Na koniec 2017 r. wg szacunkowych danych pracodawcom zostało wydanych przez wojewodów ok. 250 tys. zezwoleń na pracę dla cudzoziemców ze wszystkich państw trzecich (spoza UE). W 2017 r. powiatowe urzędy pracy zarejestrowały ok. 1,8 mln oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom dla ok. 1,1 mln cudzoziemców z 6 państw, co uprawni ich do pracy przez 6 miesięcy w ciągu 12 miesięcy.

To wzrost w porównaniu z rokiem 2016 na poziomie prawie 100% dla zezwoleń i prawie 40% dla oświadczeń. Ok. 85% zezwoleń na pracę i 95% oświadczeń trafia do obywateli Ukrainy. Na kolejnych miejscach znajdują się m.in. obywatele Białorusi, Mołdawii, Indii, Nepalu, Turcji, Armenii, Chin i Wietnamu.

- Jeszcze kilka lat temu zdecydowana  większość cudzoziemców przyjeżdżała do Polski do pracy w rolnictwie; obecnie udział rolnictwa systematycznie maleje-  mówiła minister Rafalska. - Aktualnie zatrudnienie cudzoziemców rozkłada się bardziej równomiernie na większą liczbę branż. To m.in. budownictwo, przetwórstwo przemysłowe, transport, handel, gastronomia czy gospodarstwa domowe.

Minister Elżbieta Rafalska zwróciła uwagę, że równocześnie systematycznie rośnie liczba cudzoziemców zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych, szczególnie silnie od 2014 r. Na koniec 2008 r. było ok. 65 tys. cudzoziemców w ZUS, 2014 r. – 124 tys., 2016 r. – 293 tys., na koniec III kwartału 2017 r. było to już 423 tys. Systematycznie rośnie też udział cudzoziemców wśród wszystkich ubezpieczonych, na koniec 2012 r. było to 0,6%, 2014 – 0,9%, 2016 – 1,9%, na koniec III kwartału 2017 r. – 2,75%. Obecnie ponad 70% ubezpieczonych w ZUS to obywatele Ukrainy.

Kolejnym pozytywnym zjawiskiem jest wzrost udziału umów zlecenia i o pracę, czyli m.in. podlegających oskładkowaniu, a spadek udziału umów o dzieło.

1 stycznia 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw. Wprowadzone przepisy dostosowują krajowe prawo do unijnej tzw. dyrektywy sezonowej. Główne zmiany polegają na określeniu nowych zasad przyjmowania cudzoziemców do wykonywania prac sezonowych i pracy krótkoterminowej (na podstawie oświadczeń) w Polsce.

- Mamy zapotrzebowanie na zatrudnianie pracowników zagranicznych, ale chcemy też mieć kontrolę nad tym procesem – podkreślił sekretarz stanu Stanisław Szwed. Obecnie pracodawca będzie musiał potwierdzić obecność pracowników zagranicznych. Ci zaś będą w mniejszym stopniu narażeni na wykorzystywanie.

- Jednocześnie wprowadziliśmy szereg rozwiązań, które ułatwią kontynuację współpracy z cudzoziemcach dla tych, którzy powierzają im pracę legalnie – mówił wiceminister Szwed.

Wprowadzony zostaje nowy typ zezwolenia - zezwolenie na pracę sezonową.  W odróżnieniu od innych zezwoleń będzie wydawane przez starostę (powiatowe urzędy pracy).  Zezwolenie na pracę sezonową uprawnia każdego cudzoziemca do wykonywania pracy w Polsce w rolnictwie, ogrodnictwie i turystyce (szczegółowo podklasy są wskazane w rozporządzeniu) przez 9 miesięcy w roku kalendarzowym.

Znaczącym ułatwieniem jest traktowanie jako legalnej pracy cudzoziemca wykonywanej w okresie oczekiwania na decyzję o przedłużeniu zezwolenia na pracę sezonową, co pozwala na nieprzerwane zatrudnienie u danego pracodawcy niezależnie od długości trwania procedury, a w przypadku nowych pracodawców - przez okres do 30 dni.

W zakresie pracy sezonowej przewidziano preferencje dla obywateli 6 państw (Ukrainy, Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Rosji). Ułatwienia te polegają na zwolnieniu z tzw. testu rynku pracy, możliwości uzyskania wpisu wielosezonowego (do 3 lat) oraz możliwości powierzenia innej pracy niż sezonowa na okres do 30 dni.

Obywatele tych państw mogą także korzystać z możliwości podjęcia pracy w trybie uproszczonym na podstawie oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (zmodyfikowana i uszczelniona „stara” procedura oświadczeniowa). W przypadku krótkotrwałego zatrudnienia cudzoziemca (do 6 miesięcy w ciągu 12 miesięcy) do prac niesezonowych  w ustawie przewidziano łatwiejsze, niż na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów, przedłużenie współpracy z danym cudzoziemcem zatrudnionym przez co najmniej 3 miesiące na podstawie umowy o pracę, bowiem po okresie pracy na podstawie oświadczenia, praca cudzoziemca będzie uznana za legalną w trakcie oczekiwania na rozpatrzenie wniosku o zezwolenie na pracę lub zezwolenie na pobyt czasowy i pracę.

- W urzędach wojewódzkich powstanie prawie 300 nowych etatów do obsługi wydawania zezwoleń – powiedział wiceminister Szwed. - Wszystkie formularze elektroniczne wzorów wniosków zostały już udostępnione na portalu praca.gov.pl. Wkrótce zostanie uruchomiona elektroniczna usługa udostępniająca dane dotyczące cudzoziemców i podmiotów powierzających im wykonywanie pracy na rzecz uprawnionych instytucji.