Mapy radonowe
Aby określić stężenie aktywności radonu w danym budynku lub pomieszczeniu konieczne jest wykonanie pomiaru. Żadna mapa radonowa ani modelowanie nie zastąpi pomiaru dozymetrycznego i nie może być podstawa do oceny narażenia na radon przebywających w danym miejscu osób.
Istnieją jednak metody geostatystyczne pozwalające na oszacowanie ryzyka przekroczenia wartości parametrycznych czy też sugerujące, że na danym terenie może w znacznej liczbie budynków występować podwyższone stężenie aktywności radonu. Takie analizy przedstawiane są w postaci tzw. map radonowych, map ryzyka radonowego lub map potencjału radonowego.
W ostatnich latach na terenie Europy prowadzone były wspólne badania prowadzone przez wiele krajów, które doprowadziły do powstania Europejskiego Atlasu Naturalnej Promieniotwórczości, w którym znalazły się między innymi europejskie mapy radonowe.
W Polsce nie były do tej pory prowadzone badania pozwalające na zmapowanie radonowe całego kraju, ponieważ nie przeprowadzono jeszcze wystarczającej liczby pomiarów w całym kraju. Najlepiej przebadane pod tym kątem jest południe Polski.
W 2020 roku wytypowane jednak zostały powiaty ujęte w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie terenów, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekraczać poziom odniesienia (Dz. U. 2020 poz. 1139).
Zgodnie z analizą opisaną w Krajowym Planie Działania w przypadku narażenia na radon, powiaty te zostały wytypowane na podstawie pewnych czynników, które są związane z podwyższonym ryzykiem zwiększonego narażenia na radon w budynkach. To m.in. zawartość uranu i radu w glebie, wartość promieniowania gamma czy budowa geologiczna podłoża.
Jak wynika z badań Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego część Polski, której powierzchnię terenu budują polodowcowe skały czwartorzędowe (to ok. 70% powierzchni kraju), cechuje niski i średni potencjał radonowy.
Najwyższym potencjałem radonowym cechują się niektóre typy skał występujących w Sudetach. To granity karkonoskie, granity strzegomskie, gnejsy Gór Izerskich, czy niektóre inne rodzaje skał metamorficznych i magmowych Gór Kaczawskich, czy Kotliny Kłodzkiej.
Wiele krajów Unii Europejskiej przeprowadza dogłębne analizy powiązania warunków geologicznych z np. wynikami pomiarów średniorocznego stężenia aktywności radonu. Na tej podstawie szacuje się narażenie na radon dla ludzi.
Na północno-wschodnim obszarze Polski występują dość zróżnicowane stężenia radonu w powietrzu glebowym. Z kolei obszar Karpat nie jest potencjalnie narażony na występowanie wysokich stężeń radonu w powietrzu glebowym. Stosunkowo najwyższe stężenia radonu mogą występować szczególnie w rejonie Suwalszczyzny, gdzie powierzchnię terenu budują skały najmłodszego zlodowacenia.
Podwyższone stężenia radonu mogą występować w Górach Świętokrzyskich - na obszarach, których powierzchnię terenu budują skały iłowcowe dewonu i syluru (np. rejon kopalni Staszic w Rudkach k/Nowej Słupi). Na obszarze Wyżyny Lubelskiej zbudowanej ze skał węglanowych kredy wartości stężenia radonu są dość niskie, chociaż średnie wartości stężenia radonu stwierdzano w niektórych obszarach występowania pokryw lessowych.