Consolidator Grant ERC

Europejska Rada ds. Badań Naukowych (European Research Council - ERC) od 2008 r. przyznaje Consolidator Grant ERC na przełomowe badania w wybranym obszarze naukowym prowadzone na terenie Unii Europejskiej i państw stowarzyszonych. Mogą go otrzymać wybitni badacze z co najmniej siedmioletnim dorobkiem naukowym po doktoracie. W tegorocznym konkursie dofinansowanie otrzyma 327 projektów o łącznej wartości 655 mln euro z 23 krajów Europy.

Wielojęzyczność w różnych kontekstach zbada etnohistoryczka z UW

Zespół pod kierunkiem dr hab. Justyny Olko z Wydziału „Artes Liberales” będzie realizować projekt Multilingual worlds – neglected histories. Uncovering their emergence, continuity and loss in past and present societies (MULTILING-HIST). Jego celem jest rekonstrukcja, wyjaśnienie i lepsze zrozumienie przyczynowo-skutkowych mechanizmów oraz procesów stojących za powstawaniem, ciągłością, redukcją i utratą (a także ewentualnym ponownym pojawieniem się) wielojęzyczności w kontekstach historycznych, geograficznych, społecznych, politycznych i kulturowych. Na realizację tego przedsięwzięcia dr hab. Justyna Olko otrzymała blisko 2 mln euro.

Badania prowadzone będą przez pięć lat, rozpoczną się w drugiej połowie 2021 roku. Prace zespołu obejmą analizę historycznych i współczesnych obszarów koncentracji wielojęzyczności z czterech różnych regionów świata, które reprezentują różnorodne kolonialne i postkolonialne konteksty. Badania będą realizowane w Europie Środkowo-Wschodniej, Meksyku, Republice Południowej Afryki oraz na jednej z wysp Archipelagu Vanuatu w Melanezji.

 – Celem projektu MULTILING-HIST jest nie tylko wypełnienie istotnych luk w stanie aktualnej wiedzy na temat mechanizmów stabilnej i niestabilnej wielojęzyczności, ale także odpowiedź na kluczowe pytania dotyczące możliwych scenariuszy i kierunków rozwoju ludzkości w przeszłości i teraźniejszości – mówi dr hab. Justyna Olko, laureatka grantu ERC.

Projekt będzie realizowany w Centrum Zaangażowanych Badań nad Ciągłością Kulturową na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego z udziałem dwóch zagranicznych instytucji partnerskich. W skład zespołu badawczego wejdą m.in. dr Heidi Colleran z Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology (Niemcy) oraz dr Alexander Andrason ze Stellenbosch University (RPA).

Wyniki badań dostarczą fundamentalnej wiedzy na temat tego, jak powstawała, rozwijała się i była kontynuowana różnorodność językowa, a zarazem dlaczego w niektórych przypadkach uległa ona zanikowi. Na podstawie uzyskanych rezultatów naukowcy zrekonstruują przyczynowo-skutkowe modele oraz przebieg ewolucji historycznej i współczesnej wielojęzyczności na wybranych obszarach czterech kontynentów: Europy, Ameryki, Afryki i Oceanii.

Planowanym efektem badań jest także powstanie zaleceń i narzędzi do opracowywania polityk językowych, które będą w bardziej skuteczny sposób wspierać zachowanie różnorodności językowo-kulturowej. Będą one opracowane na podstawie wyników analizy rozległych danych i modeli stworzonych przez zespół badawczy.

 – Lepsze poznanie mechanizmów i trajektorii wielojęzyczności pomoże nam zrozumieć głębsze przyczyny i skutki tego kluczowego aspektu interakcji międzyludzkich w przeszłości i czasach nam współczesnych. Dzięki temu możliwe będzie stworzenie bardziej skutecznych narzędzi oraz strategii umożliwiających efektywniejsze zarządzanie różnorodnością językowo-kulturową w dzisiejszym zglobalizowanym świecie, w którym tak bardzo zagrożone są lokalne języki, a ich użytkownicy są marginalizowani i dyskryminowani – podkreśla dr hab. Justyna Olko.

Dr hab. Justyna Olko jest pierwszą kobietą w Polsce oraz pierwszą przedstawicielką nauk humanistycznych i społecznych, która została wyróżniona grantem ERC dwukrotnie. W 2012 roku otrzymała pierwszy dla polskiej humanistyki Starting Grant na realizację projektu „Europe and America in Contact: A Multidisciplinary Study of Cross-Cultural Transfer in the New World Across Time” dotyczącego mechanizmów przekazu kulturowego między Europą a Ameryką od XVI wieku przez okres kolonialny aż po współczesność. Dr hab. Justyna Olko jest także laureatką  programów Focus oraz TEAM Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. W listopadzie dr hab. Olko zwyciężyła w konkursie Falling Walls 2020, w kategorii nauk humanistycznych i społecznych za „burzenie murów między akademią i lokalnymi społecznościami na rzecz różnorodności językowej”.

Naukowiec z AGH będzie pracować nad obliczeniową teorią wyboru społecznego

ERC przyznało prof. Piotrowi Faliszewskiemu środki w wysokości blisko 1,4 mln euro na projekt trwający 5 lat. Zespół powołany w najbliższych miesiącach do pracy nad projektem będzie składał się głównie z doktorantów oraz studentów AGH.

Badania systemów wyborczych to dziedzina, którą prof. Faliszewski rozwija od ponad piętnastu lat, najpierw w trakcie studiów doktoranckich na University of Rochester, a od ponad dekady w Katedrze Informatyki (Wydział Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji AGH). Wyniki projektu znajdą zastosowanie w wielu dziedzinach życia związanych z koniecznością dokonywania wyboru, począwszy od wyboru finalistów w danym konkursie, np. wybór filmów nominowanych do Oskara, przez wybór kandydatów do zatrudnienia, wyłonienie reprezentantów danej społeczności, np. elektorów na uczelni, po decyzje jakie projekty otrzymają finansowanie w ramach budżetów obywatelskich.

− W ramach projektu będziemy się starać powiązać teorię z zastosowaniami praktycznymi. W szczególności będziemy szukać efektywnych algorytmów, które pozwolą sprawiedliwie i w zrozumiały dla wyborców sposób podejmować decyzje, którzy kandydaci, zawodnicy czy projekty obywatelskie, powinny zostać wybrane – wyjaśnia laureat prof. Faliszewski.

Zwycięski projekt zakłada stworzenie i opracowanie mechanizmów podejmowania decyzji w konkretnych dziedzinach: w instytucjach lokalnych, sporcie, kulturze czy wyszukiwaniach internetowych itp.  Autor badań planuje opracować algorytmy, które pozwolą wykorzystać stworzone reguły podejmowania decyzji w praktyce.

Rektor AGH prof. Jerzy Lis podkreśla: − Jestem ogromnie dumny z naszej młodej kadry naukowej. To już drugi grant ERC, który przypada w udziale w tym roku naszym naukowcom. Profesor P. Faliszewski realizuje niezwykle wymagającą, ale w praktyce użyteczną dyscyplinę wywodzącą się z matematyki. W praktyce jednak wykorzystywaną w ekonomii, biznesie czy informatyce, a także na gruncie codziennego życia i decyzji podejmowanych przez instytucje czy gremia decyzyjne. Jestem przekonany, że wsparcie uzyskane z Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych przyniesie już niebawem wspaniałe efekty w postaci rozwoju polskiej nauki, także na arenie międzynarodowej.

Prof. Piotr Faliszewski znalazł się w ostatnim czasie także na liście najwyżej cytowanych na świecie naukowców. Opracowana przez Stanford University prestiżowa lista najwyżej cytowanych na świecie naukowców (science-wide author databases of standardized citation indicators) uwzględnia uszeregowane nazwiska 2% najlepszych naukowców, których publikacje są najczęściej cytowane przez innych autorów. Ponadto prof. Faliszewski był także laureatem Nagrody Naukowej POLITYKI w kategorii nauk technicznych oraz nagrody naukowej im. Friedricha Wilhelma Bessela przyznawanej przez Fundację im. Alexandra von Humboldta. Piotr Faliszewski jest także laureatem programu POWROTY/HOMING Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

Badacz z UJ scharakteryzuje kluczowe kompleksy białkowe odpowiedzialne za modyfikacje RNA

Dr Sebastian Glatt z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego (MCB UJ) otrzymał Consolidator Grant ERC w wysokości niemal 2 mln euro. Jego badania przyczynią się do lepszego poznania molekularnych mechanizmów fundamentalnych procesów o wysokim znaczeniu klinicznym, które kształtują i kontrolują funkcjonowanie białek komórkowych we wszystkich organizmach żywych.

ERC dofinansuje projekt Deciphering the role of RNA modifications during ribosomal decoding and protein synthesis dr. Sebastiana Glatta z MCB UJ. Naukowiec otrzyma na jego realizację 1 997 500 euro. Projekt ma na celu strukturalne scharakteryzowanie kluczowych kompleksów białkowych odpowiedzialnych za modyfikacje RNA, stworzenie bibliotek w pełni zmodyfikowanego in vitro RNA, a także zrozumienie roli pojedynczych modyfikacji rRNA i tRNA w procesie elongacji translacji. Ponadto zespół dr. Glatta chce zbadać związek pomiędzy mutacjami białek odpowiedzialnych za te procesy a rozwojem poważnych chorób u człowieka. Autorzy projektu mają na celu rozszerzenie niedawno powstałej koncepcji "wyspecjalizowanych rybosomów" poprzez dodanie szczególnych modyfikacji RNA do jej ogólnego schematu.

- Projekt pozwala nam przyjrzeć się podstawowym funkcjom mechanizmów komórkowych, regulujących produkcję wszystkich białek zarówno w okresie zdrowia, jak i choroby. Wiemy, że zmiany w tych mechanizmach odgrywają kluczową rolę w rozwoju raka i ciężkich chorób neurodegeneracyjnych. W związku z tym w najbliższych latach zamierzamy zająć się badaniem tych zmian oraz ich związkiem z występowaniem wymienionych chorób. Naszym celem jest dostarczenie nowych narzędzi diagnostycznych i terapeutycznych do walki z obecnie nieuleczalnymi chorobami. By osiągnąć postawione przed nami cele, wykorzystamy nasze długoletnie doświadczenia w biologii strukturalnej, a także dostęp do światowej klasy kriomikroskopu Cryo-EM, który działa w Narodowym Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS - mówi dr Sebastian Glatt.

Radości z sukcesu austriackiego naukowca nie kryje prof. Piotr Kuśtrowski, prorektor UJ ds. badań naukowych. Jak zauważa, to pierwszy grant Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych adresowany do bardziej doświadczonych naukowców, a zarazem pierwszy w obszarze nauk przyrodniczych, po który sięga badacz z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

- Doskonały pomysł wnioskodawcy wzmocniony został przez odpowiednie zasoby infrastrukturalne, którymi dysponuje UJ. Przemyślana strategia uczelni, stawiającej na rozwój kadry oraz inwestującej w nowoczesne zaplecze laboratoryjne i aparaturowe, doprowadziła nas do poziomu, na którym możemy bez problemu konkurować z naukowcami z innych ośrodków europejskich. Szansy, którą stwarzają nam obecne możliwości, nie powinniśmy zaprzepaścić. Uniwersytet będzie nadal dbać o konkurencyjne warunki pracy badawczej i zachęcać pracowników do występowania w kolejnych edycjach konkursów ERC, budując przyjazny program wsparcia najcenniejszych idei - mówi prof. Piotr Kuśtrowski.

Dr Sebastian Glatt ukończył studia na kierunku genetyka i mikrobiologia na Uniwersytecie Wiedeńskim w 2004 roku. Tam też 3 lata później z wyróżnieniem obronił doktorat. W latach 2008-2015 prowadził badania w Europejskim Laboratorium Biologii Molekularnej w Heidelbergu. Od ponad 5 lat pracuje w MCB UJ, a od 2019 roku sprawuje funkcję zastępcy dyrektora ds. naukowych. Kieruje także zespołem laboratoryjnym Cryo-EM przy Krajowym Centrum Kriomikroskopii Elektronowej, które razem z Małopolskim Centrum Biotechnologii UJ będzie kluczowe w realizacji projektu dofinansowanego w ramach Consolidator Grant ERC.

Zainteresowania dr. Glatta od dawna skupiają się wokół złożonych mechanizmów molekularnych, które poprzez aktywację ekspresji wybranych grup genów umożliwiają komórkom reprodukcję, dostosowanie się do zmiennych warunków środowiska oraz dalszą specjalizację. Badania jego zespołu dotyczą zwłaszcza strukturalnej i funkcjonalnej charakterystyki enzymów modyfikujących cząsteczki tRNA oraz innych czynników regulujących syntezę białek. Dokładniejsze poznanie mechanizmów komórkowych badanych przez dr. Glatta ma duże znaczenie kliniczne, gdyż toruje drogę do rozwoju nowych metod diagnostycznych i leczniczych.

Naukowiec z MCB UJ jest laureatem wielu grantów i nagród, w tym m.in. EMBO Installation Grant, Narodowego Centrum Nauki oraz Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Grant ERC będzie rozwijał badania realizowane przez niego i finansowane przez FNP w ramach programów FIRST TEAM i TEAM-TECH Core Facility. Wraz z zespołem otrzymał również Nagrodę Miasta Krakowa 2020.

Źródło: materiały informacyjne uczelni