Poznaj Radon

Europejski Dzień Radonu ustanowiony został w 2015 r. z inicjatywy Europejskiego Stowarzyszenia Radonowego (European Radon Association) i ma na celu zwiększanie świadomości na temat występowania radonu i jego oddziaływania. Państwowa Agencja Atomistyki prowadzi stronę „Poznaj Radon” www.gov.pl/poznajradon, na której przedstawiamy sposoby radzenia sobie z radonem. Ponadto w wydawanym przez PAA biuletynie „Bezpieczeństwo Jądrowe i Ochrona Radiologiczna” ukazały się w tym roku artykuły opisujące metody pomiarów, sposoby obniżania stężenia radonu oraz aspekty prawne dotyczące ochrony przed tym promieniotwórczym gazem.

Radon w glebie i skałach miesza się z powietrzem i wydobywa się na powierzchnię, gdzie szybko rozchodzi się w atmosferze. Jednak jeżeli gaz ten przedostanie się do zamkniętych przestrzeni, może osiągnąć wysokie, niebezpieczne stężenie. Główne drogi wnikania radonu do budynku to pęknięcia i szczeliny, przepusty dla kabli i rur, kanalizacja i studzienki, kominy, naturalne podłogi piwnic z ziemi, żwiru lub gruzu, inne konstrukcje przepuszczalne, np. stropy belkowe.

Niewłaściwy projekt lub wykonanie budynku może narażać jego mieszkańców czy użytkowników na długotrwałą ekspozycję na szkodliwe dla zdrowia promieniowanie. Ponadto kierownicy jednostek wykonujących działalność w miejscach pracy, w których może wystąpić podwyższony stężenie radonu, zobowiązani są do jego pomiaru oraz działań zapewniających ograniczenie i optymalizację narażenia pracowników na radon.

Poziom stężenia radonu różni się w poszczególnych obszarach Polski. Obszar, w którym średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekraczać poziom odniesienia 300 Bq/m3 obejmuje 27 powiatów w województwach:

• dolnośląskim: powiat dzierżoniowski, jeleniogórski, Jelenia Góra, kamiennogórski, kłodzki, lubański, lwówecki, polkowicki, trzebnicki, wałbrzyski, Wałbrzych, ząbkowicki, zgorzelecki, złotoryjski;
• lubelskim: powiat tomaszowski;
• opolskim: powiat nyski, prudnicki;
• podkarpackim: powiat bieszczadzki, jasielski, krośnieński, leski, mielecki, sanocki;
• śląskim: powiat cieszyński;
• świętokrzyskim: powiat kielecki, opatowski, skarżyski.

Spis powiatów dostępny jest w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie terenów, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekraczać poziom odniesienia (Dz.U. z 2020 poz. 1139).

Stężenie radonu w budynkach mieszkalnych można zmniejszać przede wszystkim poprzez systematyczne wietrzenie pomieszczeń. Ważną kwestią jest zidentyfikowanie źródła narażenia na radon i zastosowanie odpowiedniego rozwiązania.

Już na etapie projektu budynku powinno się wdrażać zalecane metody. Jedną z nich na przykład jest nałożenie dodatkowej warstwy izolacyjnej przed wylaniem betonowej posadzki w piwnicy. Na ubitą ziemię nakłada się 10 cm żwiru oraz folię geotekstylną i folię polietylenową. Natomiast izolacja termiczna budynku powinna być tak wykonana, aby w sposób ciągły przechodziła między pomieszczeniami ogrzewanymi, a nieogrzewanymi. Odpływy powinny przechodzić przez podłogę piwnicy w jak najmniejszej ilości miejsc. Należy zwrócić uwagę na odwierty do gruntowych pomp ciepła. Są one znaczącymi kanałami przedostawania się radonu. Nie powinno ich się projektować pod fundamentami budynku, lepiej jak będą oddzielone od niego. Ponadto wejście do piwnicy należy zaplanować tylko w jednym miejscu, przez hermetyczne drzwi lub tylko z zewnątrz budynku. Warto także zastanowić się nad zainstalowaniem odpowiedniego systemu wentylacji. Bardzo trudno jest znaleźć wszystkie pęknięcia i otwory w budynku, dlatego inspekcje należy przeprowadzać co najmniej raz w roku, a zauważane ubytki uszczelniać odpowiednimi produktami, np. żywicą.

Więcej przykładów obniżania stężenia radonu w budynkach i zapobiegania jego dostawania się do wewnątrz dostępnych jest na stronie www.gov.pl/poznajradon.