych rozwiązań na poziomie globalnym – mówi prof. dr hab. Jarosław Bosy, Dyrektor Łukasiewicz - PORT.

Wstęp do rozwoju komórkowej medycyny interceptywnej

Pierwszy z obecnie podpisywanych projektów nosi tytuł: „Technologia ukierunkowanej analizy pojedynczych komórek na potrzeby diagnostyki nowotworów – wstęp do rozwoju komórkowej medycyny interceptywnej”. Projekt został zaplanowany na 5 lat a jego wartość wynosi ponad 40 mln złotych. Projekt będzie realizowany przez zespół badawczy z Instytutu Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu pod przewodnictwem prof. dr. hab. Marka Figlerowicza. Głównym celem projektu jest zrewolucjonizowanie diagnostyki nowotworów poprzez opracowanie niezależnej od układów mikroprzepływowych oraz opartej na kwasach nukleinowych technologii umożliwiającej badania pojedynczych komórek, która następnie zostanie wykorzystana do tworzenia celowanych testów diagnostycznych.

W zamierzeniu testy znajdą zastosowanie w diagnozowaniu ostrej białaczki szpikowej (AML) oraz przewlekłej białaczki limfatycznej (CLL). Główną ideą projektu jest wprowadzenie do praktyki klinicznej wysoce zaawansowanych technologii analiz pojedynczych komórek poprzez zmniejszenie ich złożoności technicznej i kosztów oraz poprawę ogólnej użyteczności klinicznej.

W kierunku nowoczesnej waskulo-onkologii

Drugi projekt pn.: „Spersonalizowana diagnostyka śródbłonka naczyniowego w terapii onkologicznej; w kierunku nowoczesnej waskulo-onkologii”, będzie realizowany przez konsorcjum składające się z zespołu badaczy reprezentujących: Uniwersytet Jagielloński, Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda PAN we Wrocławiu, Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie, Gdański Uniwersytet Medyczny, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy w Gliwicach oraz Politechnikę Warszawską. Wysokość środków przeznaczonych na finansowanie projektu to ponad 78 mln złotych.

Liderem zespołu badawczego jest prof. dr hab. Stefan Chłopicki z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Celem działalności naukowej zespołu badawczego jest opracowanie nowej technologii aptaczujnika elektrochemicznego, wykorzystującego aptamery i oryginalne rozwiązania metodologiczne oparte na nanoszczotkach polimerowych oraz dedykowanego aparatu POCT z mikroukładami przepływowymi. Ta całkowicie nowa technologia będzie stanowić narzędzie pomocne przy wczesnej diagnostyce towarzyszącej powikłaniom sercowo-naczyniowym terapii onkologicznych.

Na czym polega program WIB?

Wirtualny Instytut Badawczy to nowatorski program finansowania badań o wysokim potencjale komercjalizacyjnym w jednym z kluczowych dla społeczeństwa obszarów – biotechnologii medycznej. Instytut powstał w oparciu o ustawę z dnia 4 kwietnia 2019 r. o wspieraniu działalności naukowej z Funduszu Polskiej Nauki. Na jego cel Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczyło rekordową kwotę 450 mln zł. Program kierowany jest do najwybitniejszych i najzdolniejszych polskich naukowców prowadzących działalność na najwyższym światowym poziomie – przedstawicieli uczelni wyższych oraz instytutów naukowych i badawczych. Celem wyłanianych w konkursach zespołów badawczych jest opracowanie nowej technologii lub grupy technologii, zgodnie z odpowiednimi procedurami i standardami niezbędnymi do ich komercjalizacji i wdrożenia, w ciągu maksymalnie pięciu lat od rozpoczęcia prac.

Podmiotem Zarządzającym programem WIB, który odpowiada za organizację i przeprowadzenie konkursów, jest Sieć Badawcza Łukasiewicz – PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii z Wrocławia.

Pierwszy konkurs WIB został ogłoszony w 2020 roku. Wyłoniono wówczas jednego zwycięzcę – projekt „Horyzont doskonałości w zastosowaniach matrycowego RNA w immunoOnkologii HERO”, którego autorzy otrzymali blisko 70 mln złotych na realizację badań nad nowymi metodami terapii nowotworów. Od 2022 roku projekt jest z sukcesem realizowany przez cztery znaczące warszawskie jednostki naukowe.

• Więcej informacji