Działania Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w pierwszym roku funkcjonowania pokazują, że polska nauka i szkolnictwo wyższe zmierzają w kierunku nowoczesności oraz większej dostępności. W roku 2024 MNiSW przeznaczyło w sumie ponad 40 mld zł na naukę i szkolnictwo wyższe. Rekordowe nakłady finansowe, szerokie wsparcie dla studentów oraz dynamiczny rozwój badań naukowych są fundamentem, który zapewnia Polsce miejsce w czołówce światowej nauki. Kolejne lata to czas na realizację ambitnych planów, które mają wzmocnić pozycję Polski na arenie międzynarodowej oraz uczynić polskie uczelnie i instytuty badawcze liderami innowacji.

Nowelizacja ustawy o szkolnictwie wyższym

- Jednym z kluczowych obszarów, którym zajęliśmy się w tym roku było uporządkowanie ustaw, w szczególności jeżeli chodzi o projekt nowelizacji ustawy o szkolnictwie wyższym oraz zapisów, zapobiegających nieprawidłowościom na uczelniach niepublicznych – powiedział minister nauki Dariusz Wieczorek. – Nowe rozporządzenie w sprawie dyplomów, wprowadziło dodatkowe zabezpieczenia przeciwko fałszerstwom, wymagając na świadectwach szczegółowych danych o przebiegu studiów – dodał minister.

Dialog z uczelniami i odpowiedź na potrzeby środowiska akademickiego

Minister nauki przywrócił dialog ze środowiskiem akademickim, odwiedzając 16 największych ośrodków akademickich w Polsce.

- Odbudowaliśmy relacje ze środowiskiem akademickim, ponieważ jest to podstawowa kwestia w budowaniu i rozwijaniu współpracy, poszukiwaniu wspólnych rozwiązań i  możliwości –  i spotkało się to z dużym entuzjazmem po obu stronach – powiedział minister Wieczorek.

- Jednocześnie przeprowadziliśmy proces sprzątania po poprzednich rządach. Likwidujemy Centrum GovTech i Instytut Badań nad Renesansem i Barokiem. To konkretne oszczędności w budżecie ministerstwa. Zmniejszyliśmy także finansowanie Akademii Kopernikańskiej – powiedział minister Wieczorek. - Naszym zdaniem ta instytucja powstała jako konkurencja dla PAN i jej dalsze funkcjonowanie nie ma sensu. Ustawa o likwidacji Akademii Kopernikańskiej jest obecnie procedowana – kontynuował minister.

Rekordowe inwestycje w szkolnictwo wyższe i poprawa sytuacji na uczelniach

- Zwiększyliśmy nakłady finansowe na szkolnictwo wyższe w stosunku do roku 2023 o 22%. Udało nam się również wynegocjować 1,5 mld zł na uzupełnienie środków na działania prowadzone przez uczelnie, będące pod nadzorem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – podkreślił minister Wieczorek.

Resort wdrożył również szereg działań mających na celu poprawę sytuacji na uczelniach, w tym podwyżki wynagrodzeń dla nauczycieli akademickich, doktorantów, oraz pracowników administracyjnych.

- Ten rok to wsparcie uczelni, czyli 30% podwyżek dla nauczycieli akademickich, 30% dla doktorantów oraz 20% dla pracowników administracyjnych. Położyliśmy duży nacisk na bezpieczeństwo cyfrowe, przeznaczając 200 mln zł na wzmocnienie cyberbezpieczeństwa na uczelniach – kontynuował minister Dariusz Wieczorek.

Studenci: wsparcie finansowe i rozwój innowacyjności

Ministerstwo zadbało również o poprawę sytuacji materialnej studentów, zwiększając próg dochodowy stypendiów socjalnych oraz przeznaczając dodatkowe 178 mln zł na świadczenia, w tym stypendia socjalne, rektorskie i dla osób z niepełnosprawnościami.

- W mijającym roku przeznaczyliśmy na remonty i budowę akademików oraz stołówek ponad 600 mln zł. Będziemy ten program kontynuować, ponieważ jest to jeden z naszych priorytetów – podkreślił minister Dariusz Wieczorek.

Zdrowie psychiczne studentów

W ramach programu „Strefa Komfortu Parlamentu Studentów RP” przeznaczono 100 tys. zł więcej na darmowe konsultacje psychologiczne dla studentów, odpowiadając na rosnące potrzeby zdrowia psychicznego środowiska akademickiego. Dodatkowo zrealizowano badania, które pozwolą na dalsze wsparcie studentów w tym zakresie.

Inwestycje w badania naukowe i rozwój instytucji

- Inwestujemy w badania, dzięki środkom z funduszy europejskich przeznaczyliśmy 2,8 mld zł na rozwój infrastruktury badawczej. Kluczowy dla nas jest dialog ze środowiskiem akademickim i budżet na rok 2025. Uporządkowaliśmy także sytuację w instytucjach podległych. Plan naprawczy NCBR został przyjęty i go w tej chwili wdrażamy – powiedział minister nauki.

Inwestycje MNiSW w rozwój badań:

• Inwestycja w badania podstawowe - 300 mln zł więcej i obligacje skarbowe o wartości 500 mln zł dla Narodowego Centrum Nauki.
• 2,8 mld zł ze środków unijnych na rozwój infrastruktury badawczej.

Polska Akademia Nauk zyskała największy w historii wzrost finansowania – 190 mln zł na rozwój 69 instytutów naukowych w roku 2024, a w grudniu 2024 roku budżet ten zwiększono o kolejne 100 mln zł.

Laboratorium PAN na Antarktyce - otrzymało dodatkowych 43 mln zł na rozwój i modernizację.

W ramach dbania o zachowanie dziedzictwa naukowego i technologicznego przeznaczono 50 mln zł na digitalizację bibliotek o kluczowym znaczeniu dla dziedzictwa narodowego, aby zmodernizować oraz udostępniać zbiory w formie elektronicznej.

Narodowe Muzeum Techniki otrzymało dodatkowe wsparcie w kwocie 1,2 mln zł na modernizację swoich wystaw oraz lepszą prezentację osiągnięć techniki. Inwestycja pozwoli również wzbogacić ofertę edukacyjną, czyniąc muzeum bardziej atrakcyjnym dla odwiedzających.

Wsparcie innowacyjności młodych naukowców

Resort nauki aktywnie wspierał także innowacyjność młodych naukowców, przeznaczając 9 mln zł na projekty realizowane przez studenckie koła naukowe. Wśród istotnych inwestycji wymienić należy także modernizację Centrum Nauki Kopernik, na którą przeznaczono 970 tys. zł. Wsparcie pozwoli na dalszy rozwój tej kluczowej instytucji popularyzującej naukę.

Nowelizacje ustaw – usprawnienie instytucji naukowych

Resort prowadził prace nad nowelizacją ustaw dotyczących Polskiej Akademii Nauk oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, co usprawni funkcjonowanie tych jednostek i zwiększy ich prestiż w krajowym systemie naukowym.

Kobiety w nauce

Ważnym aspektem działalności MNiSW jest także promowanie kobiet w nauce oraz zapewnienie im równych szans na rozwój kariery akademickiej. W ramach tych działań uruchomiono platformę „Kobiety w nauce”, która prezentuje ich osiągnięcia ale też wspiera je w realizacji badań. Ponadto został opublikowany raport, prezentujący wyzwania, z jakimi borykają się kobiety w polskim środowisku naukowym, a także propozycje rozwiązań na rzecz poprawy ich sytuacji zawodowej.

Międzynarodowe działania i promocja polskich osiągnięć

Jednym z wyzwań przyszłego roku jest prezydencja w Radzie Unii Europejskiej, w ramach której organizowane są m.in. Europejskie Targi Nauki. To wydarzenie zaplanowane jest w Poznaniu i ma zgromadzić czołowe instytucje naukowe z Europy oraz jednostki zajmujące się komercjalizacją wynalazków. Resort zapowiedział również stworzenie showroomu polskich wynalazków w ramach Centrum Łukasiewicz, który umożliwi inwestorom zapoznanie się z najnowszymi technologiami opracowanymi w Polsce.