16 listopada 2015 r., w chwili objęci teki przez Minister Elżbietę Rafalską, w nazwie resortu pojawia się nowo słowo - „rodzina”. Wraz ze zmianą nazwy ukierunkowana została praca całego Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Był to okres rewolucyjnych zmian w działaniach na rzecz rodziny, postrzeganej nie tylko przez pryzmat rodzin z dziećmi, ale także osób starszych i niepełnosprawnych. Ostatnie 3,5 roku przyniosły także pozytywne zmiany na rynku pracy z najniższą stopą bezrobocia od czasu przemian gospodarczych z początku lat 90-tych.

Bezpieczna rodzina

W kwietniu 2016 r. uruchomiony został program „Rodzina 500+” dzięki któremu diametralnie poprawiła się jakość życia i bezpieczeństwo polskich rodzin. Do kwietnia tego roku wydatkowano już na ten cel z budżetu państwa 71,8 mld zł. Dziś wsparciem z rządowego programu objętych jest  ok. 3,65 mln dzieci do 18 lat, a już od 1 lipca program zostanie poszerzony o wszystkie dzieci do 18. roku życia. Zniesione zostanie bowiem kryterium dochodowe. Państwo polskie wspierać będzie wtedy finansowo 6,8 mln dzieci.

To między innymi dzięki temu programowi Polska bieda nie ma już twarzy dziecka. W latach 2015-2017 ubóstwo skrajne dzieci obniżyło się o niemal połowę, z poziomu 9,0% do 4,7%. Rodzi się także więcej dzieci. W 2017 r. wskaźnik dzietności wynosił dla całego kraju 1,45, to o 12,4 % więcej niż dwa lata wcześniej. A dzieje się to w momencie spadku liczby kobiet w wieku rozrodczym od 2000 r. Ostatni raz współczynnik dzietności na podobnym poziomie odnotowano w 1997 roku.

Rząd wspierał finansowo edukację dzieci i młodzieży. W 2018 r. ruszył program „Dobry Start”,  w ramach którego 300 zł na szkolną wyprawkę otrzymało 4,4 mln dzieci. W sumie wypłaconych zostało dla rodzin1,32 mld zł.

Coraz więcej rodziców może łączyć wychowanie dzieci z pracą zarobkową, ponieważ przybywa miejsc w żłobkach i klubach dziecięcych dzięki programowi Maluch+. Tylko w tegorocznej edycji programu powstanie w Polsce do końca tego roku 27,6 tys. nowych miejsc opieki dla dzieci do lat 3. W 2015 r. powstało z Maluchem+ 2,5 tys. miejsc opieki, czyli 10 raz mniej niż obecnie. Tak dobry wynik nie byłby możliwy bez zwiększenie budżetu programu. Od ubiegłorocznej edycji budżet programu wynosi 450 mln zł, czyli trzy razy więcej środków niż jeszcze w 2017 r. .

Dzięki Karcie Dużej Rodziny dodatkowo wspierane są rodziny wielodzietne i także rodzice, którzy kiedykolwiek wychowali troje lub więcej dzieci. Aktywną kartę tradycyjną posiada ok. 2,56 mln osób  - to prawie 3 razy więcej niż w 2015 r. (0,87 mln) , a aktywną kartę elektroniczną - ok. 467,5 tys. Karta Dużej Rodziny to system zniżek i dodatkowych uprawnień dla rodzin 3+ zarówno w instytucjach publicznych, jak i w firmach prywatnych. Dzisiaj współpracuje z nami 5,5 tys. firm oferujących zniżki w ok. 23 tys. lokalizacji.

W 2015 r. środki na wsparcie rodzin stanowiły 1,78% PKB, by w 2017 r. osiągnąć 3,11%. Objęcie wszystkich dzieci świadczeniami z programu „Rodzina 500+” spowoduje wzrost wydatków z budżetu państwa na rzecz rodzin w 2020 r. do poziomu ok. 4% PKB, co sprawi, że Polska stanie w czołówce najbardziej prorodzinnych państw Unii Europejskiej.

Seniorzy w centrum uwagi

Dzięki programom senioralnym powstają warunki do aktywnego życia po zakończeniu aktywności zawodowej. W ramach programu „Senior+” rozbudowywane jest sieć Dziennych Domów i Klubów „Senior+”, w których osoby starsze znajdują dedykowaną dla siebie ofertę zajęć edukacyjnych, sportowych czy kulturalnych. Dzięki zeszłorocznemu zwiększeniu budżetu programu do 80 mln  udało się wybudować w 2018 r. 260 nowych domów i klubów Senior+, to dwa razy więcej niż w ciągu wcześniejszych trzech lat (2015-2017). W edycji 2019 przyznano dofinansowanie na kolejne 342 nowe placówki, a 442 już istniejące otrzyma dofinansowanie.

Co roku na Program na Rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych (ASOS) przeznaczanych jest 40 mln zł. Dzięki temu w latach 2016-2018 z ponad 1,1 tys. projektów (w 2019 r. dojdzie 300 kolejnych) skorzystało blisko 450 tys. osób, w tym prawie 30 tys. osób niepełnosprawnych.

Rząd wyszedł naprzeciw oczekiwaniom polskiego społeczeństwa, które w znacznej większości, jak pokazywały badania, nie zgadzało się na podniesienie wieku emerytalnego wprowadzonego przez poprzednią ekipę rządzącą. Od 1 października 2017 roku został przywrócony wiek emerytalny 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Z każdą kolejną waloryzacją podnoszone są emerytury i renty, przy czym szczególną uwagę przywiązuje się do wzrostu minimalnych rent i emerytur, co wpisuje się w politykę rządu zmierzającą do poprawy sytuacji grup najuboższych. Od 2016 roku minimalna emerytura i renta wzrosły o ¼ (z 882,56 zł do 1100 zł).

W maju wypłacone zostało dla wszystkich emerytów i rencistów jednorazowe świadczenie pieniężne tzw. Emerytura + w kwocie najniższej emerytury1100 zł brutto, czyli 888,25 zł netto.

Rząd wspomaga osoby, które skupiając się na opiece nad kilkorgiem dzieci, zrezygnowały z pracy zarobkowej, a dziś żyją na granicy ubóstwa, nie mając prawa do świadczeń nawet na minimalnym poziomie. Od 1 marca ruszył program Mama 4+, czyli rodzicielskie świadczenie uzupełniające w wysokości minimalnej emerytury 1100 zł dla mam, ale także w niektórych przypadkach ojców, którzy wychowali przynajmniej 4 dzieci. Na program „Mama 4+” w budżecie państwa na 2019 zabezpieczonych zostało 801 mln złotych. W ciągu trzech pierwszych miesięcy funkcjonowania programu świadczenie Mama 4+ otrzymało z ZUS i KRUS ok. 47,8 tys. osób.

Dzięki nowemu programowi „Opieka 75+” wsparcie otrzymują osoby niesamodzielne, które z powodu wieku czy choroby wymagają szczególnej pomocy. Zwiększamy dostępność do usług opiekuńczych. Seniorzy z małych gmin, do 60 tys. mieszkańców, mogą skorzystać z usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych usług opiekuńczych, których bardzo często byli pozbawieni. W edycji 2018 do programu przystąpiło 396 gmin, które usługami objęły łącznie 2,8 tys. osób.

Osoby niepełnosprawne – integracja i wsparcie na co dzień

Integracja osób niepełnosprawnych jest jednym z priorytetów Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Resort prowadzi szereg programów, które w sposób kompleksowy i dalekosiężny wspierają osoby niepełnosprawne i ich rodziny.

W 2017 r. wystartował program „Za życiem”, którego budżet na lata 2017-2021 zaplanowano na poziomie 3,1 mld złotych. Program obejmuje m.in. zapewnienie wszechstronnej opieki nad kobietą i dzieckiem w czasie ciąży i po porodzie, rozwój sieci mieszkań chronionych, rozwój ośrodków koordynacyjno-rehabilitacyjno-opiekuńczych. W ramach programu np. zwiększono dotację na uczestnika środowiskowego domu samopomocy z niepełnosprawnościami sprzężonymi lub spektrum autyzmu, wprowadzono nowy program polityki zdrowotnej, zajęcie klubowe przy warsztatach terapii zajęciowej, czy elastyczne formy organizacji czasu pracy, w tym telepracy. W 2017 roku wsparciem dla kobiet w ciąży objęto ponad 17,7 tys. matek.

W tym roku ruszył Solidarnościowym Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych (SFWON), który ma celu wsparcie społeczne, zawodowe lub zdrowotne osób niepełnosprawnych. W ramach funduszu wystartowały już dwa programy - usługi opiekuńcze dla osób niepełnosprawnych oraz dedykowany opiekunom osób niepełnosprawnych program opieki wytchnieniowej. W sumie na dziesięć programów – resortowych i rządowych – przeznaczonych zostanie 647 mln złotych.

Z każdym rokiem podnoszone są też świadczenia dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin. We wrześniu 2018 roku wzrosła renta socjalna do poziomu najniżej renty wypłacanej przez ZUS z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Od marca jest to 1100 złotych, o 360 złotych więcej niż było to w 2015 roku, kiedy renta socjalna wynosiła 739,58 złotych. To wzrost o ok. 48 proc.

Pierwszy raz od 12 lat podwyższona została wysokość zasiłku pielęgnacyjnego. Od listopada będzie on wynosił 215,84 złotych, to w sumie wzrost za rządów PiS o ok 40 proc.

W 2019 r. świadczenie pielęgnacyjne wynosi 1583 zł. W 2015 r było to 1,2 tys. złotych.

Specjalny zasiłek opiekuńczy i zasiłek dla opiekuna wzrosły w listopadzie ubiegłego roku o 100 zł, do kwoty 620 złotych każdy. Świadczenia te wzrosły po raz pierwszy od ich wprowadzenia.

Od 1 lipca 2019 roku świadczenie 500+ przyznawana będzie bez kryterium dochodowego co oznacza, że otrzyma je każde z ok. 300 tys. dzieci niepełnosprawnych w wieku do 18 r. życia.

Systematycznie zwiększana jest także dostępność i zakres usług opieki i pomocy dla osób niepełnosprawnych. W ciągu ostatnich 4 lat dofinansowanie pobytu uczestnika środowiskowych domów samopomocy wzrosło o ok. 500 złotych (z 1268 zł do 1752,5 zł). Według wstępnych danych w 2018 roku liczba ŚDS-ów wzrosła do 804 placówek, z których skorzystało ok. 33 tys. osób. W 2015 roku było ich 760 (27,8 tys. miejsc). Przygotowana została nowelizacja rozporządzenia wprowadzającą nowy typ środowiskowego domu samopomocy dla osób ze spektrum autyzmu lub niepełnosprawnościami sprzężonymi.

Od 2015 do chwili obecnej dofinansowanie kosztów rocznego pobytu jednego uczestnika w warsztatach terapii zajęciowej wzrosło o 3 tys. złotych (z 14 796 złotych w 2015 roku, do 17 796 zł w roku bieżącym). W przyszłym roku dofinansowanie będzie wyższe o kolejne 1,2 tys. złotych. 

W 2019 r. dofinansowanie rocznego pobytu jednej osoby w zakładzie aktywności zawodowej wzrosło z 18,5 tys. zł do 22 tys. zł – pierwszy raz od dekady. Jak wynika z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności do rekordowo niskiego poziomu zmniejszyła się stopa bezrobocia wśród osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym, osiągając w 2018 r. poziom 7,2 proc. W 2015 r. wynosiła ona 13 proc. To spadek o 45 %.

W sumie w 2018 roku na wsparcie osób niepełnosprawnych przeznaczono ok. 19,5 mld złotych, to o ok. 4 mld złotych więcej niż jeszcze w 2015 roku.

Godne wynagrodzenie i bezpieczne warunki zatrudnienia

Rozpędzona gospodarka sprawia, że bezrobocie znajduje się na rekordowo niskim poziomie. To przekłada się na lepszą sytuacje polskich rodzin – nie tylko więcej osób ma pracę, ale też rosną pensje. Poprawia się przede wszystkim sytuacja osób najmniej zarabiających.

Stopa bezrobocia rejestrowanego na koniec kwietnia 2019 r wyniosła 5,6% (GUS) i w porównaniu do kwietniu 2015 zmniejszyła się prawie o połowę (11,1 %).

Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy utrzymuje się poniżej dotąd wydawałoby nieprzekraczalnej granicy jednego miliona (938,3 tys. osób w kwietniu 2019 r.) Dla porównania  w kwietniu 2015 liczba bezrobotnych wynosiła 1 mln 782,2 tys.

Poprawa sytuacji na rynku pracy i spadek bezrobocia to także duża zasługa urzędów pracy, które intensywnie pracują na rzecz wspierania pracodawców oraz osób potrzebujących pomocy na rynku pracy. W 2018 r. zaktywizowano ponad 340 tys. osób, a przez ostatnie 3 lata ponad 1,3 mln. osób.

Nie tylko więcej osób ma pracę, ale też rosną pensje. Według danych GUS przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w kwietniu 2019 roku było wyższe o 7,1% r/r i wyniosło 5186,12 zł. Jeszcze w kwietniu 2015 roku wynosiło 4 123,26 złotych. To wzrost o 1062 zł w ciągu czterech lat.

Poprawia się przede wszystkim sytuacja osób najmniej zarabiających. W porównaniu do roku 2015 płaca minimalna wzrosła o 500 zł, to wzrost o prawie 30% (1750 zł w 2015 r., 2250 zł w 2019). Resort pracy przedłożył w maju Radzie Ministrów propozycję minimalnego wynagrodzenia na 2020 r. Zaproponowana została wysokość 2450 złotych, czyli wzrost o 200 zł.

Razem z minimalną pensją wzrasta minimalna stawka godzinowa, wprowadzona w 2017 r. Regulacja ta została wprowadzona, aby ograniczyć zjawisko nadużywania umów cywilnoprawnych oraz chronić osoby najniżej wynagradzane W pierwszym roku obowiązywania minimalna stawka godzinowa wynosiła 13 zł brutto. Dziś jest to 14,70 zł (propozycja na 2020r. to 16 zł).

Kolejnym krokiem wpływającym na poprawę sytuacji pracowników była likwidacja syndromu pierwszej dniówki. Regulacja w bardziej skuteczny sposób przeciwdziała zatrudnianiu pracowników „na czarno”, czyli bez pisemnego potwierdzenia warunków wykonywania przez nich pracy.

Zniesione zostały także przepisy dyskryminujące pracowników ze względu na staż pracy. Od 2017 roku wszyscy pracownicy – niezależnie od stażu pracy – otrzymują minimalne wynagrodzenie w jednakowej wysokości. Wcześniej obowiązujące prawo różnicowało wysokość minimalnej pensji ze względu na staż pracy, co było niekorzystne przede wszystkim dla ludzi młodych - w pierwszym roku pracy otrzymywali oni co najmniej 80 proc. płacy minimalnej.

Dzięki tym wszystkim zmianom zmniejszona została liczba tzw. "biednych pracujących", gdyż podniesiony  został poziom wynagrodzeń osób najmniej zarabiających. Osoby wykonujące pracę w oparciu o określone umowy cywilnoprawne mają zapewnioną dolną granicę wynagrodzenia i zagwarantowane coroczne podwyższania tego wynagrodzenia stosownie do wzrostu minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Według danych GUS liczba osób pracujących tylko na podstawie umów cywilnoprawnych (zlecenia, dzieło i inne formy umów cywilnoprawnych, bez formy mieszanej, oraz kontraktów menadżerskich) spadła z 452 tys. w IV kwartale 2016 r. do 417 tys. w IV kwartale 2018 r.

Pensje w naszym kraju rosną znacznie szybciej niż ceny, dzięki czemu zwiększa się siła nabywcza obywateli. Polacy szybciej się bogacą, kumulują oszczędności i kapitał, a pieniądze te pracują dla polskiej gospodarki.