Portal Interoperacyjności
i Architektury

Nowe rozporządzenie to ostatni horyzontalny element składowy Europejskiej strategii danych.

Projekt Rozporządzenia w sprawie danych ma na celu:

• Zapewnić uczciwe i przejrzyste zasady korzystania z danych w środowisku cyfrowym. 
• Stymulować konkurencyjność na rynku danych. 
• Stwarzać możliwości dla tworzenia innowacji opartych na danych.
• Sprawiać, że dane będą łatwiej dostępne dla wszystkich.

Rozporządzenie w sprawie danych dotyczy kwestii prawnych, ekonomicznych i technicznych. Przepisy mają na celu likwidację barier, które prowadzą do niedostatecznego wykorzystania danych. 

Nowa regulacja mają stymulować procesy zbierania i udostępniania danych gotowych do ponownego wykorzystania. Oczekuje się, że do 2028 r. wprowadzone zmiany przyczynią się do wzrostu PKB (produktu krajowego brutto) w krajach UE-27 aż o 270 mld euro!

W przedstawionym projekcie rozporządzenia znajdują się następujące narzędzia regulujące rynek danych:

Środki umożliwiające użytkownikom urządzeń podłączonych do internetu i gromadzących dane  dostęp do danych przetwarzanych w tych urządzeniach

Do danych przetwarzanych w urządzeniach często mają dostęp wyłącznie producenci tych urządzeń. Jednak to użytkownik urządzenia powinien móc decydować o udostępnianiu swoich danych podmiotom trzecim, które - w celu świadczenia usług posprzedażowych (np. naprawczych) lub innych innowacyjnych usług – potrzebują korzystać z tych danych. Rozporządzenie ma być zachętą dla producentów do dalszego inwestowania w generowanie wysokiej jakości danych, poprzez zagwarantowanie pokrycia kosztów związanych z transferem danych i wykluczenie wykorzystywania zagregowanych danych na rzecz podmiotów konkurencyjnych (np. sprzedających konkurencyjne/ analogiczne produkty swoim klientom).

Środki mające na celu wyrównanie szans dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) na wolnym rynku, poprzez zapobieganie nadużywaniu pozycji dominującej większych podmiotów w umowach dotyczących udostępniania danych 

Rozporządzenie w sprawie danych ma chronić sektor MŚP przed nieuczciwymi warunkami umownymi narzuconymi przez stronę o znacznie silniejszej pozycji przetargowej. Komisja Europejska opracowuje również modelowe klauzule umowne, aby pomóc mniejszym przedsiębiorstwom w sporządzaniu i negocjowaniu uczciwych umów dotyczących udostępniania danych.

Środki umożliwiające organom sektora publicznego na dostęp do danych znajdujących się w posiadaniu sektora prywatnego 

Korzystanie z tych danych może być niezbędne w wyjątkowych okolicznościach - w szczególności w przypadku wystąpienia stanu zagrożenia publicznego (takiego, jak powódź czy pożar) lub braku możliwości zweryfikowania umocowania prawnego w innym źródle. Dostęp do danych jest potrzebny do szybkiego i bezpiecznego reagowania, przy jednoczesnym minimalizowaniu obciążenia podmiotów z sektora prywatnego dodatkowymi obowiązkami.

Nowe zasady umożliwiające klientom skuteczne przełączanie się między różnymi dostawcami usług przetwarzania danych w chmurze oraz wprowadzenie zabezpieczeń przed niezgodnym z prawem transferem danych

Dzięki wprowadzeniu tego prawa konsumenci będą dysponowali szerszym wyborem usług na rynkach niższego szczebla (downstream markets) takich, jak usługi naprawy i konserwacji. Nie będą także już uzależnieni wyłącznie od usług świadczonych przez producenta. Regulacja ułatwia przekazywanie danych użytkownika osobom trzecim. Zapewnia tym samym możliwość świadczenia konkurencyjnych usług na rynkach niższego szczebla, a także zwiększa potencjał w zakresie innowacyjności opartej na danych. Pozwala także na łatwiejsze tworzenie produktów lub usług niepowiązanych z produktami lub usługami pierwotnie zakupionymi przez użytkownika – a także z produktami lub usługami, na korzystanie z których użytkownik pierwotnie wykupił abonament.

Jak wskazano powyżej nowe rozporządzenie ustanawia prymat zasady ponownego wykorzystania danych (w tym wypadku - danych sektora prywatnego) z jednoczesnym poszanowaniem zasady najwyższego bezpieczeństwa tych danych i umożliwienia konsumentom wpływu na przetwarzanie ich danych. To jednak nie koniec zmian.

Rozporządzenie o danych zawiera przegląd zapisów Dyrektywy w sprawie baz danych, która została uchwalona w latach 90-tych w celu ochrony inwestycji poczynionych przez przedsiębiorstwa w ustrukturyzowanie prezentacji danych. Nowe regulacje rozstrzygają o tym, że bazy danych zawierające dane z urządzeń Internetu Rzeczy (IoT) nie powinny podlegać odrębnej ochronie prawnej. Umożliwi to dostęp do danych zgromadzonych przez urządzenia IoT i korzystanie z nich.

Wraz z przystąpieniem Polski do UE wspomniana dyrektywa została transponowana do krajowego porządku prawnego w Ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wejście w życie rozporządzenia może mieć wpływ na zmianę przepisów krajowych.

Opisywane rozporządzenie należy interpretować w kontekście zapisów Rozporządzenia w sprawie europejskiego zarządzania danymi (Data Goverance Act): 

• Rozporządzenie w sprawie europejskiego zarządzania danymi - przedstawione w listopadzie 2020 r. i ostatecznie uzgodnione w listopadzie 2021 r. - tworzy procesy i struktury ułatwiające udostępnianie danych przez firmy, osoby fizyczne i sektor publiczny
• Rozporządzenie o danych wyjaśnia, kto może korzystać z zebranych danych i na jakich warunkach.