Wsparcie osób niepełnosprawnych jest jednym z priorytetów polityki rodzinnej obecnego rządu, która ukierunkowana jest także na rodziny będące w trudnej sytuacji i wspiera grupy wymagające szczególnej ochrony. Wśród nich zwłaszcza osoby niepełnosprawne potrzebują zwiększenia dostępności usług opieki i pomocy. Taką rolę wypełniają m.in. środowiskowe domy samopomocy, będące ośrodkami wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi.

Wydobyć z izolacji

Środowiskowe domy samopomocy (ŚDS) to najczęściej placówki dziennego pobytu, które mogą także prowadzić miejsca całodobowe.

ŚDS świadczy usługi w ramach indywidualnych lub zespołowych treningów samoobsługi i treningów umiejętności społecznych. Osoby z zaburzeniami psychicznymi mają możliwość rozwoju osobistego, chociażby poprzez naukę nowych umiejętności lub też  podtrzymywanie umiejętności zdobytych wcześniej np. w zakresie czynności dnia codziennego i funkcjonowania w życiu społecznym. Ogromny nacisk kładziony jest na zaangażowanie uczestników zajęć. Często osoby niepełnosprawne nie miały do tej pory szansy funkcjonować poza domem rodzinny. Były zamknięte w czterech ścianach, bez kontaktu ze społeczeństwem.

„Dzięki środowiskowym domom samopomocy osoby niepełnosprawne nie czują się izolowane. Co ważne, pomoc zyskują nie tylko osoby niepełnosprawne, ale także ich opiekunowie, rodziny, którzy teraz mogą znaleźć trochę czasu dla siebie, a być może zdecydują się kontynuować pracę zawodową” – mówi Elżbieta  Rafalska, Minister Rodziny Pracy i Polityki Społecznej.

Od 2017 roku w ramach Programu "Za Życiem”  ułatwiono dostęp do środowiskowych domów samopomocy większej grupie osób z zaburzeniami psychicznymi, w szczególności osobom z niepełnosprawnościami sprzężonymi i spektrum autyzmu.

Więcej środków na ŚDS

W roku 2015 r. sejm podjął inicjatywę ustawodawczą, która doprowadziła do zmian w ustawie o pomocy społecznej w zakresie finansowania środowiskowych domów samopomocy. Ustalono, że docelowo poziom dotacji na 1 uczestnika nie może być niższy niż 250% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej. Jednocześnie ustalono okres przejściowy na dochodzenie do tego poziomu.

W efekcie w roku 2016 i 2017 poziom dotacji celowej na działalność ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi wynosił co najmniej 200% kryterium dochodowego osoby samodzielnie gospodarującej (tj. 1268 zł). Z kolei obecnie wynosi 230% (1458 zł).

Zgodnie z nową regulację od roku 2019 dotacja będzie wynosiła już nie mniej niż 250% kryterium dochodowego osoby samodzielnie gospodarującej. Po uwzględnieniu podwyższenia kryteriów dochodowych od października 2018 r. będzie to zatem 1 612, 30 zł dotacji na jednego uczestnika dla wszystkich województw. Oznacza to wzrost od 2016 roku o 27 % i o 46,6 % w stosunku do średniej dotacji, jaka przypadała na 1 uczestnika w 2015 roku przed wejściem zmian w sposobie finansowania, kiedy to każde województwo samodzielnie ustalało ten wskaźnik.

Ministerstwo Rodziny systematycznie rozszerza dostępność usług w środowiskowych domach samopomocy. Na koniec roku 2017 takich ośrodków było w całej Polsce już prawie 800, co daje ponad 29 tys. miejsce pobytu. Trzy lata temu było ich 760 (27,8 tys. miejsc).

W planach jest utworzenie do końca tego roku 19 nowych środowiskowych domów samopomocy i 570 dodatkowych miejsc.