Pomiary radonu
Czy każdy obywatel może na własną rękę zmierzyć poziom radonu?
Pomiar stężenia aktywności radonu w budynku mieszkalnym jest prosty i stosunkowo niedrogi. Nie jest konieczne używanie profesjonalnych mierników laboratoryjnych. Na całym świecie w tym celu stosuje się najczęściej detektory śladowe. Są to niewielkie płytki wykonane ze specjalnego polimeru zamknięte w obudowie. Taki detektor nie wymaga zasilania ani dodatkowej obsługi.
Pomiar przebiega w kilku krokach:
- detektory zamawia się w specjalistycznym laboratorium. Są one dostarczane w opakowaniu próżniowym – detektor rozpoczyna pomiar w momencie otwarcia folii, kiedy powietrze zawierające radon dostaje się do środka;
- detektor należy umieścić w miejscu pomiaru zgodnie z instrukcją, pamiętając o tym, aby nie znajdował się np. przy oknie, w przeciągu, bo to mogłoby wpłynąć na wynik pomiaru. Detektory nie są czułe na wysoką wilgotność, kurz czy wahania temperatury;
- ważne, aby pozostawić detektor w jednym miejscu na cały czas pomiaru. Zaleca się, aby pomiar trwał minimum miesiąc, a najlepiej 3 miesiące, aby uzyskać dokładny wynik. Pomiary w Polsce wykonuje się w sezonie grzewczym, tj. od października do marca;
- po tym czasie detektor należy odesłać do laboratorium do analizy.
Jak najprościej zapobiegać zagrożeniom związanym z radonem?
Każdy z nas może chronić się przed negatywnym działaniem radonu. Wystarczy regularnie wietrzyć mieszkanie.
Metody pomiaru radonu
Metody pomiaru stężeń aktywności radonu i jego pochodnych w powietrzu oparte są na rejestrowaniu efektów wywoływanych oddziaływaniem emitowanego przez nie promieniowania alfa (α), beta (β) i gamma (γ).
Najbardziej powszechne metody to:
- monitory z komorą jonizacyjną,
- detektory pasywne,
- detektory z węglem aktywowanym,
- detektory śladowe cząstek α w komorach dyfuzyjnych typu CR-39,
- detektory scyntylacyjne z siarczkiem cynku aktywowanym srebrem ZnS (Ag),
- detektory elektretowe.
Metody pomiarowe różnią się zasadą działania, czasem trwania pomiaru, zakresem pomiarowym i mierzoną wielkością fizyczną.
Inne metody pomiaru stężenia radonu
W powietrzu glebowym
Pomiar stężenia aktywności radonu w powietrzu glebowym zazwyczaj wykonuje się przez umieszczenie sondy na odpowiedniej głębokości w glebie, podłączenie urządzenia pomiarowego z użyciem pompy zasysającej powietrze i wykonaniu pomiaru pobranej próby powietrza.
W wodzie
Do pomiarów stężenia aktywności radonu w próbkach wody stosuje się najczęściej dwie metody.
- Pierwsza polega na pomiarze stężenia aktywności radonu w powietrzu odgazowanym z próbki. Taki pomiar może być prowadzony przy pomocy miernika radonu z pompą.
- Druga metoda wykorzystuje licznik ciekłoscyntylacyjny. Próbkę wody w specjalnej fiolce miesza się z ciekłym scyntylatorem, a po 3 godzinach i ustaleniu stanu równowagi promieniotwórczej między radonem i jego pochodnymi wykonuje się pomiar scyntylacji.
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi w Polsce przepisami, pomiary długoterminowe wymagane przez ustawę Prawo atomowe np. w miejscach pracy muszą trwać co najmniej miesiąc. W tej sytuacji pomiar może wykonać akredytowane laboratorium.