Rzecznik
Praw Pacjenta

Stan nagły najczęściej wyobrażamy sobie jako efekt przykrego zdarzenia czy wypadku. Jednak może mieć również podłoże psychiczne. Nie każdy jednak wie w jaki sposób udzielić pomocy osobie w poważnym kryzysie psychicznym. Brak takiej wiedzy może powodować dezorientację osoby, która nigdy wcześniej nie zetknęła się z problematyką zaburzeń psychicznych.

 

Jaką pomoc wezwać w razie potrzeby?

Jaką pomoc wezwać w razie potrzeby?

Za udzielanie pomocy i transport osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego odpowiada Państwowe Ratownictwo Medyczne. Wezwanie karetki do osoby, której zachowanie wskazuje na to, że z powodu choroby psychicznej lub zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu i zdrowiu innych osób nie różni się niczym od innych sytuacji, w których zwracamy się o pomoc do pogotowia.

Należy zadzwonić z telefonu komórkowego lub stacjonarnego pod numer 999 lub 112 oraz przedstawić sytuację dyspozytorowi medycznemu. Należy udzielić mu wszelkich informacji, o które będzie prosił.

W polskim systemie ratownictwa medycznego nie ma karetek zarezerwowanych dla osób chorujących psychicznie. W razie konieczności takie wezwanie realizuje zespół ratownictwa medycznego, w skład którego wchodzą osoby przeszkolone także na okoliczność udzielania pomocy osobom w kryzysie psychicznym.

 

Jak się zachować zanim przyjedzie transport medyczny?

Osoba udzielająca pomocy, nawet po  wezwaniu zespołu ratownictwa medycznego, w pierwszej kolejności musi zadbać o własne bezpieczeństwo. Gdy stwierdzimy, że nic nam nie grozi, powinniśmy obserwować zachowanie chorego. Jeśli zachowuje się on agresywnie bądź niebezpiecznie. Jeśli  mamy taką możliwość, powinniśmy dołożyć starań aby zapobiec podejmowaniu przez niego działań, które mogą być niebezpieczne zarówno dla niego samego jak i innych.

Jeśli podejrzewamy, że chory może zostać przewieziony do szpitala psychiatrycznego, i mamy taką możliwość możemy spakować niezbędne rzeczy osobiste chorego.  Jeśli np. możemy skorzystać z pomocy rodziny, która jest w domu, Należy pamiętać również by do szpitala zabrać dokumenty chorego.

 

Szczególne warunki podczas transportu medycznego

Część osób z zaburzeniami psychicznymi nie dostrzega symptomów choroby. Często  uważają, że nie potrzebują pomocy nawet w sytuacji poważnego kryzysu. Jeśli jednak taka osoba stwarza zagrożenie dla swego życia lub zdrowia innych osób, wówczas konieczna jest interwencja zespołu ratownictwa medycznego. Wysokie jest też prawdopodobieństwo zastosowania przez ten zespół tzw. przymusu bezpośredniego.

Może zdarzyć się sytuacja,w której prócz karetki do takiej osoby zostanie wezwana także policja. Dzieje się tak  w sytuacji gdy, ze względu na stan w jakim się znajduje, kontakt oraz współpraca z nią mogą być znacznie utrudnione. Policja przede wszystkim ma obowiązek udzielić pomocy pracownikom służb ratunkowych. Jednak w uzasadnionych przypadkach może również zastosować przymus bezpośredni wobec pacjenta.

 

Czym jest transport medyczny z użyciem przymusu bezpośredniego?

Transport medyczny z zastosowaniem przymusu bezpośredniego jest możliwy tylko w obecności zespołu ratownictwa medycznego. Przed zastosowaniem przymusu trzeba uprzedzić o tym osobę, wobec której miałby zostać zastosowany.

Jeśli osobie z zaburzeniami psychicznymi pomocy udziela podstawowy zespół ratownictwa medycznego, wówczas o zastosowaniu przymusu decyduje i nadzoruje jego zastosowanie osoba, która kieruje akcją ratunkową.Jest ona także zobowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym dyspozytora medycznego.

Zastosowanie przymusu bezpośredniego musi spełniać warunki określone w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego. W ustawie opisano cztery rodzaje przymusu bezpośredniego. W praktyce polskiego ratownictwa medycznego wykorzystuje się trzy z nich:

1. przytrzymanie;
2. przymusowe podanie leków (najczęściej w celu uspokojenia pacjenta), poza szpitalem takie podanie leków możliwe jest tylko w przypadku zespołów specjalistycznych, w obecności lekarza;
3. unieruchomienie – czyli ubezwładnienie osoby z użyciem pasów, uchwytów, prześcieradeł, kaftana bezpieczeństwa lub innych urządzeń technicznych.

 

Przymus bezpośredni powinien być zastosowany w ostateczności np. gdy komunikacja z pacjentem jest nieskuteczna. Wybierając środek przymusu bezpośredniego personel karetki powinien wybrać ten, który będzie dla pacjenta najmniej uciążliwy.

Po wstępnej ocenie stanu zdrowia pacjenta zespół ratownictwa medycznego decyduje czy przymus powinien zostać zastosowany oraz o tym jaki ewentualnie zastosować.

Przymus bezpośredni stosuje się nie dłużej niż przez czas niezbędny do uzyskania pomocy lekarskiej.W przypadku, gdy nie jest to możliwe, na czas niezbędny do przewiezienia pacjenta do szpitala psychiatrycznego lub szpitala, który wskazał dyspozytor medyczny.

Każdorazowe użycie przymusu bezpośredniego musi być niezwłocznie zgłoszone dyspozytorowi medycznemu. Ponadto kierujący akcją, który zlecił zastosowanie przymusu, ma obowiązek wypełnienia dwóch dokumentów. Jest to zawiadomienie o zastosowaniu przymusu bezpośredniego oraz karta zastosowania unieruchomienia lub izolacji. – Wzory tych dokumentów znajdują się w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 28 czerwca 2012 roku.

 

Jak wygląda dalsza pomoc osobie z zaburzeniami psychicznymi?

Po przewiezieniu chorego do szpitala psychiatrycznego, na miejscu powinien go osobiście zbadać lekarz psychiatra. Następnie, jeśli to możliwe, powinien zasięgnąć opinii innego lekarza psychiatry lub psychologa. Potem podejmuje decyzję czy chory zostanie przyjęty na oddział szpitala czy też nie ma takiej potrzeby.

Inaczej wygląda sytuacja, gdy pacjent sam zgłasza się do szpitala psychiatrycznego. Aby został przyjęty d powinien posiadać skierowanie od lekarza oraz wyrazić zgodę na leczenie.

Lekarz, który przyjmuje pacjenta na oddział powinien wyjaśnić choremu przyczyny tej decyzji oraz poinformować jakie przysługują mu prawa.

Każda osoba przyjęta do szpitala psychiatrycznego ma prawo do pomocy w ochronie swoich praw. W wielu szpitalach swoją funkcję pełnią Rzecznicy Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego – pracownicy Biura Rzecznika Praw Pacjenta. Szczegółowe informacje o tym jakie mają zadania oraz w jakich placówkach dyżurują można znaleźć tutaj.