Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie

Oficjalne uroczystości rozpoczęły się pod Pomnikiem „Tędy Przeszła Warszawa” znajdującym się na terenie dawnego obozu Durchgangslager 121, przy ul. 3 Maja 8A w Pruszkowie. Wydarzenie odbyło się w asyście wojskowej Reprezentacyjnej Kompani Wojska Polskiego. Pod pomnikiem wystawione zostały posterunki oraz rozstawione poczty sztandarowe. Po odśpiewaniu hymnu państwowego odprawiona została polowa msza św. koncelebrowana przez Księdza Kardynała Kazimierza Nycza Arcybiskupa Metropolitę Warszawskiego.

- Przeżywamy czas ważnych rocznic - wspominamy 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej i 75. rocznicę Powstania Warszawskiego. Jesteśmy dumni z tych, którzy podjęli walkę z bronią w ręku. Jednocześnie nieustannie podkreślamy, jak wielką, niewyobrażalną ofiarę poniosła w czasie wojny polska ludność cywilna. Szczególnie tragiczna była sytuacja Warszawy - miasta ruin - niemal zmiecionego z powierzchni ziemi. Ludzi, którzy opuszczając stolicę, zostawili za sobą życie. Obóz przejściowy w Pruszkowie jest symbolem tamtego cierpienia. Setki tysięcy osób, które od grudnia 1944 roku czekały w obozie na wyrok okupantów, doświadczyło tam największego upokorzenia - napisał w liście Premier Mateusz Morawiecki, który odczytał Wojewoda Mazowiecki Zdzisław Sipiera.

- Cieszę się, że pamięć o losach polskich żołnierzy i cywilnych ofiarach wojny jest trwała. Cieszę się, że starsze pokolenia przekazują informacje najmłodszym. Wręcz jest teraz moda na zainteresowania historyczne, tradycję patriotyczną. Widać to w popularności klas mundurowych w szkołach średnich. To buduje tożsamość narodową i ma wpływ, pozytywny i bardzo istotny na morale Wojska Polskiego. Morale budowane na wzór żołnierzy Armii Krajowej, ruchu oporu - powiedział szef MON, Mariusz Błaszczak.

Po oficjalnych przemówieniach przybyłe na uroczystość delegacje złożyły pod pomnikiem kwiaty. Wieniec w miejscu upamiętnienia złożył Wojewoda Mazowiecki, Zdzisław Sipiera.

Elementem artystycznym, upamiętniający losy ludności cywilnej powstańczej Warszawy był koncert zatytułowany „Dziesięć Kroków – Memoriał Warszawski 1944”. Złożyły się na niego utwory, które powstały specjalnie na 75. rocznicę Powstania Warszawskiego w oparciu o wspomnienia więźniów obozu Dulag 121 oraz fragmenty opowieści Świadków Historii.  Prezentowane przez aktorów teksty opisywały codzienne zmagania mieszkańców Warszawy w powstańczej i popowstańczej rzeczywistości. Ukazywały gehennę życia w walczącym mieście oraz koszmar wypędzenia i tułaczki w nieznane.

„Tędy przeszła Warszawa”

6 sierpnia 1944 r rozpoczęła się zorganizowana przez Niemców akcja wysiedlania ludności cywilnej Warszawy. Operacja trwająca do końca października przeprowadzona została w nieludzki, okrutny sposób. Mieszkańcy Warszawy kierowani byli do obozu przejściowego Dulag 121 utworzonego w  Pruszkowie, który funkcjonował od sierpnia do grudnia 1944 roku. W tym okresie przeszło przez niego około 400 tysięcy osób. Placówka była przeznaczona dla cywilnych mieszkańców Warszawy wypędzanych z  domów w trakcie lub po zakończeniu powstania warszawskiego. Stamtąd, po segregacji, przetrzymywanych wywożono do Niemiec na roboty, do obozów koncentracyjnych i na teren Generalnego Gubernatorstwa.

Zdjęcia: MON