W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.
Strona informacyjna - Pomoc dla powodzian
Przejdź do strony

Poznaj Radon

Prawo

W polskich przepisach dotyczących ochrony przed promieniowaniem jonizującym narażenie na radon traktowane jest jako jedno ze źródeł naturalnych. Dziś przepisy szczegółowo regulują zasady ochrony pracowników narażonych na podwyższone stężenie aktywności radonu w powietrzu, określają zadania pracodawców oraz organów nadzorujących oraz instytucji odpowiedzialnych m.in. za działalność informacyjną, prowadzenie prac badawczych i podnoszenie świadomości wpływu radonu na zdrowie.

Przepisy europejskie

Przepisy regulujące obecnie sytuację prawną związaną z narażeniem na radon oraz zakresem odpowiedzialności w tej dziedzinie wynikają z potrzeby implementacji przepisów Dyrektywy Rady 2013/59/Euratom z dnia 5 grudnia 2013 r. ustanawiającej podstawowe normy bezpieczeństwa w celu ochrony przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego.

Prawo atomowe

Aby dostosować przepisy krajowe do obowiązujących w Unii Europejskiej, w 2019 roku zmieniona została ustawa Prawo atomowe (Ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy Prawo atomowe oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej, Dz.U. z 2019 r, poz. 1593).

W ustawie Prawo atomowe dodano artykuły 23b-23g, dotyczące narażenia na radon w miejscach pracy i w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi oraz określono zakres odpowiedzialności za działania informacyjne i monitorowanie narażenia na radon m.in. w miejscach pracy i budynkach użyteczności publicznej.

Ustalono także poziom odniesienia dla średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w powietrzu w miejscach pracy wewnątrz pomieszczeń oraz pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi – w wysokości 300 Bq/m3.

Zgodnie z przepisami ustawy, kierownicy jednostek zapewniają pomiar stężenia radonu  lub stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu w miejscach pracy:

  1. zlokalizowanych wewnątrz pomieszczeń - na parterze lub w piwnicy na terenach, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu w znacznej liczbie budynków może przekroczyć poziom odniesienia, 
  2. pod ziemią,
  3. związanych z uzdatnianiem wód podziemnych na terenach, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu w znacznej liczbie budynków może przekroczyć  poziom odniesienia.

Zgodnie z punktem I obowiązkiem wykonywania pomiarów objęte są tylko niektóre regiony. Powiaty objęte kontrolą wskazano w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie terenów, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekraczać poziom odniesienia, (Dz.U. z 2020 poz. 1139), w których powiatach w Polsce obowiązkowe jest wykonywanie pomiarów średniorocznego stężenia radonu w miejscach pracy.

Lista zawiera:

27 powiatów i miast na prawach powiatów z 6 województw: 

1. W województwie dolnośląskim:

  • powiat dzierżoniowski;
  • powiat jeleniogórski;
  • miasto na prawach powiatu Jelenia Góra;
  • powiat kamiennogórski;
  • powiat kłodzki;
  • powiat lubański;
  • powiat lwówecki;
  • powiat polkowicki;
  • powiat trzebnicki;
  • powiat wałbrzyski;
  • miasto na prawach powiatu Wałbrzych;
  • powiat ząbkowicki;
  • powiat zgorzelecki;
  • powiat złotoryjski.

2. W województwie lubelskim – powiat tomaszowski.

3. W województwie opolskim:

  • powiat nyski;
  • powiat prudnicki.

4. W województwie podkarpackim:

  • powiat bieszczadzki;
  • powiat jasielski;
  • powiat krośnieński;
  • powiat leski;
  • powiat mielecki;
  • powiat sanocki.

5. W województwie śląskim – powiat cieszyński.

6. W województwie świętokrzyskim:

  • powiat kielecki;
  • powiat opatowski;
  • powiat skarżyski.

Kierownicy jednostek wykonujących działalność, w których występują miejsca pracy, o których mowa w pkt I – III powinni także zapewnić optymalizację narażenia pracowników wykonujących pracę w tych miejscach pracy. Kierownicy muszą również informować pisemnie na bieżąco pracowników m.in. o zwiększonym narażeniu na radon, wynikach pomiarów stężenia radonu stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu, otrzymanych przez nich dawkach promieniowania oraz działaniach podejmowanych w celu ograniczenia narażenia na radon w miejscu pracy.

W przypadku gdy wynik pomiaru będzie wskazywał na możliwość przekroczenia poziomu odniesienia (300 Bq/m3), kierownicy tych jednostek mają obowiązek podjęcia działań zapewniających ograniczenie narażenia pracowników na radon.

W polskim prawie nie ma powszechnego obowiązku wykonywania pomiarów średniorocznego stężenia radonu w prywatnych nieruchomościach. Natomiast, zgodnie z art. 23d ustawy – Prawo atomowe sprzedający lub wynajmujący lokal na cele mieszkalne ma obowiązek przekazać najemcy lub nabywcy na jego żądanie informacje o średniorocznym stężeniu radonu w powietrzu. Obowiązek ten nie obejmuje jednak  wynajmu lokali przez osoby nie prowadzące działalności gospodarczej w tym zakresie.

​​Rozporządzenie Ministra Zdrowia

W odniesieniu do radonu w wodzie obowiązuje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie, jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. poz. 2294) regulujące obowiązek pomiarów stężenia radonu w wodzie pitnej oraz ustanawiające limity oraz częstotliwość wykonywania pomiarów w przypadku stwierdzenia przekroczenia opisanych wyżej limitów. 

Rola Państwowej Agencji Atomistyki

W artykule 23g ustawy -  Prawo atomowe opisana została szczegółowo rola Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki, obejmuje ona m.in.:

1) organizację kampanii promującej stosowanie środków mających na celu zapobieganie przenikaniu radonu do nowych budynków;

2) prowadzenie działań informacyjno-edukacyjnych oraz szkoleniowych o dostępnych środkach zapobiegania przenikaniu radonu do nowych budynków;

3) monitorowanie stosowania środków mających na celu zapobieganie przenikaniu radonu do nowych budynków;

4) określanie dobrych praktyk dotyczących technik i środków zapobiegających przenikaniu radonu do nowych budynków;

5) zamieszczanie w Biuletynie Informacji Publicznej informacji o instrumentach służących finansowaniu środków mających na celu zapobieganie przenikaniu radonu do nowych budynków.

Krajowy Plan Działania i obowiązki Głównego Inspektora Sanitarnego

Jednym z najistotniejszych obecnie dokumentów jest Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 22 stycznia 2021 r. w sprawie ogłoszenia „Krajowego planu działania w przypadku długoterminowych zagrożeń wynikających z narażenia na radon w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi oraz w miejscach pracy". 

W dokumencie opisany jest cel zasadniczy: ograniczenie ryzyka negatywnego wpływu występującego w środowisku radonu na zdrowie ludzi. Cel zasadniczy osiągany jest przez realizację celów szczegółowych, które wynikają z artykułu 23e ustawy Prawo atomowe:

  1. wskazanie terenów, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekraczać poziom odniesienia 300 Bq/m3;
  2. ochrona pracowników przed ryzykiem negatywnego wpływu na zdrowie w związku z narażeniem pracowników na występujący w środowisku radon;
  3. ograniczenie ryzyka wystąpienia nowotworu płuc u osób palących w związku z narażeniem tych osób na występujący w środowisku radon;
  4. ocena narażenia na radon – pomiary: planowanie, określenie optymalnej metody, wykonywanie i gromadzenie wyników;
  5. promowanie działań mających na celu ograniczenie ryzyka negatywnego wpływu na zdrowie w związku z narażeniem ludzi na występujący w środowisku radon;
  6. określenie wpływu występującego w środowisku radonu na zdrowie publiczne;
  7. ocena krajowego planu radonowego w zakresie jego kompletności i aktualności.

 

Zgodnie z art. 23g ust. 2 ustawy – Prawo atomowe , rola Głównego Inspektora Sanitarnego określona jest, jako prowadzenie działalności polegającej na:

  1. organizowaniu kampanii promujących stosowanie środków mających na celu ograniczenie średniorocznego stężenia radonu w budynkach, lokalach i pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi;
  2. prowadzeniu działań informacyjno-edukacyjnych oraz szkoleniowych o dostępnych środkach ograniczenia stężenia radonu w budynkach, lokalach i pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi;
  3. monitorowaniu stosowania środków mających na celu ograniczenie średniorocznego stężenia radonu w budynkach, lokalach i pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi;
  4. określaniu dobrych praktyk dotyczących sposobu pomiarów stężenia radonu w glebie i w pomieszczeniach;
  5. zamieszczaniu w Biuletynie Informacji Publicznej na swojej stronie podmiotowej informacje o instrumentach służących finansowaniu środków mających na celu ograniczenie średniorocznego stężenia radonu w budynkach, lokalach i pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi oraz dobrych praktykach.

Dokument ten opisuje metody obniżania stężenia aktywności radonu w budynkach. Doprecyzowuje również wymagania dotyczące procedury przeprowadzania pomiarów średniorocznego stężenia radonu w miejscach pracy oraz wymagań w odniesieniu do laboratoriów wykonujących te pomiary.

Zgodnie z przepisami, do dnia 22 września 2024 r. pomiary mogą dokonywać (poza laboratoriami posiadającymi akredytację) także laboratoria, które spełniają poniższe kryteria:

    1. posiadają: system zapewnienia jakości wykonywanych badań, wyposażenie, warunki lokalowe i środowiskowe, zapewniające prawidłowość dokonywania pomiarów,
    2. uczestniczą w międzylaboratoryjnych pomiarach porównawczych organizowanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego i zostaną pozytywnie zweryfikowane na podstawie uzyskanych wyników.
{"register":{"columns":[]}}