Szkoła przyszłości 

Jednym z największych wyzwań dla polskiej gospodarki jest budowanie kadr przyszłości w szkole przyszłości. Powodem do podjęcia tego wyzwania jest m.in. transformacja energetyczna, wchodzenie w zupełnie nowe branże przemysłu czy rozwój energetyki jądrowej. Ministerstwo Edukacji i Nauki mierzy się z tym zadaniem, wdrażając kolejne programy edukacyjne, które pozwalają na unowocześnienie i uatrakcyjnienie procesu kształcenia. Wierzymy, że dzięki tym staraniom wyjdziemy naprzeciw oczekiwaniom zarówno przyszłych pracodawców, jak i ambicjom młodych ludzi, którzy staną się liderami przyszłego rynku pracy.

Budowanie kompetencji przyszłości

Jednym z priorytetów Ministerstwa Edukacji i Nauki jest jak najlepsze przygotowanie młodego pokolenia do odnalezienia się w dynamicznie zmieniającym się świecie. Dbamy o to, by uczniowie sukcesywnie zdobywali kluczowe kompetencje, które odpowiednio przygotują ich do dorosłego życia i dadzą podstawę dla dalszej nauki i życia zawodowego. Zapewniamy dostęp do najnowszych technologii, aby ułatwić młodym ludziom zdobywanie wiedzy oraz odkrywanie zjawisk otaczającego świata. Stwarzamy przestrzeń kreatywnego tworzenia, eksperymentowania, rozbudzania ciekawości i odkrywania talentów.

• „Laboratoria Przyszłości” – nowoczesna edukacja w polskich szkołach

Kontynuujemy największą w historii inwestycję w nowoczesną edukację. Głównym celem wyposażenia szkół w pomoce dydaktyczne najnowszej generacji jest budowanie kompetencji przyszłości, rozwijanie talentów i praktycznych umiejętności uczniów.

W ramach programu wszystkie szkoły podstawowe w Polsce i polskie szkoły za granicą zostały wyposażone w drukarki 3D, mikrokontrolery, nowoczesne lutownice i studia nagrań, a także dodatkowo okulary VR, roboty,  narzędzia techniczne, mikroskopy, teleskopy i sprzęt kulinarny i wiele innych za łączną kwotę 1,2 mld zł.

To ogromny skok w zakresie unowocześnienia i uatrakcyjnienia procesu kształcenia i wsparcia rozwoju talentów, a przede wszystkim kompetencji przyszłości, czyli: współpracy, krytycznego myślenia, kreatywności i komunikacji. To umiejętności, które będą potrzebne młodym Polakom w pracy, nawet jeżeli te zawody jeszcze nie istnieją.

Program angażuje 3,2 mln uczniów z ponad 15 tys. szkół samorządowych, niesamorządowych i polskich szkół za granicą.

• Mobilne Laboratoria Przyszłości

Kontynuacją programu są Mobilne Laboratoria Przyszłości (MLP). Od początku roku szkolnego 2022/2023 w praktyczny sposób wspierają one uczniów i nauczycieli w wykorzystywaniu możliwości zakupionego sprzętu. MLP to kilkanaście ekip edukatorów, którzy poruszają się po całym kraju specjalnie oznaczonymi busami i prowadzą bezpłatne zajęcia dla młodzieży. Mobilne Laboratoria Przyszłości to połączenie nauki z zabawą, a w szczególności kompetencji 4K (kooperacja, komunikacja, kreatywność, krytyczne myślenie).

• „Liga Robotów”

„Liga Robotów” to ogólnopolski turniej robotyczny, którego celem jest promowanie robotyki i nowoczesnych technologii oraz rozwijanie kompetencji przyszłości wśród uczniów klas IV-VIII szkół podstawowych. Uczniowie wraz z nauczycielami tworzą drużyny, których zadaniem jest zaprojektowanie, skonstruowanie, zaprogramowanie robota i wykonanie przy jego pomocy misji. Do turnieju zostało zgłoszonych ponad 700 drużyn z całej Polski, z czego do udziału w przedsięwzięciu zakwalifikowano 320 drużyn. W nowym roku szkolnym rozpoczną się turnieje wojewódzkie zakończone finałem, w którym wezmą udział 32 najlepsze drużyny z całej Polski.

• „Aktywna tablica” – rozwijanie infrastruktury szkolnej

Celem programu jest rozwijanie i podnoszenie cyfrowych kompetencji uczniów i nauczycieli. Finansujemy zakup nowoczesnego sprzętu m.in. kamer internetowych, słuchawek, mikrofonów, tabletów służących do rysowania elementów graficznych na komputerze lub monitorze. Dzięki temu szkolna infrastruktura w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych staje się bardziej nowoczesna.

W programie bierze udział blisko 20 tys. szkół. Na zakup wyposażenia MEiN przeznaczyło 336,58 mln zł.

• Strefy Odkrywania Wyobraźni i Aktywności – nauka przez eksperymentowanie

Tworzymy ogólnopolską sieć lokalnych małych centrów nauki. Promujemy w nich innowacyjne podejście praktykowane przez Centrum Nauki Kopernik polegające na nauce przez eksperymentowanie. Każde dziecko może odkrywać zjawiska otaczającego nas świata, niedaleko od szkoły i domu. SOWY funkcjonują przy już istniejących instytucjach kultury oraz instytucjach naukowo-oświatowych tj. domy kultury, biblioteki czy muzea.

Dwie pierwsze Strefy Odkrywania, Wyobraźni i Aktywności otworzyliśmy w 2021 r. W 2022 r. uruchomionych zostało kolejnych 17 placówek. Do końca 2023 r. w całej Polsce zostaną utworzone 32 takie miejsca. Docelowo powstanie 100 Małych Centrów Nauki SOWA za kwotę 400 mln zł.

• Biznes i zarządzanie – nowy przedmiot

Wprowadzamy innowacyjny przedmiot biznes i zarządzanie, by umożliwić uczniom swobodne poruszanie się oraz wykorzystanie w świecie ekonomii czy marketingu przedsiębiorczości i kreatywności, które charakteryzują polską młodzież. To doskonały sposób na rozwijanie u uczniów kompetencji kluczowych dla funkcjonowania w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości.

Od 2027 roku biznes i zarządzanie będzie można zdawać na egzaminie maturalnym.

• Kształcenie zawodowe – praktyczna nauka zawodu

Jednym z priorytetów Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach budowania kompetencji przyszłości jest rozwijanie szkolnictwa zawodowego, dlatego też kontynuujemy reformę rozpoczętą w 2019 r. Jest to kluczowe w kontekście przygotowywania kadr dla polskiej gospodarki. W tym celu zacieśniamy współpracę szkół i pracodawców, zachęcając przedsiębiorców do tworzenia klas patronackich i zaangażowania się w proces kształcenia.

• Prognoza zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy

W styczniu 2023 r. po raz kolejny ogłosiliśmy kolejną prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy. To wykaz zawodów szkolnictwa branżowego, dla których – ze względu na znaczenie dla rozwoju państwa – prognozowane jest szczególne zapotrzebowanie na pracowników na krajowym rynku pracy. Zawody znajdujące się na tej liście są dodatkowo finansowane przez cały okres nauki ucznia.

Prognoza obejmuje również zawody, dla których prognozowane jest istotne i umiarkowane zapotrzebowanie na pracowników na poszczególnych wojewódzkich rynkach pracy. Na jej podstawie możliwe jest kształtowanie oferty szkolnictwa branżowego zgodnie z potrzebami krajowego i wojewódzkiego rynku pracy. Na liście 33 zawodów o szczególnym znaczeniu na krajowym rynku zostało ujęte 2 nowe zawody dla branży przemysłowej oraz 2 nowe zawody istotne dla gospodarki odpadami.

• Branżowe Centra Umiejętności

Konsekwentnie realizujemy reformę kształcenia zawodowego. Przygotowujemy specjalistów na potrzeby nowoczesnej gospodarki, wspierając w ten sposób rozwój naszego kraju. Jesteśmy europejskimi liderami w przemyśle meblarskim, jachtowym czy branży transportowej. Z powodzeniem eksportujemy produkowane w Polsce autobusy, pociągi, tramwaje, okna i drzwi PCV. Absolwenci szkół branżowych i techników dobrze odnajdują się na rynku pracy. Przed nami kolejny etap reformy kształcenia zawodowego – utworzenie 120 Branżowych Centrów Umiejętności. Będą to zupełnie nowe placówki w systemie oświaty łączące działalność szkół, uczelni i branż.

Przewidujemy utworzenie co najmniej 20 BCU do końca 2023 r., a kolejnych 100 do końca 2024 r. Na realizację przedsięwzięcia Ministerstwo Edukacji i Nauki przeznaczyło 1,4 mld zł. 

Wśród 120 dziedzin, w których mogą powstać centra, znajdą się także branże kluczowe dla rozwoju przemysłu, w tym m.in. automatyka, robotyka, mechatronika, przemysł motoryzacyjny, przemysł lotniczy, energetyka odnawialna, transport, spedycja i logistyka, czy przetwórstwo spożywcze.

W I naborze do finansowania wyłoniono 63 wnioski. Wartość wsparcia to ponad 700 mln zł. II nabór obejmował 65 dziedzin. Ostatecznie do dofinansowania wyłoniono 26 wniosków. Wartość dofinansowania to ponad 314 mln zł. Przed nami III nabór.

• Nowe zawody 

Mamy bogatą ofertę kształcenia. Kształcimy w ponad 230 zawodach. Szybko reagujemy na potrzeby pracodawców i w ostatnich 8 latach poszerzyliśmy listę zawodów aż o 46 nowych, potrzebnych na rynku pracy.

Znajomość tradycji i historii

Działania MEiN skupiają się również na inspirowaniu młodzieży do poznawania najnowszej historii Polski. Pielęgnowanie zwyczajów i tradycji jest obowiązkiem każdego z nas – szczególnie szkoły. Dzięki proponowanym przedsięwzięciom umożliwiamy młodym ludziom odkrywanie walorów naszego kraju zarówno przyrodniczych, jak i kulturowych. Zachęcamy zarówno do bezpośredniego spotkania z historią, jak i za pomocą nowoczesnych technologii.

• „Poznaj Polskę” – odkrywanie bogactwa naszego kraju

Wspieramy finansowo wycieczki szkolne, które umożliwiają młodzieży poznawanie Polski, jej środowiska przyrodniczego, tradycji, zabytków kultury i historii oraz osiągnięć polskiej nauki. Uatrakcyjniamy zajęcia lekcyjne, dzięki czemu nauka nabiera praktycznego wymiaru. Inicjatywa ubogaca proces nauczania: nauka w unikalnym środowisku, podążanie śladami historii, eksperymentowanie w centrach nauki sprawiają, że proces edukacyjny staje się ciekawszy i przynosi więcej satysfakcji. To także promocja nowoczesnej edukacji patriotycznej, która pozwala na odkrywanie bogactwa historycznego naszej ojczyzny.

W ramach czterech edycji w programie wzięło udział blisko milion uczniów, zorganizowano 22 tys. wycieczek. Dofinansowanie przeznaczone na ten cel wyniosło 182 mln zł.

• Poznaj Polskę na Sportowo – sportowy wymiar edukacji

Upowszechniamy wśród uczniów uniwersalne wartości współzawodnictwa i olimpizmu, przybliżamy historię sportu, kształtujemy lokalny patriotyzm oraz przywiązanie do swojej małej ojczyzny. Sfinansowaliśmy wyjazdy na wybrane mecze ligowe oraz mecze reprezentacji Polski. Przeprowadziliśmy również wśród młodzieży test wiedzy na temat piłki nożnej.

Dzięki ministerialnemu wsparciu 19 tys. dzieci obejrzało wybrane mecze ligowe, a 11 tys. uczniów pojechało na mecz Polska – Chile. Na realizację programu w 2022 r. MEiN przeznaczyło 10 mln zł. Obecnie trwa druga edycja przedsięwzięcia. 

• Historia i teraźniejszość – poznawanie najnowszej historii Polski

Od września 2022 uczniowie liceum ogólnokształcącego, technikum i branżowej szkoły I stopnia uczęszczali na zajęcia z nowego przedmiotu – historia i teraźniejszość. Przedmiot, obowiązkowy w pierwszym roku/pierwszych latach kształcenia w szkołach ponadpodstawowych, umożliwia uczniom rzetelne poznanie i zrozumienie najnowszych – powojennych dziejów Polski i świata.

• Innowacyjna Historia

Organizujemy także lekcje historii z wykorzystaniem technologii wirtualnej rzeczywistości. Dzięki takim filmom jak „Kartka z Powstania” oraz „Wiktoria 1920” uczniowie przenoszą się do centrum wydarzeń m.in. Powstania Warszawskiego czy Bitwy Warszawskiej poprzez gogle VR (wirtualnej rzeczywistości). W pokazach filmowych wzięło udział 24 tys. uczniów i 2 tys. nauczycieli. Na ten cel MEiN przeznaczyło 5 mln zł.

• „Międzypokoleniowe Centra Edukacyjne”

Wspieramy organizacje pozarządowe, w tym organizacje harcerskie, podmioty prowadzące statutową działalność oświatowo-wychowawczą w realizacji projektów dotyczących integracji międzypokoleniowej. Poszerzamy ofertę zajęć pozalekcyjnych wzmacniających więzi społeczne.

Na współpracę międzypokoleniową przeznaczyliśmy 20 mln zł.

• Gry w edukacji

Wprowadziliśmy gry do podstawy programowej jako rekomendowane treści. Włączanie tego typu rozwiązań do systemu edukacji pozwala na przekazywanie wiedzy w sposób atrakcyjny dla ucznia, rozwijanie umiejętności miękkich i poszerzanie granic wyobraźni.

Obecnie dostępne są dwie gry: „Gra szyfrów” i „This War of Mine”.

Kondycja fizyczna i zdrowie

Dbamy o całościowy rozwój dzieci i młodzieży. Mamy świadomość, że samopoczucie fizyczne i psychiczne są tak samo ważne, a troska o obie te sfery jest kluczem do zrównoważonego i harmonijnego wzrostu młodego pokolenia.

Wspieramy inicjatywy, które pomagają zminimalizować skutki długotrwałego okresu nauki zdalnej. Dzięki proponowanym przedsięwzięciom pomagamy uczniom odbudować ich kondycję fizyczną. Zwiększamy też dostępność pomocy psychologiczno-pedagogicznej w polskich szkołach. Edukacja żywieniowa, profilaktyka krótkowzroczności, zachęcanie do aktywności fizycznej, pomoc psychologiczno-pedagogiczna to tylko niektóre obszary wspierane przez MEiN.

• Rekordowe wsparcie psychologiczno-pedagogiczne

Od 1 września 2022 r. w szkołach ogólnodostępnych jest więcej nauczycieli specjalistów. Utworzone zostało nowe stanowisko pedagoga specjalnego, określono jego zadania i kwalifikacje. Wprowadzona została także minimalna łączna liczba etatów nauczycieli specjalistów: pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych. Dzięki wprowadzonym zmianom nastąpił wzrost specjalistów w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych o ok. 143 proc. – od 1 września 2022 r. do 31 sierpnia 2024 r. –  z 22 tys. do 38 tys.; od 1 września 2024 r. – do 51 tys.

Przeznaczyliśmy 2,4 mld zł dla samorządów i innych organów prowadzących placówki oświatowe na dodatkowe zatrudnienie 20 tys. pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych od 1 września 2022 r. W 2022 r. przeznaczyliśmy 520 mln zł na zatrudnienie większej liczby specjalistów. W roku 2023 jest to prawie 1,9 mld zł. Dzięki temu od 1 września 2024 r. w szkołach i przedszkolach będzie 51 tys. psychologów i pedagogów specjalistów. To wzrost o 143 proc. w porównaniu z pierwszą połową 2022 r.

Od wielu lat wzrasta subwencja oświatowa przeznaczona na wsparcie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W 2023 r. wyniesie ona 13,4 mld zł i będzie wyższa o 21,1 proc. w stosunku do roku 2022.
Jesteśmy odpowiedzialni także za proces kształcenia i zapewnienie dostępności na rynku wymaganych specjalistów. Dlatego w 2022 r. uruchomiliśmy finasowanie studiów na wybranych kierunkach studiów podyplomowych: psycholog – kwalifikacje pedagogiczne, wczesne wspomaganie rozwoju i wsparcie rodziny, praca w klasach zróżnicowanych, doradca rodziny, pedagog specjalny orazmetodyka wspierania komunikacji językowej uczniów.

• WF z AWF – Aktywny powrót do szkoły

Sport i rekreacja pozytywnie oddziałują na całościowy rozwój dziecka: fizyczny, emocjonalny, społeczny i umysłowy, dlatego kontynuujemy dotychczasowe działania promujące aktywność fizyczną po długim okresie nauki zdalnej. Celem przedsięwzięcia jest szkolenie nauczycieli wychowania fizycznego w szkołach podstawowych, ponadpodstawowych i edukacji wczesnoszkolnej, aby jeszcze lepiej przygotować ich do pracy z młodzieżą. To również tworzenie zajęć ruchowych dla dzieci w ramach Sport Klubów.

W inicjatywie wzięło udział ponad 300 tys. uczniów i 41 tys. nauczycieli, powstało 31 tys. klubów sportowych, przeprowadzono 780 tys. godzin zajęć lekcyjnych. Na realizację szkoleń i zajęć ruchowych przeznaczono ponad 100 mln zł.

• Junior-Edu-Żywienie – budowanie zdrowych nawyków żywieniowych

W tym roku szkolnym wdrożyliśmy program edukacji żywieniowej w klasach I-VI szkół podstawowych, dzięki któremu uczniowie uczą się jak kształtować dobre nawyki żywieniowe oraz jak przygotowywać zdrowe posiłki.
W ramach inicjatywy przeprowadzono certyfikowane szkolenia dla nauczycieli, powstaną również nowoczesne klasopracownie, zrealizowano wiele konkursów podejmujących tematykę racjonalnego żywienia.

W programie bierze udział 2 tys. szkół i 15 tys. nauczycieli. Na ten cel przeznaczyliśmy 20 mln zł.

• „Posiłek w szkole i w domu”

Ministerstwo Edukacji i Nauki realizuje moduł 3 programu „Posiłek w szkole i w domu” na lata 2019-2023. Jego celem jest wzmocnienie opiekuńczej funkcji szkoły przez tworzenie warunków umożliwiających spożywanie posiłku podczas pobytu w szkole (m.in. zwiększamy liczby stołówek szkolnych).

Na realizację programu w latach 2019-2023 przewidziano w budżecie państwa kwotę 200 mln zł.

Finansowanie edukacji

Realizujemy rekordowe inwestycje i wsparcie finansowe placówek samorządowych i po raz pierwszy w historii również niesamorządowych tak, by unowocześniać infrastrukturę edukacyjną, funkcjonowanie systemu kształcenia. Rekordowy wzrost środków na wynagrodzenia nauczycieli, budowa przedszkoli, boisk i hal sportowych, rozbudowa i modernizacja szkół oraz rozwój systemu opieki nad małymi dziećmi i uczniami to tylko niektóre z nich.

• Finansowanie szkół samorządowych

Przeznaczyliśmy rekordowe środki na inwestycje w infrastrukturę edukacyjną. W ramach dwóch edycji Rządowego Funduszu Polski Ład – Program Inwestycji Strategicznych do samorządów w całej Polsce trafiło łącznie 5,2 mld zł. To środki przeznaczone m.in. na budowę przedszkoli, boisk, sal sportowych, rozbudowę i modernizację szkół, rozwój systemu opieki nad małymi dziećmi i uczniami.

W ramach dwóch naborów Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, w ramach którego rządowe środki trafiły do gmin, powiatów i miast w całej Polsce, na inwestycje edukacyjne przeznaczyliśmy 1,3 mld zł. Wsparcie to zostało przeznaczone na takie działania jak: budowa żłobka czy remont biblioteki.

• Finansowanie szkół niesamorządowych

Po raz pierwszy w historii wsparciem finansowym zostały objęte także oświatowe placówki niesamorządowe i organizacje wspierające działalność edukacyjną. W ramach programów Ministra Edukacji i Nauki otrzymały one środki na remonty i modernizację infrastruktury szkolnej, zakup nieruchomości, budowę i dostosowanie obiektu oraz zakup wyposażenia w łącznej kwocie 185 mln zł.

• „Program Wsparcia Edukacji”

Wspieramy organizacje pozarządowe w realizacji innowacyjnych projektów edukacyjnych oraz działań wspierających wychowanie patriotyczne i promujących aktywność fizyczną. Finansujemy m.in. zakup interaktywnych pomocy dydaktycznych i materiałów edukacyjnych, organizowanie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych.

W tym roku szkolnym wsparcie otrzymało 138 organizacji. Na ten cel przekazaliśmy 10 mln zł. Na drugą edycję programu przeznaczamy 15 mln zł.

• „Rozwój potencjału infrastrukturalnego podmiotów wspierających system oświaty i wychowania”

Wspieramy organizacje pozarządowe działające na rzecz rozwoju systemu oświaty i wychowania w finansowaniu projektów edukacyjnych rozszerzających ofertę zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych. Wzmacniamy potencjał infrastrukturalny tych podmiotów poprzez dofinansowanie zakupu nieruchomości, budowy i dostosowania obiektu, czy zakup wyposażenia.

Wsparcie otrzymało 46 organizacji na łączną kwotę 40 mln zł.

• „Inwestycje w oświacie”

Po raz pierwszy w historii szkoły niesamorządowe, w których uczy się ponad 100 tys. uczniów otrzymały wsparcie finansowe na realizację inwestycji modernizacyjnych czy rozbudowę budynku. Dofinansowanie pozwala dostosować infrastrukturę oświatową do potrzeb procesu kształcenia w szkołach prywatnych.

Wsparcie w łącznej kwocie 100 mln zł objęło 131 szkół niesamorządowych.

Kolejny nabór w programie „Inwestycje w oświacie” został uruchomiony w maju 2023 r. Budżet inicjatywy na lata 2023-2024 to 95 mln zł.

• Wzrost wynagrodzeń nauczycieli

Od 2016 r. obserwowany jest znaczący wzrost wynagrodzenia nauczycieli. Dzięki kolejnym wzrostom subwencji oświatowej na przestrzeni ostatnich 7 lat z o 59,6% z poziomu 41,5 mld zł w 2016 roku do 64,4 mld zł w 2023 roku wzrosły średnie pensje nauczycieli: początkujących o 76%, mianowanych i dyplomowanych o 47%.

Tylko w tym roku w ślad za rekordowym wzrostem subwencji oświatowej o 11,1 mld zł, czyli więcej niż łączny wzrost subwencji w latach 2008-2015, wynagrodzenia średnie dla nauczycieli wzrosły następująco:

• nauczyciel początkujący – 1240 zł – wzrost o 35% w stosunku do stycznia 2022 r.
• nauczyciel mianowany – 639 zł  - wzrost o 12,5% w stosunku do stycznia 2022 r.
• nauczyciel dyplomowany – 817 zł – wzrost o 12,5% w stosunku do stycznia 2022 r.

Podwyżki są wypłacane od 1 stycznia 2023 r.

Dzięki obniżeniu w 2022 roku stawki PIT z 17 do 12% zwiększeniu kwoty wolnej od podatku i ulgom podatkowym w portfelach nauczycieli zostało dodatkowe 915 mln zł:

• nauczyciele początkujący i stażyści – korzyści po zmianach – 331 mln zł
• nauczyciele mianowani – korzyści po zmianach – 190 mln
• nauczyciele dyplomowani – korzyści po zmianach – 394 mln.