Import produktów ekologicznych i produktów w okresie konwersji

Od 01.01.2022 r. stosowane jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30.05.2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 (dalej rozporządzenie PEiR (UE) nr 2018/848).
Zasady dotyczące importu produktów ekologicznych oraz produktów w okresie konwersji określone są w art. 45 rozporządzenia PEiR (UE) nr 2018/848.
Produkt może zostać przywieziony z państwa trzeciego, celem wprowadzenia go do obrotu w Unii jako produkt ekologiczny lub jako produkt w okresie konwersji, jeżeli spełnione są trzy następujące warunki:

produkt ten jest produktem z zakresu rozporządzenia (zakres jest w art. 2 ust 1),
zastosowanie ma jedno z następujących:
1. produkt jest zgodny z rozdziałami II, III i IV rozporządzenia, a wszystkie podmioty i grupy podmiotów, w tym eksporterzy w danym państwie trzecim, zostały poddane kontroli przez uznane przez Komisję Europejską organy kontrolne lub jednostki certyfikujące i uzyskały od tych organów lub jednostek certyfikat potwierdzający, że wszystkie podmioty i grupy podmiotów oraz eksporterzy spełniają wymogi rozporządzenia (tzw. zgodność),
2. w przypadku, gdy produkt pochodzi z państwa trzeciego uznanego zgodnie z art. 47, produkt ten spełnia warunki określone w odnośnej umowie handlowej (tzw. równoważność na podstawie umowy handlowej),
3. w przypadku, gdy produkt pochodzi z państwa trzeciego, które jest uznawane zgodnie z art. 48, produkt ten jest zgodny z równoważnymi przepisami dotyczącymi produkcji i kontroli tego państwa trzeciego oraz został przywieziony ze świadectwem kontroli, potwierdzającym tę zgodność, wydanym przez właściwe organy, organy kontrolne lub jednostki certyfikujące tego państwa trzeciego; (tzw. równoważność),
podmioty w państwach trzecich są w stanie w dowolnym momencie dostarczyć importerom i krajowym organom w Unii i w tych państwach trzecich informacje pozwalające zidentyfikować podmioty będące ich dostawcami oraz organy kontrolne lub jednostki certyfikujące tych dostawców, z myślą o zapewnieniu identyfikowalności danych produktów ekologicznych lub produktów w okresie konwersji. Informacje te udostępnia się również organom kontrolnym lub jednostkom certyfikującym importerów.

Oprócz rozporządzenia PEiR (UE) 2018/848 zasady importu produktów ekologicznych i produktów w okresie konwersji są określone w następujących aktach prawnych:

Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) 2021/2305 z dnia 21 października 2021 r. w sprawie uzupełnienia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 przepisami określającymi, w jakich przypadkach i na jakich warunkach produkty ekologiczne i produkty w okresie konwersji są zwolnione z kontroli urzędowych w punktach kontroli granicznej, i dotyczącymi miejsca kontroli urzędowych takich produktów oraz w sprawie zmiany rozporządzeń delegowanych Komisji (UE) 2019/2123 i (UE) 2019/2124 (Dz.U. L 461 z 27.12.2021, str. 5).
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2021/2306 z dnia 21 października 2021 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 o przepisy dotyczące kontroli urzędowych w odniesieniu do przesyłek produktów ekologicznych i produktów w okresie konwersji przeznaczonych do przywozu do Unii oraz o przepisy dotyczące świadectwa kontroli (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz.U. L 461 z 27.12.2021, str. 13).
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2021/2307 z dnia 21 października 2021 r. ustanawiające przepisy dotyczące dokumentów i powiadomień wymaganych w przypadku produktów ekologicznych i produktów w okresie konwersji przeznaczonych do przywozu do Unii (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz.U. L 461 z 27.12.2021, str. 30).

Dodatkowo w przypadku importu produktów na terytorium UE zastosowanie ma Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin, zmieniające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001, (WE) nr 396/2005, (WE) nr 1069/2009, (WE) nr 1107/2009, (UE) nr 1151/2012, (UE) nr 652/2014, (UE) 2016/429 i (UE) 2016/2031, rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2005 i (WE) nr 1099/2009 oraz dyrektywy Rady 98/58/WE, 1999/74/WE, 2007/43/WE, 2008/119/WE i 2008/120/WE, oraz uchylające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 854/2004 i (WE) nr 882/2004, dyrektywy Rady 89/608/EWG, 89/662/EWG, 90/425/EWG, 91/496/EWG, 96/23/WE, 96/93/WE i 97/78/WE oraz decyzję Rady 92/438/EWG (Dz.U. L 95 z 7.4.2017, str. 1, ze zm.).

Definicje
Importer oznacza osobę fizyczną lub prawną mającą siedzibę w Unii i podlegającą systemowi kontroli, o którym mowa w rozporządzeniu (UE) 2018/848, która – sama albo za pośrednictwem przedstawiciela – przedstawia przesyłkę w celu dopuszczenia do obrotu w Unii.

Podmiot odpowiedzialny za przesyłkę oznacza, do celów art. 6 ust. 4 rozporządzenia delegowanego (UE) 2021/2306 i rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/2123, importera albo osobę fizyczną lub prawną mającą siedzibę w Unii, która przedstawia przesyłkę w punkcie kontroli granicznej w imieniu importera.

Pierwszy odbiorca oznacza osobę fizyczną lub prawną mającą siedzibę w Unii i podlegającą systemowi kontroli, o którym mowa w rozporządzeniu (UE) 2018/848, której importer dostarcza przesyłkę po dopuszczeniu do obrotu i która otrzymuje ją w celu dalszego przygotowania lub wprowadzenia do obrotu. Pierwszy odbiorca potwierdza przesyłkę w polu 31 świadectwa kontroli po odebraniu produktów i weryfikacji zgodności z pkt 6 załącznika III do rozporządzenia (UE) 2018/848.

Odbiorca oznacza osobę fizyczną lub prawną mającą siedzibę w Unii i podlegającą systemowi kontroli, o którym mowa w rozporządzeniu (UE) 2018/848, której importer dostarcza partię uzyskaną w wyniku podziału przesyłki po dopuszczeniu do obrotu i która otrzymuje ją w celu dalszego przygotowania lub wprowadzenia do obrotu. Odbiorca potwierdza pole 13 wyciągu ze świadectwa kontroli po odebraniu partii produktów i weryfikacji zgodności z pkt 6 załącznika III do rozporządzenia (UE) 2018/848.

Przesyłka oznacza przesyłkę – zdefiniowaną w art. 3 pkt 37 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 – produktów przeznaczonych do wprowadzenia do obrotu w Unii jako produkty ekologiczne lub produkty w okresie konwersji; w przypadku produktów ekologicznych i produktów w okresie konwersji zwolnionych z kontroli urzędowych w punktach kontroli granicznej zgodnie z rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2021/2305 ten termin oznacza jednak ilość produktów oznaczonych co najmniej jednym kodem Nomenklatury scalonej, objętą jednym świadectwem kontroli, przewożoną tym samym środkiem transportu i przywożoną z tego samego państwa trzeciego.

Świadectwo kontroli – dokument wystawiany w systemie TRACES na każdą przesyłkę produktu ekologicznego lub produktu w okresie konwersji. Wzór świadectwa kontroli jest określony części I załącznika do Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2021/2306.
Uwagi dotyczące wypełniania wzoru świadectwa zawarte są w części II załącznika tego rozporządzenia.
Świadectwo kontroli jest wystawiane przez właściwy organ kontroli lub jednostkę certyfikującą w państwie trzecim, po przeprowadzeniu weryfikacji przesyłki objętej tym świadectwem – zgodnie z art. 3 Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) 2021/2306.
Świadectwo kontroli jest wydawane w systemie TRACES i opatrzone kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną. Na zasadzie odstępstwa od art. 5 ust. 3 akapit pierwszy do dnia 30 czerwca 2022 r. świadectwo kontroli można wydawać w formie papierowej po wypełnieniu w systemie TRACES i wydrukowaniu.

Wyciąg ze świadectwa kontroli - dokument wystawiany w systemie TRACES na podstawie świadectwa kontroli, w przypadkach gdy importowana przesyłka jest dzielona na różne partie. Wyciąg ze świadectwa kontroli sporządza importer w systemie TRACES. Wzór wyciągu ze świadectwa kontroli określony jest w części I załącznika do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2021/2307. Uwagi dotyczące wypełniania wzoru wyciągu ze świadectwa zawarte są w części II załącznika tego rozporządzenia.

Kontrole graniczne
Przestrzeganie warunków i środków przywozu do Unii produktów ekologicznych i produktów w okresie konwersji jest weryfikowane w punktach kontroli granicznej, zgodnie z art. 47 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2017/625 lub w punktach dopuszczenia do obrotu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2021/2306 właściwy organ w punkcie kontroli granicznej lub w punkcie dopuszczenia do obrotu, stosownie do przypadku, przeprowadza następujące kontrole urzędowe przesyłek w celu weryfikacji zgodności z rozporządzeniem (UE) 2018/848:
a) kontrole dokumentacji w przypadku wszystkich przesyłek;
b) kontrole identyfikacyjne przeprowadzane losowo;
oraz
c) kontrole bezpośrednie z częstotliwością zależną od prawdopodobieństwa niezgodności z rozporządzeniem (UE) 2018/848.

Kontrole dokumentacji obejmują sprawdzenie świadectwa kontroli, wszelkich innych dokumentów potwierdzających (dołączonych do świadectwa kontroli) oraz w stosownych przypadkach, wyników analiz lub badań przeprowadzonych na pobranych próbkach.

W Polsce kontrole graniczne produktów ekologicznych prowadzą właściwe wojewódzkie inspektoraty jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych.

Kontrole graniczne produktów ekologicznych lub produktów w okresie konwersji podlegających sprawdzeniu w punktach kontroli granicznej
Produkty należące do kategorii określonych w art. 47 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2017/625.
W artykule tym określone się kategorie zwierząt i towarów wprowadzanych do Unii z państw trzecich, w odniesieniu do których właściwe organy przeprowadzają kontrole urzędowe punktach kontroli granicznej (PKG). Są to kontrole weterynaryjne, sanitarne lub fitosanitarne. W przypadku importu takich zwierząt i towarów obowiązkowe jest posiadanie odpowiedniego dokumentu wejścia (CHED). W przypadku gdy tego typu produkt będzie jednocześnie produktem ekologicznym lub produktem w okresie konwersji dodatkowo musi być wymieniony w świadectwie kontroli (COI), a kontrola graniczna także musi mieć miejsce w PKG.
Dane punkty kontroli granicznej są zamieszczane w polu 10 świadectwa kontroli.

Kontrole graniczne produktów ekologicznych lub produktów w okresie konwersji niepodlegających sprawdzeniu w punktach kontroli granicznej
W przypadku pozostałych produktów, które nie są objęte wymogiem kontroli w PKG, kontrole graniczne produktów ekologicznych lub produktów w okresie konwersji mogą być prowadzone w miejscach dopuszczenia do obrotu (tj. na zasadach i w miejscach jak dotychczas).
Pomocnym narzędziem w celu określenia jakim kontrolom ma podlegać produkt o określonym kodzie CN jest przeglądarka taryfowa w Informacyjnym Systemie Zintegrowanej Taryfy Celnej (ISZTAR4) administrowana przez Ministerstwo Finansów (https://ext-isztar4.mf.gov.pl).
Dane miejscach dopuszczenia do obrotu są zamieszczane w polu 10 świadectwa kontroli (jeżeli kontrola graniczna odbywa się na terytorium Polski to w polu 10 będzie zamieszczona nazwa właściwego wojewódzkiego inspektoratu jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych).

Wcześniejsze powiadomienie o przybyciu przesyłki
Zgodnie z art. 3 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2021/2307 w przypadku każdej przesyłki importer lub, w stosownych przypadkach, podmiot odpowiedzialny za przesyłkę dokonuje wcześniejszego powiadomienia o przybyciu przesyłki do punktu kontroli granicznej lub punktu dopuszczenia do obrotu, wypełniając i przedkładając w zintegrowanym, skomputeryzowanym systemie weterynaryjnym (system TRACES), o którym mowa w art. 2 pkt 36 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/1715, odpowiednią część świadectwa kontroli zgodnie ze wzorem i uwagami określonymi w załączniku do rozporządzenia delegowanego (UE) 2021/2306.

Wcześniejszego powiadomienia dokonuje się w polu 20 świadectwa kontroli w TRACES.

Terminy dotyczące wcześniejszego powiadamiania określone są w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2019/1013 z dnia 16 kwietnia 2019 r. w sprawie wcześniejszego powiadamiania o przesyłkach niektórych kategorii zwierząt i towarów wprowadzanych na terytorium Unii (Tekst mający znaczenie dla EOG (Dz.U. L 165 z 21.6.2019, str. 8).

Wcześniejszego powiadomienia dokonuje się co najmniej jeden dzień roboczy przed przewidywanym przybyciem przesyłki.

Na zasadzie odstępstwa jeżeli ograniczenia logistyczne uniemożliwiają dotrzymanie ww. terminu można stosować termin wcześniejszego powiadomienia wynoszący co najmniej cztery godziny przed przewidywanym przybyciem przesyłki.

Jednocześnie dla usprawnienia kontroli, każdorazowo przed dokonaniem przywozu przesyłki importowanych produktów rolnictwa ekologicznego na terytorium Polski, importer powinien poinformować o tym fakcie właściwego Wojewódzkiego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, w terminie nie krótszym niż 14 dni przed przewidywaną datą przywozu przesyłki.

Szczegółowe informacje dotyczące zgłoszenia do kontroli granicznej są zawarte na stronie internetowej IJHARS w zakładce: Co robimy → Jakość handlowa → Kontrola jakości handlowej → import.

System TRACES
System TRACES to zintegrowany skomputeryzowany system weterynaryjny, w którym wystawiane są m.in świadectwa kontroli.
Strona systemu TRACES: https://webgate.ec.europa.eu/tracesnt/

W celu wystawienia świadectwa kontroli dla danego importera i pierwszego odbiorcy, podmioty te muszą najpierw zarejestrować się w tym systemie i zostać zatwierdzone.
W materiałach znajduje się instrukcja dokonywania rejestracji.
Importer powinien dokonać rejestracji w zakresie importu, a pierwszy odbiorca, który nie jest objęty kontrolą jednostki certyfikującej w zakresie importu (tylko w innej kategorii działalności/produktu) powinien dokonać rejestracji jako „podmiot ekologiczny”.

Importer może być jednocześnie pierwszym odbiorcą.
Pomocne Informacje dotyczące zasad rejestracji i funkcjonowania systemu TRACES zawarte są na stronie Komisji Europejskiej https://webgate.ec.europa.eu/tracesnt-help/Content/Home.htm

Uwaga!!

Dodatkowe informacje dotyczące zatwierdzania świadectwa kontroli COI w polu 31 przez pierwszego odbiorcę.

Pierwszy odbiorca potwierdza przesyłkę w polu 31 świadectwa kontroli po odebraniu produktów i weryfikacji zgodności z pkt 6 załącznika III do rozporządzenia (UE) 2018/848.

Pole 31 COI ma treść:

„Niniejszym potwierdzam, że z chwilą odbioru produktów opakowanie lub pojemnik oraz – w odpowiednich przypadkach – świadectwo kontroli:

są zgodne z pkt 6 załącznika III do rozporządzenia (UE) 2018/848
nie są zgodne z pkt 6 załącznika III do rozporządzenia (UE) 2018/848”.

Pkt 6 załącznika III rozporządzenia 2018/848 określa szczegółowe przepisy dotyczące odbierania produktów z państw trzecich:

„Jeżeli produkty ekologiczne lub produkty w okresie konwersji są przywożone z państwa trzeciego, są one transportowane w odpowiednim opakowaniu lub pojemnikach, zamkniętych w sposób zabezpieczający przed podmianą zawartości i zaopatrzonych w identyfikator eksportera oraz wszelkie inne oznaczenia i numery służące identyfikowaniu partii produktów oraz, w stosownych przypadkach, w świadectwo kontroli przywozowej z państw trzecich.

Otrzymując produkt ekologiczny lub produkt w okresie konwersji przywieziony z państwa trzeciego, osoba fizyczna lub prawna, której dostarczono przywożoną przesyłkę i która otrzymuje ją celem dalszego przetworzenia lub obrotu, sprawdza zamknięcie opakowania lub pojemnika oraz, w przypadku produktów importowanych zgodnie z art. 45 ust. 1 lit. b) ppkt (iii), sprawdza, czy świadectwo kontroli, o którym mowa w tym artykule, obejmuje rodzaj produktu zawarty w przesyłce. Wynik tego sprawdzenia jest wyraźnie wskazany w dokumentacji, o której mowa w art. 34 ust. 5”.

Powyższe oznacza, że pierwszy odbiorca może potwierdzić pole 31 po fizycznym odebraniu przesyłki i dokonaniu odpowiednich działań, o których mowa pkt 6 załącznika III rozporządzenia 2018/848.

Działania te są prowadzone po odbiorze przesyłki i powinny być przeprowadzone po zakończeniu czynności kontrolnych właściwych organów państwa członkowskiego.

Po potwierdzeniu w COI pola 30 przez WIJHARS, system umożliwia potwierdzanie pola 31 przez pierwszego odbiorcę, po tym działaniu dokument COI otrzymuje wtedy finalny status.

W przypadku, gdy importowane produkty objęte COI, które podlegają kontroli granicznej w Punktach Kontroli Granicznych i jednocześnie są przedmiotem kontroli prowadzonych przez inne organy właściwe (sanitarnej/weterynaryjnej/fitosanitarnej), do których niezbędny jest dokument CHED konieczne jest powiązanie w systemie TRACES dokumentu COI z dokumentem CHED. Zgodnie z przepisami, podczas kontroli granicznych produktów ekologicznych podlegających kontrolom w PKG, dokument COI jako pierwszy podlega zatwierdzeniu w polu 30 przez WIJHARS, a inne organy właściwe realizując kontrole graniczne w swoim zakresie procedują w TRACES dokumenty CHED.

Zbyt wcześne potwierdzenie pola 31 w COI przez pierwszego odbiorcę zanim zostaną zakończone czynności związane z zatwierdzaniem powiązanego CHED uniemożliwia prawidłowe procedowanie i finalizowanie powiązanego z nim dokumentu CHED w TRACES.

Organy IJHARS nie podsiadają technicznej możliwości zmiany statusu COI w systemie TRACES, który został już podpisany w polu 31.

Zgodnie z informacją otrzymaną z Komisji Europejskiej – DG SANTE (z działu zajmującego się obsługą systemu TRACES), status COI w polu 31 jest niemożliwy do zmiany również z poziomu administratora systemu TRACES.