Chodzi o artykuł „Absurdy w 500 plus”, który ukazał się w czwartkowym wydaniu „Gazety Wyborczej”. Jego autorzy – Leszek Kostrzewski i Małgorzata Kolińska–Dąbrowska – zamieścili w nim szereg nieprawdziwych informacji dotyczących wypłaty świadczeń dla rodziców samotnie wychowujących dzieci.

W połowie 2017 roku wprowadzono przepis uzależniający prawo do świadczenia wychowawczego dla osób samotnie wychowujących dziecko od zasądzenia alimentów. W dostępnym na stronie Sejmu uzasadnieniu do projektu wyraźnie wskazano argumenty za wprowadzeniem takiej zmiany.

Czytamy w nim, że „założeniem proponowanego przepisu art. 8 ust. 2 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci jest, by świadczenie wychowawcze na dziecko było przyznawane osobie samotnie wychowującej dziecko dopiero po wyczerpaniu możliwości dochodzenia świadczeń alimentacyjnych od drugiego rodzica dziecka, chyba że z przyczyn obiektywnych, tj. np. gdy drugi z rodziców nie żyje lub ojciec dziecka jest nieznany, jest to niemożliwe. Proponowana zmiana jest ponadto zgodna z konstytucyjną zasadą pomocniczości państwa, zgodnie z którą państwo wspiera rodziny z dziećmi, jednak w pierwszej kolejności obowiązek zaspokojenia potrzeb dziecka spoczywa na jego rodzicach. Jak zostało wyżej wskazane, analogiczne rozwiązanie od 2005 r. sprawdza się w ustawie o świadczeniach rodzinnych, w zakresie prawa do zasiłku rodzinnego dla osób deklarujących samotne wychowywanie dziecka.”

Gazeta Wyborcza wprowadza Czytelników w błąd

- W uzasadnieniu, wbrew temu co twierdzi „Gazeta Wyborcza”, nie wskazywano, że warunek ten stosuje się wyłącznie do pierwszego dziecka, a powodem jego wprowadzenia są kwestie dochodowe. Artykuł „Gazety Wyborczej” wprowadza więc Czytelników w błąd – mówi minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbieta Rafalska.

Nieprawdziwa jest również informacja, że „resort pracy wydał zalecenia gminom, aby nie wypłacały 500 plus samotnym matkom bez zasądzonych alimentów nie tylko na pierwsze, ale też na kolejne dzieci”.

Zgodnie z art. 10 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, postępowanie w sprawie świadczenia wychowawczego prowadzi organ właściwy. Ministerstwo Rodziny nie ma kompetencji do wypłaty świadczeń, jak również do „nakazywania” gminie określonego postępowania. Gmina realizując ustawę ma obowiązek stosować wyłącznie obowiązujące przepisy. Ministerstwo w korespondencji z gminami w tej czy w podobnych sprawach wskazuje wyłącznie na konieczność wydawania decyzji w oparciu o przepisy ustawy.

Ponadto, zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia.

Należy również zauważyć, że zgodnie z ustawą o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, osoba samotnie wychowująca dziecka aby otrzymać świadczenie wychowawcze zobowiązana jest posiadać ustalone, na rzecz dziecka od drugiego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd. Ustawodawca nie ogranicza więc ustalenia alimentów wyłącznie do alimentów na podstawie wyroku sądu – wymóg ustalenia alimentów jest spełniony również w przypadku ich ustalenia na podstawie innego tytułu wykonawczego zatwierdzonego przez sąd (np. ugoda przed mediatorem, akt notarialny, któremu sąd nadał klauzulę wykonalności).

Rodzina 500+ dla rodziców samotnie wychowujących dzieci

Z danych Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wynika, że uprawnionych do świadczenia z tytułu programu Rodzina 500+ jest 767 tys. dzieci w rodzinach samotnie wychowujących dzieci. To 20,4 proc. ogółu dzieci uprawnionych do świadczenia. Ze wsparcia korzysta 501 tys. rodzin samotnie wychowujących dzieci, czyli jedna piąta (20,3 proc.) wszystkich rodzin uczestniczących w programie.

W 2017 roku do samotnych rodziców – z tytułu programu Rodzina 500 plus – trafiło ok. 4,6 mld złotych. W sumie w 2017 roku pomoc dla rodziców samotnie wychowujących dzieci wyniosła ponad 7 mld zł. To niemal trzy razy więcej niż jeszcze w 2015 roku, kiedy wydatki te wyniosły niecałe 2,5 mld złotych.