Zawody szkolnictwa branżowego
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 2019 r. w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego obowiązuje od 1 września 2019 r. Nowa struktura klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego uwzględnia przyporządkowanie poszczególnych zawodów do jednej z 32 branż, uwzględniając specyfikę umiejętności zawodowych lub zakres, w jakim umiejętności te są wykorzystywane podczas wykonywania zadań zawodowych.
Branże uporządkowano według kolejności alfabetycznej:
- branża audiowizualna (AUD),
- branża budowlana (BUD),
- branża ceramiczno-szklarska (CES),
- branża chemiczna (CHM),
- branża drzewno-meblarska (DRM),
- branża ekonomiczno-administracyjna (EKA),
- branża elektroenergetyczna (ELE),
- branża elektroniczno-mechatroniczna (ELM),
- branża fryzjersko-kosmetyczna (FRK),
- branża górniczo-wiertnicza (GIW),
- branża handlowa (HAN),
- branża hotelarsko-gastronomiczno-turystyczna (HGT),
- branża leśna (LES),
- branża mechaniczna (MEC),
- branża mechaniki precyzyjnej (MEP),
- branża metalurgiczna (MTL),
- branża motoryzacyjna (MOT),
- branża ochrony i bezpieczeństwa osób i mienia (BPO),
- branża ogrodnicza (OGR),
- branża opieki zdrowotnej (MED),
- branża poligraficzna (PGF),
- branża pomocy społecznej (SPO),
- branża przemysłu mody (MOD),
- branża rolno-hodowlana (ROL),
- branża rybacka (RYB),
- branża spedycyjno-logistyczna (SPL),
- branża spożywcza (SPC),
- branża teleinformatyczna (INF),
- branża transportu drogowego (TDR),
- branża transportu kolejowego (TKO),
- branża transportu lotniczego (TLO),
- branża transportu wodnego (TWO).
Rozporządzenie uwzględnia zawody dotychczas ujęte w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, wprowadza zmiany w zakresie niektórych zawodów, a także określa nowe zawody wprowadzone do kształcenia w systemie oświaty – na podstawie wniosków właściwych ministrów.
Zgodnie z wnioskami właściwych ministrów do kształcenia w systemie oświaty od roku szkolnego 2019/2020 wprowadzone zostały nowe zawody:
- operator maszyn i urządzeń przeróbczych – z kwalifikacją wspólną dla zawodu technik przeróbki kopalin stałych,
- technik programista,
- pracownik pomocniczy gastronomii – kształcenie wyłącznie dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim,
- kelner (na poziomie branżowej szkoły I stopnia) – z kwalifikacją wspólną dla zawodu technik usług kelnerskich (na poziomie technikum).
Ponadto, na wniosek Ministra Zdrowia, przywrócone zostało kształcenie w zawodzie technik farmaceutyczny, w szkole policealnej o okresie nauczania 2,5 roku.
W wyniku modyfikacji dotychczasowych zawodów powstały nowe zawody, którym zostały nadane nowe symbole cyfrowe:
- zawód monter izolacji przemysłowych powstał w wyniku grupowania i zintegrowania zawodów blacharz izolacji przemysłowych oraz monter izolacji przemysłowych,
- zawód drukarz został zastąpiony dwoma odrębnymi zawodami: drukarz offsetowy i drukarz fleksograficzny,
- zawód pracownik obsługi hotelowej został wyodrębniony z dotychczasowego zawodu technik hotelarstwa i będzie posiadał kwalifikację wspólną z zawodem technik hotelarstwa,
- zawód technik budowy fortepianów i pianin został zastąpiony zawodem technik budowy i strojenia fortepianów i pianin,
- zawód technik realizacji dźwięku został zastąpiony zawodem technik realizacji nagrań,
- zawód technik realizacji nagrań i nagłośnień został zastąpiony zawodem technik realizacji nagłośnień,
- zawód mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych został zastąpiony zawodem automatyk,
- zawód technik organizacji reklamy został zastąpiony zawodem technik reklamy,
- zawód asystent fryzjera został zastąpiony zawodem pracownik pomocniczy fryzjera,
- zawód kelner (na poziomie technikum) został zastąpiony zawodem technik usług kelnerskich,
- zawód technik obsługi turystycznej został zastąpiony zawodem technik organizacji turystyki,
- zawód technik turystyki wiejskiej został zastąpiony zawodem technik turystyki na obszarach wiejskich,
- zawód operator maszyn i urządzeń hutniczych został zastąpiony zawodem operator maszyn i urządzeń przemysłu metalurgicznego,
- zawód technik hutnik został zastąpiony zawodem technik przemysłu metalurgicznego,
- zawód lakiernik został zastąpiony zawodem lakiernik samochodowy,
- zawód introligator został zastąpiony zawodem operator procesów introligatorskich,
- zawód wędliniarz został zastąpiony zawodem przetwórca mięsa,
- zawód technik dróg kolejowych i obiektów inżynieryjnych został zastąpiony zawodem technik budownictwa kolejowego,
- zawód szkutnik został zastąpiony zawodem monter jachtów i łodzi.
Powyższe zmiany są konsekwencją pogłębionej analizy uwag zgłoszonych przez pracodawców, ekspertów i inne podmioty właściwe dla zawodu lub branży.
W nazwie zawodu asystent kierownika produkcji filmowej/telewizyjnej dokonano korekty polegającej na zastąpieniu znaku „/” literą „i”, co nie powoduje konieczności nadania nowego symbolu cyfrowego zawodu.
W wyniku modyfikacji zawodów technik górnictwa podziemnego oraz górnik eksploatacji podziemnej zostały wyodrębnione dwa dodatkowe zawody uwzględniające specyfikę wydobywania kopalin innych niż węgiel kamienny:
- górnik podziemnej eksploatacji kopalin innych niż węgiel kamienny – z kwalifikacją wspólną dla zawodu technik podziemnej eksploatacji kopalin innych niż węgiel kamienny,
- technik podziemnej eksploatacji kopalin innych niż węgiel kamienny.
Kształcenie w zawodzie technik rachunkowości może być prowadzone wyłącznie w technikum, a nie tak jak dotychczas – w szkole policealnej.
Od 1 września 2020 r. szkoły mogą również prowadzić kształcenie w 4 nowych zawodach, które zostały wprowadzone do klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2019 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz. U. z 2020 r. poz. 82), tj.:
- zdobnik ceramiki – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w branżowej szkole I stopnia, a zawód ten stanowi „podbudowę” do kształcenia w zawodzie technik ceramik;
- technik spawalnictwa – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz w branżowej szkole II stopnia,
- technik pojazdów kolejowych – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz w branżowej szkole II stopnia,
- mechanik pojazdów kolejowych – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w branżowej szkole I stopnia, a zawód ten stanowi „podbudowę” do kształcenia w zawodzie technik pojazdów kolejowych.
Zawód zdobnik ceramiki został przyporządkowany do branży ceramiczno-szklarskiej. Ponieważ kwalifikacja wyodrębniona w tym zawodzie jest kwalifikacją wspólną z zawodem technik ceramik, uczniowie, którzy ukończą naukę w zawodzie zdobnik ceramiki będą mogli kontynuować naukę w branżowej szkole II stopnia w celu uzyskania kwalifikacji w zawodzie technik ceramik.
Zawód technik spawalnictwa został przyporządkowany do branży mechanicznej. Pierwsza kwalifikacja wyodrębniona w tym zawodzie jest wspólna z kwalifikacją wyodrębnioną w zawodzie mechanik-monter maszyn i urządzeń, albo w zawodzie ślusarz albo w zawodzie monter kadłubów jednostek pływających, co oznacza, że uczniowie, którzy ukończą naukę w jednym z tych trzech zawodów będą mogli kontynuować naukę w branżowej szkole II stopnia w celu uzyskania kwalifikacji w zawodzie technik spawalnictwa.
Zawody mechanik pojazdów kolejowych oraz technik pojazdów kolejowych zostały przyporządkowane do branży transportu kolejowego. Kwalifikacja wyodrębniona w zawodzie mechanik pojazdów kolejowych jest wspólna z pierwszą kwalifikacją wyodrębnioną w zawodzie technik pojazdów kolejowych, zatem uczniowie, którzy ukończą naukę w zawodzie mechanik pojazdów kolejowych będą mogli kontynuować naukę w branżowej szkole II stopnia w celu uzyskania kwalifikacji w zawodzie technik pojazdów kolejowych.
Od 1 września 2020 r., na wniosek Ministra Infrastruktury, do klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego została wprowadzona zmiana dotycząca kształcenia na kwalifikacyjnym kursie zawodowym w zakresie kwalifikacji TDR.01. Eksploatacja środków transportu drogowego (wyodrębnionej w zawodach kierowca mechanik oraz technik transportu drogowego przyporządkowanych do branży transportu drogowego) lub na kursie umiejętności zawodowych w zakresie jednej z części efektów kształcenia wyodrębnionych w ramach tej kwalifikacji. Zgodnie z obecnie obowiązującym zapisem, podmioty które będą chciały prowadzić kształcenie w zakresie wyżej wymienionej kwalifikacji, będą mogły prowadzić je wyłącznie w formie dziennej lub stacjonarnej.
Należy przy tym podkreślić, że zarówno zajęcia z zakresu nauki jazdy pojazdem silnikowym, jak i zajęcia przygotowujące do testu kwalifikacyjnego w zakresie kwalifikacji wstępnej, muszą być zrealizowane zgodnie z odrębnymi przepisami.
Przygotowanie do kierowania pojazdem silnikowym oraz do egzaminu państwowego na prawo jazdy odpowiedniej kategorii musi odbywać się zgodnie z przepisami dotyczącymi kierujących pojazdami.
Natomiast przygotowanie do testu kwalifikacyjnego w zakresie kwalifikacji wstępnej, o której mowa w przepisach dotyczących transportu drogowego, musi odbywać się zgodnie z przepisami w sprawie szkolenia kierowców wykonujących przewóz drogowy.
Od 1 września 2021 r. szkoły mogą również prowadzić kształcenie w 4 nowych zawodach, które zostały wprowadzone do klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 27 stycznia 2021 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz. U. poz. 211), tj.:
- technik dekarstwa (branża budowlana) - kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz branżowej szkole II stopnia, na „podbudowie” zawodu dekarz;
- technik robotyk (branża elektroniczno-mechatroniczna) - kształcenie będzie odbywało się w technikum;
- technik stylista (branża przemysłu mody) – kształcenie w tym zawodzie będzie odbywało się w technikum oraz branżowej szkole II stopnia, na „podbudowie” zawodu krawiec;
- podolog (branża fryzjersko-kosmetyczna) – kształcenie będzie odbywało się w dwuletniej szkole policealnej, w formie dziennej lub stacjonarnej.
Ponadto, dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach technik dekarstwa, technik robotyk i technik stylista będzie możliwe prowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz kursów umiejętności zawodowych. W zawodzie podolog kształcenie będzie możliwe wyłącznie w szkole policealnej, bez możliwości prowadzenia kwalifikacyjnych kursów zawodowych lub kursów umiejętności zawodowych.
Dodatkowo, od roku szkolnego 2021/2022 wprowadzone zostały także zmiany w kształceniu w zawodzie opiekun medyczny. Zgodnie z wnioskiem Ministra Zdrowia nastąpiła zmiana kwalifikacji wyodrębnionej w tym zawodzie z: MED.03. Świadczenie usług pielęgnacyjno-opiekuńczych osobie chorej i niesamodzielnej na: MED.14. Świadczenie usług medyczno-pielęgnacyjnych i opiekuńczych osobie chorej i niesamodzielnej, wydłużenie okresu kształcenia z jednego roku do półtora roku oraz zmiana formy kształcenia w zawodzie, które będzie możliwe jedynie w szkole policealnej w formie dziennej lub stacjonarnej, bez możliwości prowadzenia kształcenia na kwalifikacyjnych kursach zawodowych lub kursach umiejętności zawodowych.
Ostatni nabór do szkół policealnych kształcących w zawodzie opiekun medyczny, w którym wyodrębniono kwalifikację MED.03. Świadczenie usług pielęgnacyjno-opiekuńczych osobie chorej i niesamodzielnej jest w roku szkolnym 2020/2021. Słuchacze szkół policealnych i kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz uczestnicy kursów umiejętności zawodowych, którzy przed dniem wejścia w życie rozporządzenia rozpoczęli naukę w zawodzie opiekun medyczny, w którym wyodrębniono kwalifikację MED.03. Świadczenie usług pielęgnacyjno-opiekuńczych osobie chorej i niesamodzielnej, będą kształcić się na dotychczasowych zasadach do zakończenia cyklu kształcenia.
Od 1 września 2021 r. następują również zmiany w kształceniu w zawodach technik gazownictwa (branża budowlana) oraz technik spawalnictwa (branża mechaniczna), wprowadzone rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 4 czerwca 2021 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz. U. poz. 1036)
Zmiana w zawodzie technik gazownictwa, wprowadzona na wniosek ministra ds. energii, obejmuje zarówno symbole jak i nazwy obu kwalifikacji wyodrębnionych w tym zawodzie. Dotychczasowe kwalifikacje BUD.16. Wykonywanie robót związanych z budową, montażem oraz eksploatacją sieci i instalacji gazowych oraz BUD.17. Organizacja i dokumentacja robót związanych z budową, montażem oraz eksploatacją sieci i instalacji gazowych nie odpowiadały bowiem specyfice wykonywanych zadań zawodowych przez pracowników budowy sieci gazowych oraz instalacji gazowych. Dlatego też zostały zastąpione kwalifikacjami BUD.28. Organizacja i wykonywanie robót związanych z budową i eksploatacją sieci gazowych oraz BUD.29. Organizacja i wykonywanie robót związanych z budową i eksploatacją instalacji gazowych, które uwzględniają rozdzielenie umiejętności związanych z budową i eksploatacją sieci gazowych od umiejętności związanych z budową i eksploatacją instalacji gazowych.
Ostatni nabór do techników kształcących w zawodzie technik gazownictwa, w którym wyodrębniono dotychczasowe kwalifikacje BUD.16. Wykonywanie robót związanych z budową, montażem oraz eksploatacją sieci i instalacji gazowych oraz BUD.17. Organizacja i dokumentacja robót związanych z budową, montażem oraz eksploatacją sieci i instalacji gazowych, odbywał się w roku szkolnym 2020/2021. Uczniowie techników i słuchacze kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz uczestnicy kursów umiejętności zawodowych, którzy rozpoczęli naukę w zawodzie technik gazownictwa przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, będą kształcić się na dotychczasowych zasadach do zakończenia cyklu kształcenia.
Zmiana w kształceniu w zawodzie technik spawalnictwa, wprowadzona na wniosek ministra właściwego ds. gospodarki, polega na dodaniu kolejnej „podbudowy” dla tego zawodu, którą jest kwalifikacja MEC.04. Montaż systemów rurociągowych, wyodrębniona w zawodzie monter systemów rurociągowych. Umożliwi to absolwentom branżowych szkół I stopnia, którzy kształcili się w zawodzie monter systemów rurociągowych, kontynuowanie nauki w branżowej szkole II stopnia i uzyskanie dyplomu zawodowego w zawodzie technik spawalnictwa.
Od 1 września 2022 r. będzie możliwe kształcenie w 6. nowych zawodach, które zostały wprowadzone rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 26 stycznia 2022 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz. U. poz. 204). Są to:
- cztery nowe zawody w branży budowlanej:
- monter konstrukcji targowo-wystawienniczych – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w branżowej szkole I stopnia,
- technik obsługi przemysłu targowo-wystawienniczego – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz branżowej szkole II stopnia (na „podbudowie” zawodu monter konstrukcji targowo-wystawienniczych),
- technik izolacji przemysłowych - kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz branżowej szkole II stopnia (na „podbudowie” zawodu monter izolacji przemysłowych),
- technik montażu i automatyki stolarki budowlanej – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz w branżowej szkole II stopnia (na „podbudowie” zawodu monter stolarki budowlanej),
- dwa nowe zawody w branży transportu wodnego:
- technik elektroautomatyk okrętowy – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz w dwuletniej szkole policealnej,
- technik przemysłu jachtowego – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz branżowej szkole II stopnia (na „podbudowie” zawodu monter jachtów i łodzi).
W kwalifikacjach wyodrębnionych w nowo wprowadzonych zawodach, z wyjątkiem zawodu technik automatyki okrętowej, możliwe będzie prowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz kursów umiejętności zawodowych.
Od 1 września 2023 r. będzie możliwe kształcenie w 9. nowych zawodach, które zostały wprowadzone rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 18 stycznia 2023 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz. U. poz. 183). Są to:
- dwa nowe zawody w branży audiowizualnej:
- administrator produkcji filmowej i telewizyjnej – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w rocznej szkole policealnej,
- technik animacji filmowej – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w dwuletniej szkole policealnej,
- nowy zawód w branży budowlanej:
- technik aranżacji wnętrz – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum,
- trzy nowe zawody w branży chemicznej i ochrony środowiska:
- operator maszyn i urządzeń w gospodarce odpadami – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w branżowej szkole I stopnia,
- pracownik pomocniczy w gospodarce odpadami – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w branżowej szkole I stopnia, wyłącznie dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim,
- technik gospodarki odpadami – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz branżowej szkole II stopnia (na „podbudowie” zawodu operator maszyn i urządzeń w gospodarce odpadami),
- dwa nowe zawody w branży drzewno-meblarskiej:
- operator maszyn i urządzeń przemysłu drzewnego – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w branżowej szkole I stopnia,
- technik przemysłu drzewnego – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz branżowej szkole II stopnia (na „podbudowie” zawodu operator maszyn i urządzeń przemysłu drzewnego),
- nowy zawód w branży poligraficzno-księgarskiej:
- animator rynku książki – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w dwuletniej szkole policealnej.
W kwalifikacjach wyodrębnionych w nowo wprowadzonych zawodach możliwe będzie prowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz kursów umiejętności zawodowych.
Na wniosek ministra właściwego do spraw klimatu dotychczasowa „branża chemiczna” otrzymała nazwę „branża chemiczna i ochrony środowiska”, natomiast zgodnie z wnioskiem ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego dotychczasowa „branża poligraficzna” otrzymała nazwę „branża poligraficzno-księgarska”, a co za tym idzie zawód technik księgarstwa został przeniesiony z „branży handlowej” do „branży poligraficzno-księgarskiej”, a symbol drugiej kwalifikacji wyodrębnionej w tym zawodzie został zmieniony z HAN.03. na PGF.10.