Wakacje to dla wielu studentów doskonała pora na zagraniczne wyjazdy, podczas których zwiedzanie nowych zakątków można połączyć z dodatkowym zarobkiem. W poszukiwaniu pracy za granicą pomocne mogą być liczne agencje zatrudnienia. Niestety wciąż pojawiają się informacje o działalności nieuczciwych i często nielegalnych pośredników proponujących pracę za granicą dla studentów.

Poniżej prezentujemy zestaw podstawowych zasad, jakimi powinni kierować się osoby, które poszukują pracy za granicą, szczególnie obecnie, w okresie wakacyjnych wyjazdów.

Sprawdź pośrednika pracy, by nie trafić na oszustów

Aby móc legalnie prowadzić działalność, agencja zatrudnienia zajmująca się m.in. pośrednictwem pracy za granicą, musi uzyskać wpis do rejestru agencji, który prowadzony jest przez Marszałków Województw. Dokumentem potwierdzającym wpis do rejestru jest certyfikat wydawany każdej agencji zatrudnienia.

Zanim rozpocznie się rozmowy na temat ofert pracy, warto więc sprawdzić, czy pośrednik posiada wymagany certyfikat. Wykaz certyfikowanych agencji zatrudnienia znajduje się na stronie internetowej http://www.kraz.praca.gov.pl

Z obowiązku posiadania certyfikatu zwolnione są jedynie agencje zatrudnienia z państw członkowskich UE oraz EFTA, które posiadają uprawnienia wydane w państwie pochodzenia. Agencje te mają jednak obowiązek złożenia Marszałkowi Województwa zawiadomienia o zamiarze świadczenia swoich usług na terytorium Polski. Ich wykaz także dostępny jest na stronie internetowej.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dodatkowe informacje można uzyskać również telefonicznie w Wojewódzkich Urzędach Pracy.

• Nie korzystaj z ofert pracy zamieszczanych w prasie zawierających jedynie numer telefonu kontaktowego oraz unikaj spotkań z pośrednikiem poza biurem firmy (np. na ulicy, dworcu, w kawiarni).

Umowa to podstawa

Agencja zatrudnienia kierująca do pracy za granicą ma obowiązek zawrzeć z osobą kierowaną do pracy pisemną umowę. Umowa ta nie jest umową o pracę zawieraną z zagranicznym pracodawcą.

• Pamiętaj, że pośrednik pracy powinien kierować Cię do pracodawcy a nie do innego zagranicznego pośrednika. Pracodawcą tym może być także zagraniczna agencja pracy tymczasowej.
• Zawsze sprawdzaj, czy pośrednik posiada umowę zawartą z pracodawcą zagranicznym i czy wysyłał już inne osoby do pracy za granicę – szukaj informacji o agencji zatrudnienia na forach internetowych

Umowa kierująca do pracy za granicą musi zawierać następujące informacje:

• oznaczenie oraz siedzibę zagranicznego pracodawcy,
• okres zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
• rodzaj umowy oraz warunki pracy i wynagradzania, a także przysługujące osobie kierowanej do pracy świadczenia socjalne,
• warunki ubezpieczenia społecznego oraz od następstw nieszczęśliwych wypadków i chorób tropikalnych,
• obowiązki i uprawnienia osoby kierowanej do pracy oraz agencji zatrudnienia,
• zakres odpowiedzialności cywilnej stron w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy zawartej między agencją zatrudnienia a obywatelem polskim, w tym stronę pokrywającą koszty dojazdu i powrotu osoby skierowanej do pracy w przypadku niewywiązania się pracodawcy zagranicznego z warunków umowy oraz tryb dochodzenia związanych z tym roszczeń,
• kwoty należne agencji zatrudnienia z tytułu faktycznie poniesionych kosztów związanych ze skierowaniem do pracy za granicą poniesione na: dojazd i powrót osoby skierowanej, wydawanie wizy, badania lekarskie i tłumaczenie dokumentów,
• informację o trybie i warunkach dopuszczania cudzoziemców do rynku pracy w państwie wykonywania pracy.

Pomimo tego, że umowa może być bardzo długa, należy ją bardzo uważnie przeczytać przed jej podpisaniem. Umowa, która nie zawiera wszystkich wymienionych wyżej punktów - jest niezgodna z prawem.

• Zgłaszaj Okręgowym Inspektoratom Pracy oraz Wojewódzkim Urzędom Pracy nielegalnych pośredników pracy.

Nie daj się wkręcić w niedozwolone opłaty

Agencje zatrudnienia nie mogą pobierać od osób opłat za znalezienie pracy.

Dozwolone jest jedynie pobieranie od osób skierowanych do pracy jedynie opłat z tytułu faktycznie poniesionych kosztów związanych ze skierowaniem do pracy za granicą, tj. kosztów poniesionych na dojazd i powrót do pracy, wydawanie wizy, badania lekarskie i tłumaczenie dokumentów. Wymagane jest jednak  ujęcie tych opłat w umowie zawartej z osobą kierowaną do pracy za granicą.

• Nie podpisuj umowy, której postanowień nie rozumiesz lub zawierającej niekorzystne dla Ciebie zobowiązania (np. nakładane na Ciebie różnego rodzaju kary). Masz prawo negocjować warunki umowy.

 Może się jednak zdarzyć, że umowa będzie spełniała wszystkie formalne wymogi, ale będzie niekorzystna dla pracownika. Chodzi np. o postanowienia, z których wynika, że trzeba wykupić przejazd lub ukończyć kurs nauki języka obcego tylko u tego pośrednika, a bilet lub kurs kosztuje zdecydowanie więcej niż powinien. W takiej sytuacji to zainteresowany powinien podjąć decyzję, czy przystaje na te warunki, czy nie. Proponowane warunki umowy można negocjować, a jeżeli nie zostaną one poprawione – należy szukać innego pośrednika pracy.

• Zanim podpiszesz umowę, sprawdź ile wynoszą ceny np. za przejazd lub kurs nauki języka obcego. Nie przepłacaj!

Od osób kierowanych do pracy za granicę zabronione jest pobieranie przedpłat i kaucji. Niedozwolone jest pobieranie opłat rekompensujących koszty: eksploatacyjne, wynagrodzenia pracowników, wynajmu lokalu, wyjazdów (delegacji) pracowników agencji zatrudnienia, rekrutacji, usług pocztowo-telekomunikacyjnych, druków, reklamy, ogłoszeń prasowych itp.

• Nie płać pośrednikowi „z góry” bez pokwitowania. Pamiętaj, że nawet dowód wpłaty na konto pośrednika - oszusta - nie daje dużych szans na odzyskanie wpłaconej kwoty.

Agencja zatrudnienia zobowiązana jest przed skierowaniem osoby do pracy za granicą (albo pracy tymczasowej za granicą) przekazać jej na piśmie informacje o wszystkich kosztach, opłatach i innych należnościach związanych z kierowaniem do pracy oraz podjęciem i wykonywaniem przez nią pracy za granicą.

Walcz o swoje prawa

W przypadku, jeżeli warunki pracy lub płacy nie są zgodne z zawartymi w umowie kierującej do pracy za granicą – osoba taka ma prawo wystąpić do agencji zatrudnienia, która ją skierowała do pracy. W ten sposób istnieje większa szansa na to, że sprawa zostanie rozpatrzona szybciej. Dodatkowo, po powrocie do kraju można od agencji zatrudnienia dochodzić swoich roszczeń przed sądem powszechnym - występując z powództwem cywilnym.

W przypadku kiedy pracodawca nie wywiązuje się z warunków umowy o pracę – fakt ten trzeba zgłosić do agencji zatrudnienia. W niektórych państwach pomocy mogą udzielać związki zawodowe, inspekcje pracy albo urzędy pracy. Gdy ten sposób nie przynosi rezultatu w postaci doprowadzenia do ugody z pracodawcą, istnieje możliwość pozwania pracodawcy do właściwego sądu w danym kraju – jako jedynej instytucji rozstrzygającej spory pomiędzy pracobiorcą i pracodawcą. Najlepiej to zrobić przed powrotem do kraju.

• Nie oddawaj nikomu własnego paszportu lub innego dokumentu tożsamości. Przechowuj je w bezpiecznym miejscu.
• Pracodawcy przekazuj kopie swoich dokumentów a oryginały tylko do wglądu.

Osoba szukająca pomocy lub informacji za granicą może zgłosić się do polskich placówek dyplomatycznych. Na stronach internetowych polskich placówek dyplomatycznych znajdują się telefony i adresy instytucji, gdzie można uzyskać pomoc oraz zgłosić informację o nieuczciwych pośrednikach pracy lub nieuczciwych pracodawcach.

• Jeżeli zostaniesz oszukany przez pracodawcę lub gdy pracodawca będzie stosował wobec Ciebie przymus fizyczny, psychiczny, będziesz wykonywać pracę ponad siły (niewolniczo) lub będziesz wykorzystywany seksualnie – zgłoś sprawę policji.

Do załatwienia – zanim wyjedziesz

• Zabierz ze sobą konieczne do wyjazdu i do podjęcia pracy dokumenty (paszport, CV) oraz zaświadczenia potwierdzające twoje kwalifikacje – przetłumaczone na język kraju, w którym podejmiesz pracę.
• Ubezpiecz się od następstw nieszczęśliwych wypadków i ewentualnych kosztów leczenia.
• Weź ze sobą Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), która uprawnia do opieki zdrowotnej na koszt NFZ i jest honorowana w krajach UE/EFTA
• Zapoznaj się z informacjami o życiu oraz warunkach pracy w kraju do którego wyjeżdżasz.
• Weź dane kontaktowe polskiego konsulatu (wykaz na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych) oraz pieniądze na życie i powrót do Polski.
• Domownikom zostaw adres, pod którym będziesz przebywać oraz numer telefonu, a także ksero paszportu (innego dokumentu tożsamości, prawa jazdy).