Debata, zorganizowana przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej (NAWA), we współpracy z „Dziennikiem Gazeta Prawna” odbyła się pod hasłem „Solidarni z Białorusią – Polska liderem pomocy na Wschodzie?”. W spotkaniu uczestniczyli również: dr Grażyna Żebrowska, dyrektor NAWA; prof. Jerzy Duszyński, prezes Polskiej Akademii Nauk (PAN); dr inż. Wojciech Kamieniecki, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju; prof. dr hab. inż. Arkadiusz Mężyk, rektor Politechniki Śląskiej, przewodniczący Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP); Artur Michalski, ambasador nadzwyczajny i pełnomocny Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Białorusi; dr hab. Tomasz Pietrzykowski, prof. Uniwersytetu Śląskiego, przewodniczący Rady Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej.

– Obszar wschodni był zawsze w kwestii zainteresowania polskiego rządu ­– mówiła podczas debaty wiceminister Anna Budzanowska. – Na ten rok jest idea realizacji szerszej pomocy. Tym szczególnym zadaniem obdarzyliśmy NAW-ę, która we współpracy z szerokim środowiskiem, nie tylko uczelniami, ale również z Polską Akademią Nauk, doskonale te programy rozwija. W ministerstwie pojawiają się nowe pomysły. Jednym ze starszych pomysłów była inicjatywa, żeby zrobić uniwersytet zdalny. Ona nie doszła ostatecznie do skutku, ale te pomysły na nowo odżywają. Będziemy się im przyglądać. Jeśli będzie taka potrzeba, to będziemy te programy rozszerzać – stwierdziła wiceminister.

Pomoc dla studentów, naukowców i nauczycieli

Podczas dyskusji podsumowano dotychczasowe działania, podejmowane w ramach rządowego programu „Solidarni z Białorusią”, a także zastanawiano się wspólnie, jakie dalsze wsparcie powinno być prowadzone.

We wrześniu, w odpowiedzi na problemy studentów i świata nauki na Białorusi, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego zlecił NAWA realizację następujących zadań:

1. „Solidarni ze studentami” – przyznanie w roku akademickim 2020/2021 stypendiów obywatelom Białorusi, którzy rozpoczną studia na polskich uczelniach i zostaną wytypowani do finansowania przez KRASP. Stypendium będzie wypłacane przez 10 miesięcy na zasadach przyjętych w programie im. gen. Andersa.
2. „Solidarni z naukowcami” – przyznanie stypendiów obywatelom Białorusi, posiadającym stopień doktora, którzy otrzymali zaproszenie na roczny pobyt badawczy od polskiej uczelni, instytutu naukowego PAN lub instytutu Sieci Badawczej Łukasiewicz. Lista osób do sfinansowania zostanie przedstawiona przez KRASP, we współpracy z PAN oraz Siecią Łukasiewicz. Stypendium będzie wypłacane i rozliczane na zasadach przyjętych w programie im. Ulama.
3. „Solidarni z naukowcami” –­­ finansowanie kosztów podyplomowych studiów glottodydaktycznych obywatelom Białorusi, wykonującym zawód nauczyciela języka polskiego.

Łączny budżet tych działań, w ramach inicjatywy „Solidarni z Białorusią” to 4 mln zł.

Pomoc dla studentów objęła około 900 osób, 25 naukowców i 15 osób, które uczą się na studiach podyplomowych.

Solidarni z Białorusią

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego od wielu lat zaangażowane jest we wspieranie mobilności akademickiej obywateli Białorusi. Działania te wpisują się w realizację rządowej inicjatywy „Solidarni z Białorusią”. Nasz rząd rozważa ułatwienie obywatelom Białorusi wjazdu na terytorium Polski oraz udzielenie istotnej pomocy.

Program Stypendialny im. Konstantego Kalinowskiego

Jednym z najbardziej znanych przedsięwzięć pomocowych dla Białorusi jest program im. Konstantego Kalinowskiego. To największy w Europie program pomocowy dla młodych Białorusinów, którzy nie mogą studiować w swojej ojczyźnie, ze względu na swoje poglądy polityczne. Przez 14 lat istnienia, skorzystało z niego około 1000 osób. – Absolwenci, czy potencjalni stypendyści są bardzo klarownie wybierani i wydaje mi się, że to będzie wpływało na rozwój elit białoruskich, po odzyskaniu przez nich wolności demokratycznych – mówiła wiceminister Anna Budzanowska.

W ramach Programu Stypendialnego im. Konstantego Kalinowskiego, uruchomiono obecnie dodatkowe wsparcie. Pomoc obejmuje studia na wybranej polskiej uczelni – bez czesnego i z miesięcznym stypendium – lub roczny pobyt naukowy w Warszawie. Niedawno ogłoszono dodatkowy nabór wniosków. Planuje się objęcie wsparciem blisko tysiąca osób. W celu uzyskania szczegółowych informacji można się kontaktować z Biurem Programu Stypendialnego im. Konstantego Kalinowskiego.

Programy wsparcia dla Białorusi

Programy NAWA i Kalinowskiego oferują kurs języka polskiego dla kandydatów przyjętych na studia. NAWA proponuje również bezpłatne miejsca dla stu Białorusinów w ramach „Letnich kursów języka i kultury polskiej”. Agencja realizuje ponadto Program Stypendialny im. Stefana Banacha, czy Program Ulama, które również mogą okazać się interesujące dla studentów z Białorusi.

Polskie uczelnie pomagają studentom z Białorusi

Polskie uczelnie solidaryzują się z młodzieżą białoruską, ze względu na aktualną sytuację w ich kraju i oferują pomoc. Wsparcie obejmuje m.in. udostępnienie bezpłatnych miejsc na studiach I i II stopnia, pomoc finansową w przypadku znalezienia się w trudnej sytuacji, bezpłatne kursy języka polskiego, czy też ofertę dla studentów relegowanych z macierzystych uczelni.

Białorusini liczną grupą wśród studentów

Według danych GUS, w roku akademickim 2018/2019 na polskich uczelniach studiowało ponad 7 tys. osób z Białorusi. To druga po Ukraińcach najliczniejsza grupa cudzoziemców, wybierających studia wyższe w Polsce. Białorusini stanowili 9,3% wszystkich obcokrajowców studiujących w naszym kraju.

Podczas dyskusji rozmawiano na temat podobnych programów pomocowych, oferowanych przez, np. Litwę, Niemcy, czy Ukrainę. Inne kraje Europy udzielały pomocy w dużo mniejszej skali. Niemcy przyznały jak dotąd około 100 stypendiów. Poruszono również temat działań podejmowanych przez PAN, w celu wspomożenia białoruskich naukowców, a także kwestie współpracy z Białoruską Akademią Nauk.

Retransmisja debaty jest dostępna na facebooku Gazety Prawnej.