Począwszy od Szczytu NATO w Warszawie w 2016 r., kolejne szczyty Sojuszu wprowadzają w życie decyzje, które są wzmacniane zabiegami dwustronnymi (przede wszystkim amerykańskimi), kluczowymi dla wzmocnienia potencjału obrony i odstraszania NATO. Jednym z nich jest amerykańska inicjatywa wzmocnienia regionu tzw. European Deterrence Initiative (EDI), w ramach której do Polski i innych państw wschodniej flanki NATO trafiła Pancerna Brygadowa Grupa Bojowa. Ta 3,5-tysięczna formacja wspomagana jest przez Brygadę Lotnictwa Bojowego oraz pododdziały logistyczne i wsparcia w ramach operacji Atlantic Resolve.

Zgodnie z deklaracjami i decyzjami wzmocnienie obecności SZ USA w Polsce, dotyczy nie tylko jednostek bojowych, ale też systemów rozpoznania, dowodzenia czy też zdolności do przyjęcia dodatkowych sił, na wypadek zagrożenia. Dowodzą tym samym bliskiego sojuszu i partnerstwa polsko-amerykańskiego. Nasze relacje z USA w sferze obronności nigdy nie były tak silne jak obecnie.

15  sierpnia 2020 roku Mariusz Błaszczak, minister obrony narodowej i Michael Pompeo, Sekretarz Stanu USA podpisali umowę o wzmocnieniu trwałej obecności wojsk USA w Polsce. Umowa podpisana została w obecności Prezydenta RP Andrzeja Dudy. (więcej...)

Umowa o wzmocnionej współpracy obronnej (Poland – United States Enhanced Defense Cooperation Agreement - EDCA) to ukoronowanie polsko-amerykańskich negocjacji dotyczących zwiększenia liczebności wojsk USA w Polsce. Umowa określa trzy główne obszary podejmowanych wysiłków na rzecz poprawy bezpieczeństwa Polski i wschodniej flanki NATO, tj. współpracę obronną, funkcjonowanie SZ USA  w Polsce oraz wsparcie infrastrukturalne i logistyczne dla obecności wojsk amerykańskich na terytorium RP. Zasadniczym celem EDCA jest stworzenie warunków do rozwoju zdolności obronnych, planowania obronnego, szkolenia wojskowego oraz usadowienia długookresowej obecności amerykańskich. Kolejnym elementem wzmacniającym bilateralną współpracę obronną była przełomowa decyzja ogłoszona przez prezydenta USA Joe Bidena podczas szczytu NATO w Madrycie w 2022 r. ustanawiająca stałą obecność wojsk USA w Polsce. Obecnie stacjonuje w Polsce łącznie ok. 10 000 żołnierzy sił zbrojnych USA, głównie w ramach obecności rotacyjnej.

***

Wysunięte Dowództwo V Korpusu Sił Lądowych USA (Poznań)

Wysunięte Dowództwo V Korpusu USA jest jedną z instalacji USA w Polsce, ulokowanych w Camp Kościuszko w Poznaniu w ramach stałej obecności wojsk amerykańskich w RP. Głównym zadaniem tej jednostki jest koordynacja działań i nadzór nad siłami lądowymi USA dyslokowanymi w Europie, planowanie operacyjne oraz współpraca i synchronizacja działań sił amerykańskich z wojskami innych państw NATO. Dowództwo odgrywa kluczową rolę w integracji wojsk amerykańskich rozmieszczonych w Polsce,  synchronizacji ich współdziałania z SZ RP. Dowództwu podlega, stacjonujące w Polsce Wysunięte Dowództwo Dywizyjne Sił Lądowych USA. Jest to realne zwiększenie interoperacyjności wojsk polskich i amerykańskich.

Obecność dowództwa w Poznaniu wzmacnia zdolność do współdziałania sił zbrojnych USA i Polski oraz innych sojuszników w celu udzielenia sprawnej i szybkiej odpowiedzi na wszelkie wrogie działania wobec Polski i innych sojuszników w regionie. Siły Zbrojne RP ściśle współdziałają z tym amerykańskim dowództwem w Polsce. Realizowana jest szeroka współpraca w ramach struktur dowodzenia m.in.
z Wielonarodową Dywizją Północny Wschód w Elblągu.

Garnizon Sił Zbrojnych USA (U.S. Army Garrison Poland, USAG-P.)

21 marca 2023 roku wicepremier Mariusz Błaszczak wziął udział w uroczystości przekształcenia Regionalnej Grupy Wsparcia (Area Support Group Poland, ASG-P) na Garnizon Sił Zbrojnych USA (U.S. Army Garrison Poland, USAG-P.). Jest to pierwszy, stały garnizon wojsk amerykańskich w Polsce.  U.S. Army Garrison Poland jest ósmym stałym garnizonem sił zbrojnych USA w Europie i pierwszym stałym garnizonem wojsk amerykańskich w Polsce. Jednostka powstała dzięki decyzji prezydenta USA z 2022 r. i zajmuje się wsparciem infrastrukturalnym dla żołnierzy amerykańskich stacjonujących w Polsce. Do zadań garnizonu należy również kierowanie i zarządzanie wysuniętymi placówkami wojsk amerykańskich w Polsce.

Pancerna Brygadowa Grupa Bojowa

Pancerna Brygadowa Grupa Bojowa, czyli ABCT (ang. Armored Brigade Combat Team), stanowi część sił amerykańskich, które trafiły do Polski w 2017 roku.  Amerykanie zostali przebazowani do Europy w ramach inicjatywy wzmocnienia regionu, tzw. European Deterrence Initiative (EDI) realizowanej poprzez operację Atlantic Resolve, a ich pobyt ma charakter ciągły i rotacyjny. Wojska amerykańskie, choć rozmieszczone głównie w zachodniej Polsce, ćwiczą i szkolą się na terenie całej Polski oraz działają w całym regionie, w pozostałych państwach wschodniej flanki NATO. Elementy ABCT są rozlokowane w Żaganiu, Skwierzynie, Świętoszowie, Drawsku Pomorskim, Bolesławcu i Toruniu.

Dowództwo Dywizyjne (Bolesławiec)

W sierpniu 2022 roku 1. Dywizja Piechoty USA przeniosła swój batalion sztabowy do Camp Boles w Bolesławcu skąd dowodzi większością sił amerykańskich w Polsce i innych krajach na wschodniej flance NATO, w ramach operacji Atlantic Resolve. Misja rozpoczęła się w 2014 roku, w odpowiedzi na początkową inwazję Rosji na Ukrainę.

Kompleks Magazynowania i Napraw Sprzętu (Powidz)

Otwarty w kwietniu 2023 r. Kompleks Magazynowania i Napraw Sprzętu jest największym pojedynczym projektem infrastrukturalnym finansowanym przez NATO i USA w ostatnich 30 latach. We wchodzących w jego skład magazynach przechowywanych może być nawet kilka tysięcy egzemplarzy sprzętu i wyposażenia wojskowego m.in. czołgi, bojowe wozy piechoty, artyleria, wozy zabezpieczenia technicznego oraz mosty samobieżne. Powstały kompleks umożliwia szybkie i sprawne przyjęcie sojuszniczych sił wzmocnienia skracając czas ich pełnego wyposażenia w sprzęt z półtora miesiąca (w przypadku sprzętu przerzucanego z USA) do zaledwie kilku dni

Brygada Lotnictwa Bojowego (Powidz)

Brygada Lotnictwa Bojowego, czyli CAB (ang. Combat Aviation Brigade) została dyslokowana w Europie w pierwszej połowie 2017 roku, aby wspierać operację Atlantic Resolve oraz inne szkolenia i misje. Jeden z zespołów zadaniowych CAB stacjonuje w Polsce.

W ramach operacji Atlantic Resolve amerykańskie jednostki Brygady Lotnictwa Bojowego rozmieszczane rotacyjnie w Europie prowadzą ćwiczenia w zakresie transportu medycznego oraz zapewniają wsparcie na potrzeby ćwiczeń i operacji powietrznych w czasie dużych ćwiczeń wielonarodowych w Europie, prowadzonych wspólnie z państwami sojuszniczymi i krajami partnerskimi.

Komponent Logistycznego Wsparcia Bojowego wojsk USA w Powidzu

Komponent Logistycznego Wsparcia Bojowego to przede wszystkim Batalion Wsparcia Bojowego (CSSB – ang. Combat Sustainment Support Battalion). CSSB został przerzucony do Polski i innych państw wschodniej flanki NATO, by wzmocnić możliwości wsparcia logistycznego działań prowadzonych w ramach operacji Atlantic Resolve.

Jednostka wspiera działania wojsk operacyjnych w szerokim zakresie usług m.in. transportu amunicji, kontroli ruchu, napraw, konserwacji, zaopatrzenia, obsługi pocztowej, a także w ramach zabezpieczenia działań przez policję wojskową.

Baza obrony przeciwrakietowej (Redzikowo)

W listopadzie 2024 r. odbyło się uroczyste otwarcie amerykańskiej bazy obrony przeciwrakietowej Aegis Ashore w Redzikowie. Instalacja w Redzikowie, składająca się z radaru AN/SPY-1, wyrzutni Mk 41 VLS oraz antybalistycznych pocisków SM-3 (Standard Missile-3), jest elementem systemu European Phased Adaptive Approach (EPAA), który stanowi wkład USA w zintegrowany system obrony powietrznej i przeciwrakietowej NATO.

Współpraca w dziedzinie obrony przeciwrakietowej (BMD) stanowi jeden z kluczowych elementów polsko-amerykańskiego partnerstwa strategicznego. W jej ramach, w kompleksie wojskowym w Redzikowie uruchomiona została amerykańska instalacja BMD. Budowa bazy została rozpoczęta 13 maja 2016 r. Zapewni ona obronę Polski i dużej części europejskiego terytorium Sojuszu Północnoatlantyckiego przed atakiem rakietami balistycznymi.

Instalacja w Redzikowie jest częścią amerykańskiej architektury BMD w Europie, tzw. European Phased Adaptive Approach (EPAA). Oprócz Polski elementy systemu zostały dyslokowane w Turcji i Rumunii oraz Hiszpanii, gdzie ustanowiono bazę dla okrętów USA biorących udział w tej misji. EPAA stanowi amerykański wkład do szerszego wysiłku sojuszniczego, tzw. systemu NATO BMD. System ten, stanowiąc ważny instrument odstraszania i obrony, wydatnie wzmacnia solidarność sojuszniczą i wspiera zdolności NATO do obrony kolektywnej. 

Rozmieszczenie bazy w Redzikowie to wymierne korzyści strategiczne i obronne dla RP. Po pierwsze, zapewnia ona unikalne w skali NATO zdolności do obrony przed rakietami średniego i pośredniego zasięgu, które z uwagi na wysoki koszt i czasochłonność rozwoju posiada niewiele państw. Po drugie, stanowi ważny element amerykańskiej i sojuszniczej obecności wojskowej w naszym kraju.

Batalionowa Grupa Bojowa eFP (Bemowo Piskie)

W lipcu 2016 roku w trakcie Szczytu NATO w Warszawie podjęto istotne postanowienia dla bezpieczeństwa Polski i całego regionu. Najważniejsze z nich to realne wzmocnienie wschodniej flanki Sojuszu Północnoatlantyckiego. NATO rozmieściło w okolicach Orzysza jedną z czterech grup bojowych eFP (ang. enhanced Forwad Presence – wzmocniona Wysunięta Obecność). W Polsce państwem ramowym  grupy są Stany Zjednoczone. Amerykański kontyngent w eFP to ponad 800 żołnierzy, którzy podlegają rotacji co kilka miesięcy. Kontyngent ten stanowi trzon „polskiej” wielonarodowej batalionowej grupy bojowej eFP.  Grupę dopełniają żołnierze z Wielkiej Brytanii, Rumunii i Chorwacji. Grupa eFP współdziała z 15 Giżycką Brygadą Zmechanizowaną, a jej działania, podobnie jak w przypadku pozostałych batalionowych grup bojowych eFP, są koordynowane przez Wielonarodową Dywizję Północny - Wschód w Elblągu.

Współpraca polsko-amerykańska w obliczu agresji rosyjskiej w Ukrainie

Narastające zagrożenie rosyjskie w Ukrainie było przedmiotem konsultacji międzyresortowych i dyskusji bilateralnych. W obliczu ataku, w ramach polityki odstraszania i obrony wschodniej flanki NATO, strona amerykańska skierowała na początku lutego 2022 r. do Polski pododdziały powietrznodesantowe oraz dodatkową Pancerną Brygadową Grupę Bojową ABCT, które wzmocniły potencjał SZ RP w południowo-wschodniej Polsce. Ponadto,  przy wsparciu USA zapewniono wielowarstwową obrony powietrzną infrastruktury krytycznej wykorzystywanej przy wsparciu naszego sąsiada.

W ramach wsparcia materialnego Ukrainy, Polska przy wsparciu USA utworzyła centrum logistyczne POLLOGHUB w Rzeszowie, które zbiera z całego świata i przesyła dalej sprzęt wojskowy na Ukrainę. Szacuje się, że ponad 80% donacji wojskowych dla partnera ukraińskiego przeszło przez Polskę. 

Ponadto, Polska jest aktywnym członkiem Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy (Ukraine Defense Contact Group) zorganizowanej przez Sekretarza Obrony USA. Celem funkcjonowania UDCG jest koordynacja i synchronizacja działań państw wspierających Ukrainę. Zasadnicze przedsięwzięcia w tym obszarze omawiane są podczas cyklicznych spotkań, które umożliwiają bieżące reagowanie na potrzeby artykułowane przez stronę ukraińską.