W szpiku kostnym osób chorych na białaczkę występuje kilka podtypów komórek białaczkowych różniących się zestawem mutacji. Standardowa diagnostyka pozwala na wykrycie tylko jednego, dominującego podtypu, przeciwko któremu wdrażane jest leczenie.

Na ogół jest ono skuteczne. Czasami jednak dochodzi do nawrotu choroby na skutek namnożenia komórek nowotworowych z innych podtypów. Dzieje się tak, ponieważ w momencie rozpoznania białaczki były one obecne w niewielkiej ilości i nie można było zastosować leczenia skierowanego przeciwko wszystkim podtypom komórek białaczkowych obecnym w szpiku kostnym pacjenta.

Jak poinformowała w przesłanym komunikacie Fundacja na rzecz Nauki Polskiej (FNP), nad urządzeniem do szybkiego, bezznacznikowego obrazowania, identyfikacji i sortowania podtypów komórek białaczkowych pracuje konsorcjum złożone z pięciu jednostek naukowych, którego liderem jest Uniwersytet Warszawski. Prace badawcze finansuje FNP ze środków programu TEAM-NET.

„Naszym celem jest uproszczenie i przyspieszenie diagnostyki białaczek, a także zwiększenie jej efektywności, gdyż dzięki naszemu urządzeniu możliwe stanie się określanie wszystkich podtypów komórek białaczkowych obecnych w szpiku pacjenta” – mówi kierownik projektu, prof. Czesław Radzewicz z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego.

Jak wyjaśnia naukowiec, każdy z podklonów komórek białaczkowych ma nieco inny metabolizm i wytwarza inne metabolity, a zatem różni się od pozostałych składem chemicznym. Różnice w składzie chemicznym powodują, że każdy z podtypów nieco inaczej rozprasza światło w tzw. widmie ramanowskim. Tę właśnie właściwość chcą wykorzystać polscy badacze.

„Przeprowadzimy wielopłaszczyznowe badania widm ramanowskich poszczególnych podklonów komórek białaczkowych i powiążemy je z klinicznymi cechami choroby. W ten sposób opracujemy algorytm diagnostyczny białaczek. Sporym wyzwaniem technologicznym będzie stworzenie unikalnego urządzenia, które pozwoli na unieruchomienie komórek nowotworowych, wykonanie obrazów ich widm ramanowskich, a następnie mikroskopową analizę. W dalszej perspektywie chcemy, aby analiza ta była wykonywana automatycznie. Połączenie urządzenia z algorytmem umożliwi szybką, obiektywną, tańszą i efektywniejszą diagnostykę choroby, a w konsekwencji podjęcie skuteczniejszego leczenia” – przekonuje prof. Czesław Radzewicz, cytowany w przesłanej informacji prasowej.

Nad nową metodą diagnostyczną będzie pracować sześć wielodyscyplinarnych zespołów, złożonych m.in. z onkologów, chemików i fizyków. Będą to grupy badawcze z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, z Instytutu Chemii Fizycznej PAN w Warszawie, z Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie, Uniwersytetu Medycznego w Łodzi oraz z Wydziału Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Na stworzenie oraz kliniczną implementację algorytmu i urządzenia naukowcy otrzymali dofinansowanie od FNP w wysokości ponad 26 mln zł na cztery lata. Projekt jest jednym z jedenastu, które nagrodzono w programie TEAM-NET. Konkurs TEAM-NET jest realizowany przez FNP ze środków Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój.

PAP - Nauka w Polsce