Portal sztucznej inteligencji

W ostatnich kilkunastu miesiącach obserwujemy dynamiczny wzrost dostępności narzędzi opartych o sztuczną inteligencję, które na podstawie poleceń użytkownika generują i przetwarzają tekst, obrazy, filmy i inne rodzaje danych. Te narzędzia wchodzą w skład kategorii sztucznej inteligencji zwanej generatywną (dalej: GenAI).  

Narzędzia te mogą być pomocne w realizacji zadań służbowych. Należy jednak pamiętać, że ich używanie niesie ze sobą pewne ryzyka, dlatego Ministerstwo Cyfryzacji opracowało prezentację, która zawiera wskazówki jak bezpiecznie korzystać z GenAI w administracji publicznej.

Porady zawarte w opracowaniu nie mają wiążącego charakteru.

Czym jest GenAI?

GenAI to technologia, która za pomocą poleceń (z ang. prompt), pozwala użytkownikom tworzyć nowe treści. Algorytmy GenAI działają w oparciu o dane dostarczone zarówno na etapie tworzenia narzędzia jak i te wprowadzone w trakcie użytkowania.

Jakość wygenerowanych treści jest zależna od jakości danych, którymi dysponuje narzędzie, więc efekty pracy GenAI mogą być niedoskonałe. Dlatego zanim skorzystasz z wybranego narzędzia GenAI zapoznaj się z poniższymi poradami.

Jak GenAI może pomóc Ci w pracy?

GenAI ma duży potencjał zastosowania. Przy rozważnym stosowaniu może być pomocna w realizacji zadań służbowych. 

Oto kilka przykładów:

Przykład nr 1: Źródło inspiracji

Kiedy szukasz pomysłu na nazwę, strukturę lub wstępną treść programu, projektu, dokumentu, artykułu, prezentacji, warsztatu, newslettera lub wpisu w kanałach społecznościowych, narzędzia GenAI mogą Cię wspomóc na początku procesu twórczego.

Opisz dokładnie zadanie. Uwzględnij w poleceniu tematykę przedsięwzięcia, jak najwięcej informacji merytorycznych, kontekst, styl treści, objętość wygenerowanego materiału oraz odbiorcę.

Pamiętaj, aby sprawdzić czy wygenerowane pomysły nie zawierają błędów, nie są stronnicze lub dyskryminujące.

Jeżeli chcesz udostępnić treść wygenerowaną przez GenAI oznacz ją.

Przykład nr. 2: Streszczanie informacji

GenAI dobrze radzi sobie ze streszczaniem obszernych materiałów, takich jak artykuły naukowe lub prasowe. Pomoże Ci uzyskać szybką analizę i zidentyfikować najistotniejsze tezy dokumentu. Takie streszczenie przeszukiwanych źródeł można wykorzystać np. jako wstęp do przygotowania materiału tezowego lub komunikatu prasowego.

Pamiętaj, aby zawsze weryfikować, czy streszczenie zgadza się ze źródłem informacji. Sprawdź, czy nie pojawiły się informacje, których nie ma w materiale źródłowym.

Przykład 3: Wstępne rozpoznanie tematu

GenAI pomaga w zebraniu podstawowych informacji na nieznany temat. Narzędzia GenAI mogą posłużyć jako przydatny, pierwszy krok, gdy chcesz poznać najnowsze trendy rynkowe w mało znanym obszarze technologii, dowiedzieć się jak wygląda historyczna perspektywa na pewien problem, w jaki sposób najlepiej skonstruować komunikat prasowy albo jak dany problem rozwiązywany jest w innych państwach lub gdzie znaleźć wymagane źródła.

Możesz także dopytać GenAI w jakich źródłach szukać dalszych informacji na ten temat i poprosić o dostosowanie źródeł do konkretnych potrzeb.

Coraz więcej narzędzi GenAI dokonuje wyszukiwania treści w Internecie w czasie rzeczywistym i może nawet podawać źródła uzyskanych informacji w formie linków. Pamiętaj jednak, że GenAI nie działa jak internetowa wyszukiwarka, a przez to w jej odpowiedziach mogą znaleźć się informacje prawdziwe przemieszane z fałszywymi. Dlatego rezultaty traktuj jako wstęp do dalszych analiz, a nie ostateczną odpowiedź.

Jak poprowadzić konstruktywną „rozmowę” z GenAI

Precyzyjny kontekst ulepszy ostateczny rezultat.

Oto kilka praktycznych wskazówek, jak formułować polecenia:

Precyzyjny kontekst

Podaj kontekst problemu.  

Na przykład: Poinformuj GenAI, że szukasz informacji o systemie oświaty w Polsce na potrzeby wprowadzenia ewentualnych zmian w systemie. Zamiast ogólnych pytań (np.  "Jak to działa?"), wyjaśnij  „Rozważam przygotowanie propozycji zmiany systemu weryfikacji postępów uczniów w szkołach”. W kolejnym kroku możesz zapytać na przykład: „Jak aktualnie obowiązujący system weryfikacji wiedzy i postępów uczniów oceniają nauczyciele?”, „A co myślą o tym rodzice?”, „Czy ten system działa motywująco na uczniów?”.

Przykłady i informacje dodatkowe

GenAI uczy się na treściach tworzonych przez ludzi, dlatego gdy podejmujesz interakcję z GenAI stosuj zasady obowiązujące w komunikacji międzyludzkiej. Aby lepiej zrozumieć dany temat, zadawaj dodatkowe pytania, proś o podawanie konkretnych przykładów.

Na przykład: Kontynuując rozmowę na temat systemu oświaty poproś, aby GenAI zaproponowała jakie elementy można wprowadzić do systemu weryfikacji postępów uczniów, aby zwiększyć ich motywację. Możesz się też podzielić z GenAI znanymi już przykładami. Pozwolą one ukierunkować GenAI w tworzeniu materiału bardziej odpowiadającego Twoim potrzebom. Na przykład poinformuj GenAI, że według statystyk uczniowie, którzy otrzymują regularne informacje zwrotne osiągają lepsze wyniki niż ci którzy dostają jedynie oceny. Podtrzymuj „rozmowę” z Gen AI, zadawaj kolejne pytania. Jeżeli narzędzie wygenerowało informację, która nie jest satysfakcjonująca – np. ze względu na zbyt wysoki poziom ogólności - pomocna może być dodatkowa podpowiedź: „Zaproponowane przykłady są zbyt mało konkretne. Podaj więcej informacji na temat użytych metod i opisz je w punktach”. Możesz również dopisać „Wskaż wady i zalety każdej z zaproponowanych metod”.

Eksperymentuj. Próbowanie różnych form poleceń często pozwala na osiągnięcie lepszych rezultatów.

Napisz otwarcie, co w odpowiedzi GenAI nie spełnia Twoich oczekiwań. Na przykład wskaż: „Przygotuj tekst nie dłuższy niż 1000 znaków, w tym spacje, zachowaj treść, ale opisz zagadnienie mniej formalnym językiem”.

Określenie wymaganego tonu i stylu

Zdefiniuj odbiorcę lub grupę odbiorców, do których kierowany jest oczekiwany materiał. Na przykład poinformuj GenAI, że przygotowujesz formalną korespondencję, przewidzianą do dystrybucji w trybie obiegowym do pracowników administracji publicznej. Możesz także poprosić o wygenerowanie mniej formalnego emaila na zadany temat.

Możesz opisać format treści, np. "Przedstaw odpowiedź w formie listy punktowanej z 5 głównymi argumentami” albo poprosić o zmianę stylu istniejącego tekstu, np. "Przetłumacz poniższy tekst z języka formalnego na bardziej przystępny, zrozumiały dla przeciętnego obywatela."

Osadzenie modelu w roli

Możesz poprosić model GenAI, aby odpowiadał w określony sposób. Dzięki temu będzie on generował treści pasujące do danej roli czy osoby.

Na przykład: Chcesz dowiedzieć się, co to jest GenAI. Przy poleceniu poproś: „Odpowiadaj jak osoba bez specjalistycznej wiedzy z zakresu sztucznej inteligencji” albo "Odpowiadaj jak ekspert" lub "Wyjaśnij to zagadnienie, jakbyś tłumaczył je dziecku."

Prośba o wiele wariantów

GenAI jako system bazujący na rozpoznawaniu powtarzających się wzorców, bardzo dobrze radzi sobie z proponowaniem różnych wariantów rozwiązania.

Na przykład: Szukasz pomysłu na nazwę projektu systemu weryfikacji postępów uczniów w szkołach. Poproś GenAI, aby podał 10 propozycji. Jeżeli propozycje nie są satysfakcjonujące doprecyzuj polecenie: „Te propozycje są nieciekawe. Podaj kilka bardziej kreatywnych”. Możesz też poprosić o krótkie uzasadnienie każdego z wygenerowanych wariantów, co pomoże w podjęciu decyzji.

O czym musisz pamiętać, kiedy korzystasz z GenAI w celach służbowych  

Przy wykorzystaniu GenAI w organizacji stosuj się do zasad określonych w Twoim urzędzie!

Podobnie jak w przypadku innych narzędzi cyfrowych, to użytkownik będzie odpowiadał za sposób oraz skutki ich wykorzystania. Konieczne jest więc przestrzeganie podstawowych zasad.

Ochrona danych

Kiedy korzystasz z GenAI tracisz kontrolę nad danymi, które jej przekazujesz. Nie wiesz do czego mogą być w przyszłości użyte przez twórcę systemu, ani w jaki sposób są przechowywane. Nie wpisuj w GenAI informacji, których nie umieszczasz w mediach społecznościowych.

Wprowadzaj informacje z rozwagą - ich późniejsze usunięcie może być niemożliwe!

Do narzędzi GenAI nie wpisuj informacji, które:

• są niejawne lub zawierają dane wrażliwe;
• zawierają wewnętrzne informacje urzędowe, będące w fazie przygotowawczej, a tym samym nie przeznaczone do upublicznienia;
• zawierają dane osobowe, których ujawnienie narusza przepisy o ochronie danych osobowych.

Halucynacje

Narzędzia GenAI mają tendencje do produkowania nieprawdziwych treści, tzw. halucynacji. Mogą tworzyć treści wyglądające bardzo realistycznie (np. opisy wydarzeń, które nigdy nie miały miejsca), podając nawet fałszywe źródła informacji dla tych “faktów”. Dlatego zawsze weryfikuj informacje wygenerowane przez  GenAI.

• porównuj informacje z niezależnymi, wiarygodnymi źródłami;
• jeśli GenAI podaje źródło informacji, zawsze sprawdź to źródło bezpośrednio;
• w przypadku specjalistycznych tematów, zawsze konsultuj się z ekspertami w danej dziedzinie;
• korzystaj ze specjalnych narzędzi i stron internetowych dedykowanych do weryfikacji faktów;
• zawsze zadawaj pytania „Czy to ma sens?", „Czy to jest zgodne z moją wiedzą i doświadczeniem?”.

Stronniczość

Narzędzia GenAI są trenowane na pewnych danych, które nie zawsze są reprezentatywne, mogą więc być stronnicze i dyskryminować ze względu na płeć, pochodzenie, rasę, wyznanie, wiek czy wiele innych cech. Dlatego zawsze sprawdzaj materiały uzyskane z GenAI pod względem ich bezstronności.

Naruszenia własności intelektualnej

Modele językowe mogą przedstawić materiał podobny lub identyczny z treściami objętymi ochroną praw własności intelektualnej lub przemysłowej.  

W przypadku wykorzystania wyników w dalszej pracy, zawsze informuj, że treści, które przekazujesz były stworzone lub przetworzone z wykorzystaniem narzędzi GenAI.

Oznacz fragmenty wprost zaczerpnięte z tego narzędzia, np. wskazując w przypisie „Treść została wygenerowana przez GenAI [tu wstaw nazwę narzędzia i datę wygenerowania]”

Jeżeli na bazie informacji pozyskanych z Gen AI tworzysz własne treści zaznacz: „Ten dokument powstał z wykorzystaniem GenAI [tu wstaw nazwę narzędzia i datę wygenerowania]”. Ewentualnie poszerz o „Treści zostały zweryfikowane przez człowieka”.

Inne zagrożenia

Wchodząc w interakcję z wybranym narzędziem GenAI zachowaj zasady cyberhigieny. Nigdy nie dodawaj treści, których nie zamieszczasz w mediach społecznościowych. O zasadach cyberhigieny przeczytasz na stronie MC: Dla każdego - cyberhigiena

GenAI może wykorzystywać fałszywe lub zmanipulowane informacje, dlatego ZAWSZE WERYFIKUJ otrzymany materiał, aby nie przyczyniać się do rozprzestrzeniania dezinformacji.