Radom: upamiętnienie Teresy Grodzińskiej i Józefa Marjańskiego
28.10.2021
W Radomiu, 26 października odbyła się uroczystość upamiętniająca Honorowych Obywateli Miasta Radomia, bohaterów wojny polsko–bolszewickiej 1920 roku. Na cmentarzu rzymsko-katolickim w Radomiu, na grobach Teresy Grodzińskiej i Józefa Marjańskiego, kwiaty złożył m.in. Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Nawrocki. Modlitwę przy grobach bohaterów odmówił Biskup Diecezji Radomskiej Ksiądz Marek Solarczyk. W imieniu Wojewody Mazowieckiego Konstantego Radziwiłła wieńce złożył Kierownik Delegatury Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Radomiu Krzysztof Murawski.
Uroczystości rozpoczęły się w Resursie Obywatelskiej. W panelu historycznym uczestniczył m.in. Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Nawrocki. Następnie uczestnicy uroczystości zgromadzili się na cmentarzu rzymsko-katolickim w Radomiu. Przed grobami Teresy Grodzińskiej i Józefa Marjańskiego delegacje złożyły kwiaty i zapaliły znicze. Uroczystość odbyła się w ceremoniale wojskowym z udziałem kompanii Wojska Polskiego z Garnizonu Radom. Uchwałą Rady Miejskiej w Radomiu z 22 lutego br. Teresa Grodzińska i Józef Marjański otrzymali tytuł Honorowy Obywatel Miasta Radomia.
Teresa Grodzińska, była pierwszą kobietą odznaczoną w II RP Orderem Virtuti Militari. W czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. wykazała się odwagą i heroiczną postawą, pozostając za linią frontu z rannymi żołnierzami. Wzięta do niewoli. Wykazała się wielką odwagą i hartem ducha. W odwecie została zabita, a jej ciało okaleczono. Na jej tymczasowym grobie napisano: Cześć Ci Męczennico. W 1920 roku, jej powtórny pogrzeb w Radomiu, był wielką manifestacją patriotyczną, w której uczestniczyło kilka tysięcy mieszkańców Radomia i okolic.
Józef Marjański, to jeden z twórców tzw. Republiki Radomskiej, która powstała 2 listopada 1918 roku; był Wojskowym Komendantem Radomskiego Rządu. Kapitan Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. W czasie trudnych walk z przeważającymi siłami wroga zagrzewał żołnierzy do ataku. Zginał osłaniając wycofujący się sztab dywizji. Marszalek Józef Piłsudski na wieść o jego śmierci powiedział: „To pierwszy z dzielnych”. Powtórny pochówek Józefa Mariańskiego odbył się w Radomiu w 1923 roku. Jego ciało przywieziono do Radomia z honorami wojskowymi. Odznaczony pośmiertnie orderem Virtuti Militari oraz Krzyżem Niepodległości z Mieczami.
