Debata kopernikańska, wystawa zdjęć kosmosu, podróż po świecie Mikołaja Kopernika, piknik naukowy, kreatywne warsztaty Mobilnych Laboratoriów Przyszłości, spotkanie z amerykańskim astronautą, rozmowy z naukowcami – to główne punkty programu przygotowanego we współpracy Ministerstwa Edukacji i Nauki z TVP Nauka w ramach obchodów Roku Kopernikańskiego.

Frombork – gród Kopernika

Organizatorzy kosmicznego pikniku spotkali się w grodzie Kopernika z wyjątkowymi gośćmi. W pierwszej części programu prowadzący rozmawiali z ks. prał. kan. dr. Jackiem Wojtkowskim, rektorem Bazyliki Archikatedralnej WNMP we Fromborku. Duchowny opowiedział m.in. o śladach astronoma pozostawionych w tym miejscu. To właśnie tu – na Wzgórzu Katedralnym – mieszkał i pracował polski astronom jako kanonik kapituły warmińskiej. Tutaj też stworzył podwaliny do zmiany postrzegania świata przez człowieka i prowadził rozmyślania matematyczne i ekonomiczne, pracując nad swoim dziełem „O obrotach sfer niebieskich”.

W tej części programu znalazła się także wizyta w Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku. Dyrektor instytucji Mirosław Jonakowski opowiedział m.in. o eksponatach dostępnych w placówce. Wśród tych najcenniejszych są: drugie i trzecie wydanie Kopernikańskiego dzieła oraz kopie instrumentarium astronoma sporządzone na wzór oryginałów: trikwetrum służące do pomiaru odległości kątowej ciał niebieskich i ich ruchu na niebie,  kwadrant – do wyznaczania wysokości Słońca nad horyzontem i astrolabium pierścieniowe – służące do wyznaczania położeń na niebie Księżyca i planet. 

Szkoła Mistrzów – Mobilne Laboratoria Przyszłości i warsztaty rakietowe

Druga część programu to prezentacja Mobilnych Laboratoriów Przyszłości. To właśnie dzięki sprzętom z programu szkoły zmieniają się w nowoczesne placówki, uczniowie odkrywają swoje talenty i zainteresowania, a zajęcia lekcyjne są ciekawe i angażujące. Edukatorzy MLP Monika Lentacz i Paweł Grądzki opowiedzieli m.in. o możliwościach drukarki 3D, która umożliwia samodzielne wykonanie m.in. pomocy dydaktycznych. 

Podczas spotkania we Fromborku odbyły się także warsztaty rakietowe dla najmłodszych. Poprowadzili je przedstawiciele Polskiego Towarzystwa Rakietowego. Zajęcia okazały się świetną okazją do rozwijania różnych zainteresowań, w szczególności w obszarze modelarstwa rakietowego. Podczas spotkania uczestnicy nie tylko poznali podstawy tego fascynującego hobby, ale również samodzielnie zbudowali swoją rakietę. 

Warto także posłuchać rozmowy z prof. Hanną Rothkaehl z Centrum Badań Kosmicznych PAN, która opowiedziała o zaangażowaniu Polaków w europejską misję JUICE badającą układ planetarny Jowisza.

Z Kopernikiem w przyszłość – niezwykłe fotografie kosmosu

W trzeciej części programu zaprezentowano wystawę fotograficzną „Kopernik tego nie widział” przygotowaną przez członków Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii. Autorem zdjęć jest Terry Virts, który podczas programu opowiedział o swoim pierwszym locie w przestrzeń kosmiczną. Wato dodać, że amerykański astronauta jest autorem największej liczby zdjęć z kosmosu. W swojej galerii ma ich ponad 300 tys.

Uwadze polecamy także rozmowę z Krzysztofem Wróblewskim z Muzeum Kopernika we Fromborku, który w inspirujący sposób przedstawił historię 30-letniego pobytu polskiego astronoma na Warmii. Ks. prał. kan. dr Jacek Wojtkowski opowiedział natomiast o wieloletnich poszukiwaniach grobu naukowca.

Debata Kopernikańska – dorobek naukowy wielkiego astronoma

W dawnym Pałacu Biskupim na Wzgórzu Katedralnym we Fromborku spotkali się przedstawiciele nauki, którzy debatowali nad dorobkiem wielkiego astronoma. Wśród zaproszonych gości znaleźli się: prof. Krzysztof Mikulski i prof. Andrzej Niedzielski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, prof. Maciej Mikołajski, redaktor naczelny pisma „Urania – Postępy Astronomii” oraz dr Łukasz Grabarczyk, neurochirurg.

O roli Kopernika w reformie przyszłego kalendarza opowiadał natomiast dr Jerzy Sikorski, historyk, biograf i autor książek o astronomie. 

Frombork Kopernika – o pobycie Kopernika na Warmii

W tej części programu dowiedzieliśmy się o tym, dlaczego Kopernik zamieszkał w Pałacu Biskupim i jaką rolę pełnili kanonicy w czasach średniowiecza. Ekspertem w tej tematyce jest prof. Krzysztof Mikulski z UMK w Toruniu. Dr Łukasz Grabarczyk natomiast zaprezentował sylwetkę astronoma jako lekarza.

Niebo Kopernika  

Warto zwrócić również uwagę na rozmowę z rzeźbiarzem Andrzejem Renerem, autorem instalacji „Niebo Kopernika”. Artysta opowiedział o pracach nad swoim projektem. 

Podsumowanie Roku Kopernikańskiego

Ostatnia część programu była okazją do podsumowania nie tylko dwudniowego pikniku naukowego we Fromborku, ale także wielu twórczych działań promujących postać Mikołaja Kopernika podejmowanych na przestrzeni roku jubileuszowego. 

Zachęcamy do wysłuchania fragmentu rozmowy z dr. Sławoszem Uznańskim, który opowiedział o swojej karierze w Europejskiej Agencji Kosmicznej, a także o pierwszych tygodniach treningu w ramach przygotowań do lotu na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Warto podkreślić, że Sławosz Uznański będzie drugim Polakiem w historii, który odbędzie lot w kosmos.

W programie nie mogło zabraknąć informacji na temat utworzonej w tym roku Akademii Kopernikańskiej. O zadaniach, jakie stoją przed instytucją mówił prof. Krzysztof Górski.

Z kolei Antoni Rytel, Pełnomocnik Ministra Edukacji i Nauki do spraw transformacji cyfrowej opowiedział o głównych założeniach programu „Laboratoria Przyszłości”.

Natomiast prof. Andrzej Niedzielski zapoznał widzów z działaniem tablicy astronomicznej, która na przełomie średniowiecza i renesansu pomagała wyznaczać początki astronomicznych pór roku. Wyznaczenie tego dnia pozwalało w przeszłości na ustalenie dat ruchomych świąt kościelnych, a także prowadzenie badań nad reformą kalendarza.

Równie ciekawa jest rozmowa z Michałem Juszczakiewiczem, reżyserem filmu dokumentalnego „Tajemnice grobu Kopernika”. Materiał jest efektem pięciu lat dokumentacji unikalnych badań prowadzonych pod kierownictwem prof. Jerzego Gąssowskiego przez zespół naukowców z Polski i Szwecji. W 2016 roku film zdobył nagrodę „Golden Dragon” – Złotego Smoka w kategorii naukowych filmów archeologicznych na festiwalu w Chinach.

Mamy nadzieję, że dzięki takim inicjatywom pamięć o Mikołaju Koperniku i jego naukowym dorobku będzie  żywa i trwała.