Konstytucja Biznesu – zmiany prawne dla firm 

Konstytucja Biznesu to pakiet 5 ustaw (poniżej znajdziesz odnośniki do nich) zmieniających polską rzeczywistość biznesową. Ich wprowadzenie to największa reforma prawa gospodarczego od prawie 35 lat. Miejsce nowelizowanej niemal stukrotnie, nieczytelnej i przeregulowanej ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej zajęła ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Jasno i zwięźle określa ona fundamenty ustroju gospodarczego Polski. 

Dla firm ma być „kartą praw podstawowych”, która zwiększy świadomość przedsiębiorców w zakresie podstawowych zasad prowadzenia biznesu i przysługujących im gwarancji. W centrum tych przepisów jest przedsiębiorca – prezentują one zestaw jego uprawnień i gwarancji, a także obowiązków Państwa i administracji wobec przedsiębiorców. Są napisane w duchu wolności gospodarczej. 

Prawo gospodarcze musi opierać się na solidnych fundamentach. Tworzą je trzy filary Prawa przedsiębiorców:

• zasady ogólne Prawa przedsiębiorców
• klauzula pewności prawa
• zasady tworzenia prawa gospodarczego.

Strażnikiem tych fundamentów Konstytucji Biznesu jest m.in. Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców.

Zasady ogólne Prawa przedsiębiorców

Zasady ogólne Prawa przedsiębiorców wyznaczają ramy prawne prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Dzięki wyrażeniu zasad wprost w ustawie będą one miały bezpośredni wpływ na praktykę działania organów władzy publicznej. Przedsiębiorca nie jest już „skazany” na poszukiwanie argumentów dla obrony swoich praw w Konstytucji, w orzecznictwie sądów czy tezach doktryny – może powołać się na konkretny przepis z ustawy – Prawo przedsiębiorców.

Zasady ogólne są źródłem realnych gwarancji dla przedsiębiorców, które powinny znaleźć odbicie w codziennej praktyce działania administracji publicznej. Wynikają z nich konkretne obowiązki. Przedsiębiorcy będą mogli powoływać się na zasady ogólne w swoich sprawach przed urzędami. Ich naruszenie będzie podstawą uchylenia decyzji organu administracji oraz spowoduje niemożność wykorzystania dowodów zebranych w trakcie kontroli prowadzonej z pogwałceniem tych zasad. 

Oto gwarancje, które wynikają z zasad ogólnych:

• zasada wolności działalności gospodarczej i zasada „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone”    

Organy administracji nie mogą nakładać na Ciebie nakazów, zakazów ani sankcji, jeżeli konkretny przepis nie daje do tego wyraźnej podstawy.
Nie można domniemywać obowiązków przedsiębiorców ani innych ograniczeń wolności działalności gospodarczej.

• domniemanie uczciwości przedsiębiorcy

Administracja nie może zakładać, że przedsiębiorca działa nieuczciwe lub niezgodnie z prawem.
Jeśli organ chce obciążyć Cię obowiązkiem albo ograniczyć Twoją swobodę, musi mieć do tego podstawę prawną i przedstawić niepodważalne dowody.

• zasada rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść przedsiębiorcy

Organ administracji nie może obciążyć Cię obowiązkiem ani ograniczyć Twoich uprawnień na podstawie faktów, co do których nie zebrał wystarczająco silnych dowodów.

• zasada przyjaznej interpretacji przepisów

Przedsiębiorcy nie mogą ponosić negatywnych skutków niejasnych przepisów.
W razie poważnych wątpliwości co do interpretacji przepisów, organ nie może wybrać wykładni, która pozwoli obciążyć Cię obowiązkiem albo odebrać Ci uprawnienie.

• zasada proporcjonalności

Każda sprawa powinna być załatwiona przy korzystaniu ze środków najmniej uciążliwych dla przedsiębiorców.
Organ nie może np. żądać od Ciebie wyjaśnień i dowodów, które nie są niezbędne do załatwienia sprawy.

• zasady bezstronności i równego traktowania

Niedopuszczalna jest dyskryminacja przedsiębiorców z jakiejkolwiek przyczyny.
Organy administracji nie mogą też kierować się jakimikolwiek pozaprawnymi względami przy załatwianiu spraw przedsiębiorców.

• zasada pewności prawa

Działanie organu musi być przewidywalne.
Zakazane jest odstępowanie od utrwalonej praktyki załatwiania danego rodzaju spraw bez ważnej przyczyny.

• zasada informowania

Masz prawo uzyskać we właściwym urzędzie wszystkie informacje istotne dla Twojej działalności gospodarczej.

• zasada szybkości działania

Sprawy przedsiębiorców muszą być załatwiane szybko i sprawnie.
Bezczynność lub przewlekłość działania organu może spowodować nawet ukaranie organu grzywną.

• zasada współdziałania organów

Administracja musi współpracować w celu sprawnego załatwienia sprawy przedsiębiorcy – np. wymieniać się informacjami.

Tworzenie prawa gospodarczego

Prawo przedsiębiorców jest pierwszą ustawą, która reguluje opracowywanie projektów aktów prawnych związanych z działalnością gospodarczą. Wprowadza katalog zasad rangi ustawowej, które wyznaczają wysoki standard procesu legislacyjnego w zakresie prawa gospodarczego.
Zasady te  dotyczą nie tylko projektów rządowych, ale również projektów poselskich, senackich i prezydenckich. Obejmują w szczególności:

• nakaz dokonywania oceny skutków regulacji, obejmującej w szczególności określenie wpływu na działalność małych i średnich przedsiębiorstw (ekonomiczna analiza prawa)
• obowiązek analizy możliwości osiągnięcia celu tego aktu normatywnego za pomocą innych środków
• obowiązek minimalizowania obciążeń nakładanych na przedsiębiorców i ich proporcjonalność dla sektora MŚP
• test zgodności projektów z Prawem przedsiębiorców
• nakaz unikania nadimplementacji prawa Unii Europejskiej
• obowiązkowe przeglądy deregulacyjne dokonywane corocznie przez ministrów
• obowiązek dokonania oceny funkcjonowania aktu prawnego na wniosek Rzecznika MŚP.

Celem ustanowienia tych zasad jest ukształtowanie praktyki tworzenia prawa w taki sposób, aby przy projektowaniu aktów dążyć do minimalizowania obciążeń nakładanych na przedsiębiorców, zwłaszcza tych dotyczących przedsiębiorców z sektora MŚP. 

Praktyczne ułatwienia

Konstytucja Biznesu to nie tylko zmiany systemowe. Wprowadza konkretne uproszczenia dla przedsiębiorców, np.:

• umożliwia przedsiębiorcom wpisanym do CEIDG korzystanie z prokury: przedsiębiorcy – osoby fizyczne będą mogły ustanawiać prokurentów
• przedsiębiorca w kontaktach z urzędami nie będzie musiał posługiwać się numerem REGON – jego identyfikatorem będzie NIP
• sprawy administracyjne można załatwiać także za pośrednictwem telefonu, SMS i innych środków komunikacji elektronicznej
• daje możliwość zawieszenia działalności na czas nieokreślony, a także możliwość zawieszenia działalności, gdy pracownik przebywa na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym.

Dalsze działania w zakresie zmian prawnych dla firm

W ramach Pakietu Przyjazne Prawo zostały przyjęte nowe rozwiązania mające na celu stworzenie lepszych warunków dla rozwoju mikro, małych i średnich firm. Jednym z rozwiązań obowiązujących od 1 stycznia 2020 r. jest prawo do popełnienia błędu.

Dzięki temu rozwiązaniu przedsiębiorca – osoba fizyczna – gdy popełni błąd (za który grozi mandat karny lub kara pieniężna) – nie dostanie kary, a jedynie pouczenie, oraz będzie musiał usunąć naruszenie. Prawo do błędu obejmie wyłącznie przedsiębiorców zarejestrowanych w CEIDG z sektora mikro, małych i średnich firm.

Konstytucja Biznesu obowiązuje od 30 kwietnia 2018 roku.