W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.

Portal Interoperacyjności
i Architektury

Struktura interoperacyjności w Unii Europejskiej i w Polsce

Podstawy dla struktur interoperacyjności

Pojęcie interoperacyjności jest definiowane zarówno w przepisach polskich, jak i w regulacjach unijnych.

Artykuły 179-180 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wskazują na potrzebę wykorzystywania potencjału danych cyfrowych z korzyścią dla gospodarki i społeczeństwa.

Postanowienia traktatowe precyzowane są w treści:

Nakładają one określone obowiązki lub wskazują kierunki realizacji zasad interoperacyjności w strukturach państw członkowskich, jak również w strukturach instytucji i organów Unii Europejskiej.

Analogicznie w Polsce – w ustawie o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, mającej charakter regulacji horyzontalnej, znajduje się odniesienie do Krajowych Ram interoperacyjności (KRI). W ustawie wskazana jest konieczność ich stosowania tak, aby zapewnić współpracę rozwiązań informatycznych stosowanych w administracji państwowej. Z kolei w ustawie o infrastrukturze informacji przestrzennej - regulacji o charakterze dziedzinowym – znajduje się odniesienie do interoperacyjności w szeroko pojętym obszarze danych przestrzennych. W obu przypadkach dokumentom o randze ustawy towarzyszą akty wykonawcze. Akty wykonawcze – rozporządzenia - często zawierają standardy, a realizacja zadań wspierana jest dokumentami programów/polityk czy strategii o charakterze resortowym lub wewnętrznym dotyczącym działalności konkretnej jednostki organizacyjnej.

Zarówno organy stanowiące prawo w obszarze interoperacyjności, jak i organy zobowiązane do jego stosowania, tworzą strukturę nazwaną umownie „strukturą interoperacyjności”.

Interoperacyjność w Unii Europejskiej

Parlament Europejski, Rada Unii Europejskiej oraz Rada Europejska
Parlament Europejski (ang. European Parliament) jest organem prawodawczym Unii Europejskiej.
Rada Unii Europejskiej (ang. Council of the European Union) jest z kolei organem decyzyjnym, który może działać również w formule rad branżowych (ministrów państw członkowskich właściwych merytorycznie dla danej problematyki np. informatyzacji).

Rada Unii Europejskiej wydaje wraz z Parlamentem Europejskim akty prawnie wiążące (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje). W toku procedur legislacyjnych wydaje się również akty niemające mocy prawnie wiążącej (zalecenia, opinie, memoranda czy stanowiska).

Wszelkie regulacje dotyczące interoperacyjności obowiązujące w formie pośredniej (np. konieczność transpozycji dyrektywy do prawa krajowego), bezpośredniej (rozporządzenia, decyzje) oraz wskazujące kierunki i dobre praktyki dla wszystkich krajów członkowskich nabierają mocy prawnej w wyniku pracy Parlamentu Europejskiego i Rada Unii Europejskiej.

Z kolei Rada Europejska (ang. European Council) w obszarze praktycznej interoperacyjności ma mniejsze znaczenie – jej główne zadanie to wyznaczanie kierunków rozwoju i polityki UE, a jej spotkania odbywają się dwa razy w ciągu półrocza.

Komisja Europejska - DIGIT oraz CINEA
Komisja Europejska (KE) to główny organ władzy wykonawczej Unii Europejskiej (UE). W jej skład wchodzą dyrekcje i agencje wykonawcze, odpowiedzialne za poszczególne obszary merytoryczne. Szczególną rolę w procesach transformacji cyfrowej pełnią dwie dyrekcje Komisji Europejskiej.

Dyrekcja Generalna ds. Informatyki (DG DIGIT) to komórka Komisji Europejskiej odpowiedzialna za świadczenie usług cyfrowych, które ułatwiają codzienne funkcjonowanie innych dyrekcji KE oraz instytucji UE, a także  usprawniają współpracę między organami administracji publicznej w krajach UE. Europejska Agencja Wykonawcza ds. Klimatu, Środowiska i Infrastruktury (CINEA) zarządza unijnymi programami w dziedzinie transportu, energii i telekomunikacji.

Celem DG DIGIT jest pełnienie roli „cyfrowego lidera” wewnątrz Komisji Europejskiej. Dyrekcja ta przewodzi transformacji cyfrowej w całej instytucji, aby mogła lepiej, skuteczniej i wydajniej realizować politykę UE - w pełni wykorzystując możliwości, jakie dają nowe technologie.

Do zakresów obowiązków CINEA należy między innymi tematyka gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego, w tym zarządzania unijnymi programami takimi jak: instrument „Łącząc Europę”, częściowo „Horyzont 2020”, transeuropejska sieć transportowa (TEN-T) oraz „Marco Polo” 2008-2013.

Komisja Europejska przyjmuje akty delegowane na podstawie uprawnień przekazanych w akcie prawnym UE – w tym przypadku jest to akt ustawodawczy oraz akty wykonawcze, które zmieniają lub uzupełniają przepisy, w tym te regulujące stosowanie zasad interoperacyjności w rozwiązaniach wdrażanych przez instytucje europejskie.

Przekazane Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych podlegają ścisłym ograniczeniom: akt delegowany nie może zmieniać istotnych elementów prawa, akt ustawodawczy musi określać cele, treść, zakres oraz czas obowiązywania przekazanych uprawnień, Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej mogą odwołać przekazane uprawnienia lub wyrazić sprzeciw względem aktu delegowanego.

NIFO
W ramach programu ISA2 - Obserwatorium Krajowych Ram Interoperacyjności - NIFO (ang. National Interoperability Framework Observatory) - regularnie monitoruje działania w zakresie interoperacyjności oraz aktualną sytuację w zakresie administracji elektronicznej w państwach członkowskich i krajach stowarzyszonych. Jednocześnie NIFO oferuje następujące usługi za pośrednictwem społeczności NIFO na portalu Joinup:

  • arkusze informacyjne dotyczące wdrażania ram interoperacyjności w różnych krajach europejskich i ich zgodności z Europejskimi Ramami Interoperacyjności (EIF),
  • informacje dotyczące administracji cyfrowej zawierające najnowsze osiągnięcia w dziedzinie cyfryzacji w państwach członkowskich UE oraz innych krajach europejskich,
  • badania, wiadomości i wywiady dotyczące najnowszych perspektyw administracji cyfrowej i interoperacyjności,
  • pomoc i wsparcie dla państw członkowskich UE - możliwość zwrócenia się o poradę ekspertów programu ISA2 w sprawie przygotowania NIF (czyli Krajowych Ram Interoperacyjności),
  • szkolenia, wytyczne i zestaw narzędzi ułatwiających wdrażanie EIF,
  • forum do wymiany praktyk i doświadczeń.

Interoperacyjność w Polsce

Rada Ministrów i dział informatyzacja
Do wprowadzenia zmian w Rządzie RP w 2020 roku (zob. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 2020 r. w sprawie zniesienia Ministerstwa Cyfryzacji), dział administracji rządowej informatyzacja był w kompetencjach Ministra Cyfryzacji. We wcześniejszych latach informatyzacja pozostawała we właściwości różnych resortów. Po zniesieniu Ministerstwa Cyfryzacji sprawy z tego obszaru zostały objęte właściwością Rady Ministrów, a dział nadzoruje bezpośrednio Prezes Rady Ministrów.

Dział informatyzacja obejmuje między innymi sprawy:

  • informatyzacji administracji publicznej oraz podmiotów wykonujących zadania publiczne;
  • systemów i sieci teleinformatycznych administracji publicznej;
  • wspierania inwestycji w dziedzinie informatyzacji;
  • realizacji zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej w dziedzinie informatyzacji i telekomunikacji;
  • udziału w kształtowaniu polityki Unii Europejskiej w zakresie informatyzacji;
  • rozwoju społeczeństwa informacyjnego i przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu;
  • rozwoju usług świadczonych drogą elektroniczną;
  • kształtowania polityki państwa w zakresie ochrony danych osobowych;
  • telekomunikacji;
  • bezpieczeństwa cyberprzestrzeni w wymiarze cywilnym.

Członek Rady Ministrów, który każdorazowo odpowiada za dział informatyzacja, jest organem właściwym do kreowania wspólnie z całą Radą Ministrów polityki wspierającej interoperacyjne świadczenie usług przez administrację publiczną.

Działania z obszaru interoperacyjności są realizowane zgodnie z kierunkami wyznaczonymi przez Unię Europejską oraz krajowe prawo i dokumenty o charakterze strategicznym, czyli polityki, programy i strategie.

Mimo przyznania ministrowi właściwemu do spraw informatyzacji szczególnych kompetencji w zakresie informatyzacji, działania na rzecz interoperacyjności dziedzinowej podejmowane są przez właściwe merytorycznie resorty.

Istotną rolę w kreowaniu i realizacji polityki państwa w obszarze interoperacyjności pełni Komitet Rady Ministrów do spraw Cyfryzacji (KRMC). KRMC jest organem pomocniczym Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów powołanym w celu zapewnienia koordynacji realizacji projektów informatycznych administracji rządowej oraz przygotowania dokumentów rządowych związanych z informatyzacją. KRMC odpowiada za zapewnienie spójności projektów informatycznych z działaniami strategicznymi Państwa.

Urzędy centralne a interoperacyjność
Urzędy centralne i jednostki organizacyjne administracji publicznej zobowiązane są do stosowania zasad dotyczących interoperacyjności oraz świadczenia interoperacyjnych usług publicznych wynikających z przepisów krajowych i unijnych. Mogą mieć też one powierzoną przez nadzorujących ministrów inicjatywę legislacyjną w pozostających w ich kompetencjach obszarach dziedzinowych, w tym również w zakresie interoperacyjności. Ponadto mogą być upoważniane do wykonywania działań i podejmowania inicjatyw w zakresie wspierania rozwoju dziedzinowych ram interoperacyjności oraz dbałości o spójność danych. Przykładem takiego urzędu jest Główny Urząd Geodezji i Kartografii, który prowadził prace nad wdrożeniem dyrektywy INSPIRE w Polsce i uczestniczył w procesie legislacyjnym dostosowującym krajowe przepisy prawne do wymagań nałożonych przez UE.

Wiele rejestrów publicznych jest prowadzonych przez organy inne, niż ministrowie. Często są to rejestry o kluczowym, strategicznym znaczeniu dla funkcjonowania państwa. Z tego względu rozwijanie dziedzinowej interoperacyjności przez urzędy centralne jest zjawiskiem normalnym.

Samorząd terytorialny a interoperacyjność
Samorząd terytorialny nie prowadzi działalności kierunkowej na rzecz interoperacyjności - politykę i prawo w tym zakresie kreują centralnie organy najwyższego szczebla (administracja rządowa). Pamiętać należy jednak o niebagatelnym znaczeniu samorządów w procesie stosowania zasad interoperacyjności z powodu świadczenia większości usług administracji publicznej przez jednostki samorządu terytorialnego. Tylko zrozumienie przez pracowników samorządowych wysokiego priorytetu jakości danych, budowy i stosowania rozwiązań interoperacyjnych oraz współdziałania podmiotów publicznych może zagwarantować praktyczne wdrożenie interoperacyjności. Podnoszenie świadomości urzędników samorządowych w trakcie szkoleń, a także zapoznawanie ich z regulacjami prawnymi na rzecz interoperacyjności, pozwoli na pełne wykorzystanie potencjału pozyskiwanych danych, świadczonych usług, wykorzystywanych rozwiązań aplikacyjnych. Bez podjęcia działań na tym szczeblu nie będzie możliwe dokonanie pełnej transformacji cyfrowej.

Należy również pamiętać o procesie konsultacji społecznych, mającym miejsce przed uchwaleniem danego aktu prawnego. Interesariusze, w tym urzędy szczebla samorządowego, dysponują doświadczeniem, które jest istotnym głosem przy wyborze najwłaściwszych rozwiązań.

Istotną inicjatywą jest uruchomiona w IV kwartale 2020 r. możliwość publikacji strony internetowej urzędu gminy lub starostwa powiatowego w Serwisie Samorządów Jednostek Terytorialnych na rządowej platformie samorzad.gov.pl. W ramach prowadzonych prac w projekcie Portal RP migrowane są strony urzędów centralnych, wojewódzkich i samorządowych. Rozbudowywany system do zarządzania treścią pozwala redaktorom z urzędów centralnych, wojewódzkich i samorządowych na coraz wygodniejsze zarządzanie i aktualizowanie treści poszczególnych podmiotów.

Akty prawne dotyczące interoperacyjności horyzontalnej
Jak zostało już wskazane na budowanie interoperacyjności wpływ - w ramach swojej właściwości - mają liczne organy. Do najważniejszych aktów prawnych o zasięgu międzysektorowym zaliczyć należy:

{"register":{"columns":[]}}