Rok 2019 Rokiem Matematyki

W związku z setną rocznicą powstania stowarzyszenia skupiającego matematyków Senat RP ustanowił rok 2019 Rokiem Matematyki. Jego ideą jest „uhonorowanie polskich matematyków i ich osiągnięć, a także docenienie znaczenia tej dziedziny nauki w rozwoju społeczeństw". Obchodom stulecia towarzyszą liczne wydarzenia naukowe oraz popularyzatorskie, a kulminacją tych uroczystości jest Jubileuszowy Zjazd Matematyków Polskich, który rozpoczął się trzeciego września w Krakowie.

Wykłady wybitnych uczonych i dyskusje panelowe o stanie nauk matematycznych w Polsce to tylko niektóre z wydarzeń które towarzyszyły spotkaniu matematyków. Jubileusz zgromadził zarówno wybitnych naukowców, jak i osoby aspirujące do tego grona, które w towarzystwie mistrzów chcą rozwijać swoje umiejętności.  Celem organizatorów Jubileuszu  był  dalszy rozwój polskiej matematyki oraz przybliżenie tej wspaniałej nauki jak najszerszej grupie odbiorców.

Matematyczna uczta dla zmysłów

Na uczestników obchodów stulecia organizacji czekała matematyczna uczta dla zmysłów. Zgromadzeni w Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego mogli wysłuchać Opery Matematycznej. Poświęcona była ona geniuszom matematycznym ze Szkoły Lwowskiej, na czele ze Stefanem Banachem, który był głównym bohaterem opowieści. Narratorem zaś był Hugo Steinhaus, któremu matematyka zawdzięcza rachunek prawdopodobieństwa. Opera opowiadała o burzliwych losach tych naukowców i ich przyjaciół.

- Chciałbym Państwu wyrazić moją szczerą i głęboką wdzięczność. Podziękować za pasję, talent i geniusz. Za zaangażowanie na rzecz środowiska akademickiego w kraju i za granicą. Za kształcenie kolejnych pokoleń studentów i doktorantów. Za pracę dla Polski i dla świata. Za wierne podążanie za prawdą i pięknem.  – powiedział do uczestników wydarzenia Jarosław Gowin, tuż przed rozpoczęciem widowiska. – Te podziękowania składam całemu środowisku polskich matematyków – na Państwa ręce. Na ręce uczestników Jubileuszowego Zjazdu z okazji 100-lecia powstania Towarzystwa Matematycznego w Krakowie, które z czasem przekształciło się w Polskie Towarzystwo Matematyczne – dodał wicepremier.

Sto lat temu w Krakowie, czyli jak to się zaczęło

Ponad sto lat temu, w 1895 roku, na Uniwersytecie Jagiellońskim prace rozpoczął Kazimierz Żórawski, pięć lat później – Stanisław Zaremba. Dzięki ich pracy, krakowska matematyka zyskiwała wysoką, międzynarodową rangę. W Krakowie, przez pewien czas, pracował też wspomniany wybitny matematyk – Stefan Banach.

W 1916 roku jego rozmowę z Ottonem Nikodymem, dotyczącą całki Lebesgue’a, usłyszał Hugo Steinhaus. Przedstawił on Banachowi skomplikowany problem matematyczny, który sam próbował rozwiązać. Wkrótce Banach zaprezentował rozwiązanie. To wydarzenie miało wpływ nie tylko na rozwój kariery naukowej Banacha, ale również światowej matematyki i polskiej nauki. Stefan Banach zaczął wydawać kolejne publikacje, a o jego talencie dowiedziało się wielu polskich matematyków.

Trzy lata później, 2 kwietnia 1919 roku, w Krakowie powstało Towarzystwo Matematyczne, którego pierwszym prezesem został Stanisław Zaremba. Po kilku miesiącach do towarzystwa dołączyli znakomici warszawscy matematycy – Samuel Dickstein, Wacław Sierpiński, Zygmunt Janiszewski i Stefan Mazurkiewicz. Pół roku później nazwa została zmieniona na Polskie Towarzystwo Matematyczne.

• Cała historia

Polska Matematyka

Na kartach polskiej matematyki zapisało się wielu znakomitych naukowców. W ośrodkach, które znajdowały się w Warszawie, w Krakowie i we Lwowie działali matematycy o różnych zainteresowaniach – istniały trzy szkoły matematyczne – warszawska, krakowska i lwowska.  Przedstawiamy sylwetki wybranych.

Stefan Banach – urodził się w Krakowie w 1892 roku. Od zawsze interesował się matematyką, której początkowo uczył się sam. Uczęszczał na Uniwersytet Jagielloński, a następnie na Politechnikę Lwowską. Po opisanym spotkaniu z Hugo Steinhausem rozwinął swoją karierę naukową. W 1920 roku, mimo braku ukończonych studiów, został asystentem profesora Antoniego Łomnickiego na Politechnice Lwowskiej. Podał pierwszą aksjomatyczną definicję przestrzeni, nazwaną później przestrzenią Banacha. Ugruntował podstawy analizy funkcjonalnej,  podał jej fundamentalne twierdzenia, wprowadził jej terminologię, która została zaakceptowana przez matematyków na całym świecie.

Hugo Dionizy Steinhaus – urodził się w 1887 w Jaśle. Studiował na Uniwersytecie Lwowskim, następnie studiował w Getyndze, gdzie uzyskał doktorat. Powrócił do Lwowa, gdzie rozwijał karierę naukową. Wspólnie ze Stefanem Banachem stworzył Lwowską Szkołę Matematyczną. Sformułował podstawy rachunku prawdopodobieństwa. Zapoczątkował badania nad teorią gier.

Kazimierz Żórawski – urodził się w 1866 roku w Szczuczynie. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim, następnie w Lipsku, Getyndze i Lwowie. Związany również z Uniwersytetem Jagiellońskim. Jego prace naukowe dotyczą geometrii analitycznej, geometrii różniczkowej, teorii grup przekształceń, teorii równań różniczkowych, kinematyki ośrodków ciągłych, geometrii z dziedziny urojonej oraz niektórych innych działów matematyki. Wspólnie ze Stanisławem Zarembą współtworzyli tzw. Krakowską Szkołę Matematyczną. Należeli do niej profesorowie Franciszek Leja, Władysław Ślebodziński i Tadeusz Ważewski.