Resort nauki w centrum kluczowych dyskusji

Dyskusje na posiedzeniu koncentrowały się wokół takich tematów jak: europejski dyplom, wzmocnienie europejskiej konkurencyjności poprzez innowacje oraz rola wolności prowadzenia badań naukowych.

Jednym z głównych punktów obrad była inicjatywa „Dyplom europejski”, która miałaby zintegrować systemy szkolnictwa wyższego, jednocześnie respektując różnorodność edukacyjną krajów członkowskich. Wiceminister Mrówczyńska podkreśliła poparcie strony polskiej dla wspólnych działań zmierzających do utworzenia europejskiego dyplomu, jednocześnie zaznaczając potrzebę zachowania krajowej autonomii w zakresie edukacji i kształcenia. Aby dyplom europejski stał się instrumentem wzmacniającym współpracę w europejskim szkolnictwie wyższym, jego forma i kryteria muszą zostać określone w drodze konsensusu osiągniętego przez państwa członkowskie. Polska zadeklarowała chęć dążenia do kompromisu w tym zakresie podczas swojej prezydencji w Radzie UE.

Wzmocnienie europejskiej konkurencyjności

Podczas zgromadzenia zastanawiano się nad tym, jak zwiększyć konkurencyjność w badaniach i innowacjach przy jednoczesnym zachowaniu podstawowych wartości Unii oraz jej priorytetów społecznych, ekonomicznych i środowiskowych. Jako przykład dobrych praktyk strona polska przedstawiła inicjatywę „Polskie Mosty Technologiczne”, który wspiera rozwój małych i średnich przedsiębiorstw na arenie międzynarodowej. Program ten skutecznie pomógł polskim MŚP w wejściu na nowe rynki i w budowaniu strategicznych partnerstw międzynarodowych, zwiększając globalny zasięg technologiczny Polski i zdolności innowacyjne.

Uczestnicy obrad debatowali także o tym, w jaki sposób można ułatwić skuteczną współpracę między państwami członkowskimi UE. Jako przykład podano inicjatywy obejmujące tworzenie regionalnych strategii specjalizacji połączonych z międzyregionalną współpracą uzupełniającą. Strategie specyficzne dla kraju lub regionu wykorzystują lokalne mocne strony i wspierają specjalizację w sektorach o wysokim potencjale. Takie podejście zachęca do komplementarnych działań badawczych i innowacyjnych w różnych regionach, promując projekty międzyregionalne i transgraniczne, które wykorzystują unikalne mocne strony każdego regionu.

Dyskusje dotyczyły także zwiększenia wkładu Europejskiej Przestrzeni Badawczej (ERA) w konkurencyjność Europy oraz stworzenia bardziej zintegrowanego krajobrazu badawczego w UE. Podkreślono potrzebę wsparcia mobilności badaczy oraz działań poszerzających uczestnictwo, szczególnie w regionach o niższych wynikach w zakresie badań i innowacji, poprzez inicjatywy takie jak Horyzont Europa i programy Marii Skłodowskiej-Curie. Zwrócono również uwagę na rolę Polski, która dzięki otwartej nauce i infrastrukturze badawczej przyczynia się do rozwoju ERA.
W kontekście nowej Agendy Politycznej Europejskiej Przestrzeni Badawczej, wskazano na konieczność skoncentrowania działań na współpracy między państwami członkowskimi, rozwijaniu infrastruktury badawczej oraz synergii międzysektorowej, co ma wzmocnić innowacyjność UE.

Wkład wolności badań naukowych w konkurencyjność Unii Europejskiej

Trzecia sesja dotyczyła wkładu wolności badań naukowych w zwiększanie konkurencyjności Unii Europejskiej. Podczas spotkania wskazano cechy, które wspierają i wzmacniają istnienie takiej wolności, czyli otwartą naukę i przejrzyste mechanizmy dostępu, różnorodne źródła finansowania i autonomię instytucjonalną i indywidualną. Dyskutowano także nad potrzebą stworzenia obiektywnego systemu monitorowania wolności badań naukowych oraz nad koniecznością wypracowania nowych form współpracy badawczej w kontekście rosnącej globalizacji i wyzwań, takich jak ingerencja zagraniczna czy zagrożenia związane ze sztuczną inteligencją. Poruszano również kwestie dotyczące równoważenia otwartej nauki z bezpieczeństwem badań, zwłaszcza w obszarach takich jak obronność, biotechnologia i cyberbezpieczeństwo.

Budapeszt – miejsce strategicznych rozmów na temat innowacji

Wizyta w Budapeszcie była ważnym krokiem w dalszym umacnianiu polskiego zaangażowania w rozwój innowacyjności i konkurencyjności w ramach Unii Europejskiej.