Poznaj Radon

W związku z niewielką różnicą ciśnienia wewnątrz i na zewnątrz, radon jest „zasysany” do budynku, a następnie gromadzi się w zamkniętych pomieszczeniach. Jeśli pomieszczenia są regularnie wietrzone, a ilości radonu w glebie są stosunkowo niewielkie – udaje się utrzymać stężenie aktywności radonu na bezpiecznym, niskim poziomie.

W przypadku, kiedy budynek znajduje się na terenie bogatym w radioaktywny uran i rad, ilości radonu wydobywające się z gruntu są znaczne – wówczas konieczne jest zastosowanie metod ograniczających przenikanie radonu do wnętrza budynku.

Nie wszędzie jednak zastosowanie antyradonowych rozwiązań jest konieczne. Aby to ocenić, należy przeprowadzić pomiary mające na celu ocenę tzw. potencjału radonowego i wyznaczenie na jego podstawie indeksu radonowego. Jest to prosta metoda klasyfikacji terenu, na podstawie której podejmuje się decyzję, czy na etapie projektowania uwzględnić techniki ograniczające przenikanie radonu czy jednak nie jest to konieczne.

W wielu krajach Unii Europejskiej przed rozpoczęciem budowy wymagane jest wykonanie pomiarów stężenia radonu w powietrzu gruntowym oraz pomiarów przepuszczalności gruntu w celu wyznaczenia potencjału radonowego terenu (RP – radon potential) i określenia na jego podstawie indeksu ryzyka radonowego (RI – radon index).

Należy pamiętać, że podobnie jak w przypadku pomiarów stężenia radonu wewnątrz budynków, nie jest możliwa ocena RI na podstawie wyników badań prowadzonych na sąsiadującym terenie. Tylko analiza wyników w danej lokalizacji pozwala na prawidłowe wyznaczenie PR i RI.

Poniżej przedstawione zostały działania jakie podejmuje się aby ograniczyć ryzyko przenikania radonu w zależności od RI:

Poziom stężenia radonu wewnątrz budynku zależy przede wszystkim od podłoża, jakości wykonania, ale też od sezonowych warunków zewnętrznych (ciśnienie, opady, temperatura, siła i kierunek wiatru). Również od sposobu użytkowania budynku.

Główne cele technik zapobiegania przenikaniu radonu do nowych budynków to utrzymanie stężenia radonu na jak najniższym, możliwym do osiągnięcia poziomie. Szczególnie dotyczy to budynków powstających na terenach wskazanych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie terenów, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekraczać poziom odniesienia (Dz. U. 2020 poz. 1139).

Ważnym elementem na etapie projektowania jest zwrócenie uwagi na wszelkie instalacje doprowadzające media do budynku. 

Jest kilka sposbów na zmniejszenie ilości radonu w pomieszczeniach:

• stosowanie barier antyradonowych (folie, papy fundamentowe, itp.),
• wentylacja gruntu pod budynkiem (obniżenie ciśnienia pod płytą fundamentową),
• wykonanie „studni radonowej” (wentylacja gruntu, na zewnątrz budynku),
• budowa przestrzeni podpodłogowej z systemem wentylacji podpodłogowej,
• uszczelnianie przepustów przyłączy i dróg migracji radonu do wnętrza budynku,
• dodatkowa wentylacja piwnicy,
• zmniejszenie podciśnienia w budynku poprzez systemy nawiewu mechanicznego,
• zastąpienie wentylacji grawitacyjnej wydajniejszą wentylacją mechaniczną.

W przypadku budowy nowych obiektów na terenach, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu może być wyższe niż dopuszczalne, wskazane jest modyfikowanie projektu fundamentów.

W każdym budynku stosuje się izolacje fundamentowe, których głównym celem jest ochrona fundamentów przed wilgocią. Przy średnim i wysokim RI zaleca się stosowanie barier w postaci pap fundamentowych, które dodatkowo chronią przed przenikaniem powietrza zawierającego radon. Bariery te montuje się pod/nad fundamentami i na powierzchniach styku fundament-grunt. Taka bariera nie może mieć uszkodzeń w swojej powierzchni. Ewentualne łączenia muszą być skutecznie uszczelnione.

Metodami, które mogą być stosowane na etapie projektowania i budowy budynków jest wentylacja gruntu pod budynkiem. Prowadzi ona do obniżenia stężeń radonu w powietrzu gruntowym, co w efekcie obniża stężenie w powietrzu jakie przedostaje się do wnętrza budynku. Typowe techniki stosowane w tym celu to:

• wentylacja podłoża pod budynkiem - najczęściej stosuje się system rur perforowanych wokół fundamentów lub pod fundamentem oraz system wentylacyjny wysysający radon z obszaru wokół budynków lub spod budynku. W zależności od stopnia przepuszczalności gruntu stosuje się różne warianty układu rur,
• metoda poduszki powietrznej pod budynkiem – polega na pompowaniu powietrza atmosferycznego ubogiego w radon i na wytworzeniu nadciśnienia pod płytą fundamentową, co przeciwdziała napływowi radonu pod budynek i wnikaniu do wnętrza,
• wentylacja gruntu pod budynkiem powietrzem pobieranym z budynku lub z zewnątrz, które ma niższą zawartość radonu niż powietrze gruntowe,
• wykonanie „studni radonowej” - studnia radonowa powoduje gromadzenie się w niej radonu napływającego z głębszych warstw i z otoczenia budynku, następnie radon wyprowadzany jest za pomocą rur i wentylatora na zewnątrz. Głębokość studni powinna być większa niż głębokość fundamentów, zaś przewód odprowadzający powietrze powinien być tak umieszczony, aby nie wprowadzał powietrza do budynku np. przez pobliskie okno.