„Przegląd systemów wsparcia rodzin” został przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Jednym z jego elementów jest podsumowanie roku działania programu „Rodzina 500+”. Znalazły się tam także propozycje zmian w obszarze świadczenia wychowawczego, świadczeń rodzinnych, ściągalności alimentów, opieki nad dziećmi do lat 3 oraz Karty Dużej Rodziny.

„Rodzina 500+” realizuje swoje cele

„Przegląd systemów wsparcia rodzin” to także okazja do podsumowania programu „Rodzina 500+”. Program zdecydowanie poprawił warunki materialne rodzin. Coraz mniej osób korzysta ze świadczeń pomocy społecznej i z pomocy w postaci dożywiania – w stosunku do roku poprzedniego to 12-procentowy spadek. Chodzi o zasiłki okresowe, celowe i dożywanie dzieci.

W 2016 roku urodziło się o ok. 13 tys. dzieci więcej, niż w roku 2015. Jednym z elementów, który z pewnością wpływa na wzrost urodzeń jest program „Rodzina 500+”. Nie sprawdziły się obawy krytyków programu - nie ma mowy ani o marnotrawieniu pieniędzy przez rodziny, ani o dezaktywizacyjnym jego wpływie na rynek pracy. Nakłady finansowe z budżetu państwa na politykę rodzinną są rekordowo wysokie - wyniosą w tym roku 59 mld zł, czyli 3,11 proc. PKB.

„To nie zmiany kulturowe powodują, że w Polsce rodzi się mało dzieci, jak to ma miejsce chociażby w krajach Europy Zachodniej. Głównymi przyczynami niskiej dzietności w Polsce była od wielu lat zła sytuacja materialna rodzin i ich obawy o kondycję ekonomiczną w przyszłości. Wiedzieliśmy o tym, uruchamiając program Rodzina 500+, a dzisiaj możemy śmiało powiedzieć - nie myliliśmy się.” – podsumowała Elżbieta Rafalska, minister rodziny, pracy i polityki społecznej.

Fundamenty „Rodzina 500+” bez zmian

Pewne jest, że fundamenty „Rodzina 500+” pozostaną bez zmian: świadczenie powszechne 500 zł przyznawane na drugie i kolejne dzieci bez kryterium dochodowego do ukończenia przez nie 18 lat. Proponowane zmiany mają na celu przede wszystkim uszczelnienie systemu oraz ułatwienia dla rodzin przy składaniu wniosków. Jakie to zmiany?

• możliwość składania wniosków o świadczenie wychowawcze na nowy okres już od lipca, ale tylko przez internet (wnioski drogą tradycyjną - bez zmian - przyjmowane będą od 1 sierpnia). Dodatkowo planowane jest ujednolicenie terminów składania wniosków o świadczenia rodzinne i świadczenia z funduszu alimentacyjnego na nowy okres zasiłkowy z terminami składania wniosków o świadczenie wychowawcze;
• doprecyzowanie sposobu ustalania dochodu  z działalności gospodarczej opodatkowanej w formach ryczałtowych (karta podatkowa, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych). Ma to wyeliminować przypadki zaniżania dochodu z tego tytułu, aby spełnić kryterium dochodowe na pierwsze dziecko,
• doprecyzowanie przepisów regulujących przyznawanie świadczenia wychowawczego na dzieci  objęte opieką naprzemienną obojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących osobno;
• doprecyzowanie przepisów regulujących utratę i uzyskanie dochodu. Ma to wyeliminować nadużycia polegające na sztucznym dopasowywaniu sytuacji zawodowej do kryterium dochodowego na pierwsze dziecko;
• doprecyzowanie przepisów regulujących przyznawanie świadczenia wychowawczego osobom deklarujących samotne wychowywanie dziecko. Pozwoli to wyeliminować deklarowanie samotnego wychowywania jedynie po to, aby uzyskania świadczenie na pierwsze dziecko bez wliczania dochodu drugiego z rodziców dziecka;
• wprowadzenia rozwiązań, przede wszystkim informatycznych, które pozwolą gminie ustalić zgodność deklaracji o zamieszkiwaniu w Polsce z stanem faktycznym.

Lepsza opieka maluchów

Wśród propozycji są zmiany ułatwiające tworzenie żłobków czy klubów dziecięcych, dziennych opiekunów. Rozważane jest także przekazanie dodatkowych środków z Funduszu Pracy na aktywizację rodziców najmłodszych dzieci poprzez poprawę dostępności miejsc opieki dla maluchów oraz obniżenie kosztów opłat za miejsca w tych placówkach ponoszonych przez rodziców.

Poprawa ściągalności alimentów

Niepłacenie alimentów to poważny problem. Łączna kwota niewyegzekwowanych zobowiązań dłużników alimentacyjnych wobec Skarbu Państwa utrzymuje się na poziomie ok.10 mld zł. To także duży problem społeczny. Wśród propozycji zmian znalazło się wprowadzenie tzw. pakietu alimentacyjnego, który ma poprawić ściągalność alimentów.

Rozwój Karty Dużej Rodziny

Wśród propozycji jest utworzenie aplikacji mobilnej Karty Dużej Rodziny, rozszerzenie wiedzy na temat oferty oraz zachęcanie kolejnych podmiotów do włączania się w program. Zaproponowano także rozszerzenie uprawnionych do Karty o tych rodziców, którzy kiedykolwiek mieli na utrzymaniu co najmniej troje dzieci.

Świadczenia przez internet

Po sukcesie, jakim okazały się wnioski online w ramach „Rodzina 500+” pora na kolejne świadczenia. Celem jest większa liczba wniosków składanych elektronicznie. Już od tego okresu zasiłkowego rodzice łatwiej złożą wnioski online o wszystkie formy wsparcia finansowego rodzin.