95. rocznica powstania Związku Sybiraków
29.06.2023
29 czerwca br. w Warszawie odbyły się obchody upamiętniające 95-lecie powstania Związku Sybiraków. Do udziału w rocznicowych obchodach zaproszeni zostali: Sybiracy, Weterani Walk o Niepodległość RP oraz przedstawiciele władz państwowych i duchowieństwa. W wydarzeniu udział wzięli m.in.: Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Piotr Wawrzyk, Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Marek Kuchciński, Poseł na Sejm RP Antoni Macierewicz, reprezentujący Wojewodę Mazowieckiego Tobiasza Bocheńskiego Pełnomocnik Wojewody ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Piotr Oleńczak, a także Prezes Zarządu Głównego Związku Sybiraków Kordian Borejko, Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk oraz Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich.
Uroczystość rozpoczęła się od mszy świętej w Katedrze Polowej Wojska Polskiego w intencji Sybiraków, ofiar stalinowskiego reżimu oraz ich rodzin. Następnie, przy pomniku Poległym i Pomordowanym na Wschodzie odbył się Apel Pamięci połączony z ceremonią złożenia wieńców i wiązanek kwiatów. Ponadto, zostały wręczone osobom zasłużonym – medale „Pro Patria” oraz Odznaki Honorowego Sybiraka.
Organizatorami wydarzenia był Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Zarząd Główny Związku Sybiraków.
W czasie obchodów oddano hołd Sybirakom, którzy stracili życie lub doświadczyli wywózek oraz katorżniczej pracy. Przypomniano również chlubną działalność Związku Sybiraków, na przestrzeni lat, zaś cała uroczystość odbywała się pod hasłem „Być zwyciężonym i nie ulec to zwycięstwo”. Te słowa wypowiedział Józef Piłsudski, który w latach 1887–1892 przebywał na zesłaniu w Kireńsku oraz Tunce, we wschodniej Syberii.
W Imperium Rosyjskim zesłania były powszechną karą, ale również środkiem prewencji, co najmniej od początku XVI wieku. Względem Polaków zesłania miały także na celu dusić wszelkie objawy buntu oraz dążeń niepodległościowych. Ogółem w latach 1807–1870 zesłano na Syberię 461 tysięcy osób. W okresie 1853–1862: 101 tysięcy, a w latach 1863–1872: 146 tysięcy. W drugiej połowie XIX wieku liczba zsyłanych na Syberię wahała się w granicach 10–15 tysięcy rocznie, a liczba zesłanych mieszkających na Syberii przekraczała 250 tysięcy osób (w 1891 – 260 tys., 1898 – 299 tys. zesłanych i 10 700 katorżników). Po upadku caratu, w ZSRR Syberia wciąż stanowiła miejsce zesłań. Powstawały tam tak zwane łagry, zarządzane przez Główny Zarząd Obozów – Gułag. Po agresji ZSRR na Polskę setki tysięcy Polaków, mieszkających na Kresach przesiedlono m.in. na Syberię oraz do Kazachstanu.
W celu upamiętnienia wszystkich zesłanych na Sybir Polaków – Marian Jonkajtys (również sybirak) napisał „Marsz Sybiraków”, który współcześnie stanowi hymn nielicznych, wciąż jeszcze żyjących polskich zesłańców.
