Na koniec 2021 roku stopa bezrobocia rejestrowanego wynosiła 5,8 proc., a w urzędach pracy zarejestrowanych było ponad 895 tys. osób. Z ostatnich danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że po niespełna dwunastu miesiącach – dane GUS obrazują sytuację w listopadzie br. – bez pracy w Polsce jest o 95 tys. mniej osób niż na koniec ubiegłego roku. Stopa bezrobocia rejestrowanego jest na poziomie 5,1 proc.

Stabilną sytuację na rynku pracy ilustrują też inne wskaźniki. W trzecim kwartale 2022 roku liczony według Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) współczynnik aktywności zawodowej wynosił 57,8 proc, a wskaźnik zatrudnienia – 56,1 proc.

Pandemia i rosyjska agresja na Ukrainę to okoliczności dotąd niespotykane, z którymi musiał zmierzyć się rynek pracy. Podjęte przez rząd Prawa i Sprawiedliwości działania oraz wysiłek samych przedsiębiorców i pracodawców udowodniły, że polski rynek pracy jest stabilny i odporny na wstrząsy – mówi minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg i na dowód podaje dane przygotowane tym razem przez Eurostat. Wynika z nich, że Polska jest jednym z krajów z najniższym poziomem bezrobocia w Unii Europejskiej. W październiku br., według metodologii Eurostatu, bezrobocie w Polsce wynosiło 3 proc., dużo mniej niż unijna średnia (6 proc.) i średnia dla krajów strefy euro (6,5 proc.).

Specustawa

Wpływ na gospodarkę, wzrost cen czy właśnie sytuacje na rynku pracy w 2022 roku miała przede wszystkim rosyjska agresja na Ukrainę. Kilka milionów obywateli Ukrainy uciekło przed terrorem wojny do Polski – kluczowe było zapewnienie im bezpieczeństwa, ale też stworzenie rozwiązań, które stworzą warunki sprzyjające aktywizacji zawodowej społeczności ukraińskiej.

Uchwalona w ekspresowym tempie rządowa specustawa reguluje m.in. kwestie legalnego pobytu obywateli Ukrainy w Polsce oraz wprowadza ułatwienia w dostępie do rynku pracy. Obywatele Ukrainy mogą pracować bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy (pracodawcy mają tylko obowiązek zgłoszenia do powiatowego urzędu pracy podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy). Przepisy zawarte w specustawie pozwalają obywatelom Ukrainy na rejestrację w powiatowym urzędzie pracy. Dzięki temu mogą oni skorzystać z usług i instrumentów rynku pracy w postaci, np. pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego oraz szkoleń, na takich samych zasadach jak Polacy.

Dane Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej wskazują, że na mocy specustawy zatrudnienie w Polsce znalazło blisko 780 tys. obywateli Ukrainy. Około 15 tys. figuruje w rejestrach jako osoby bezrobotne.

Razem Możemy Więcej

Uzupełnienie systemowych rozwiązań jest konkurs aktywizacyjny dla cudzoziemców „Razem Możemy Więcej”. W ramach Konkursu jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe oraz instytucje rynku pracy mogły ubiegać się o dofinansowanie na realizacje projektów od 300 tys. do nawet 1,5 mln zł. Środki przeznaczono na narzędzia wsparcia, m.in. na integrację społeczną, szkolenia językowe, pomoc psychologiczną, a także pomoc w poszukiwaniu pracy oraz szkolenia zawodowe. Pod koniec maja Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej rozstrzygnęło wyniki konkursu. Dofinansowanie otrzymało 115 projektów.

Zainteresowanie było tak duże, że zwiększyliśmy jego finansowanie z planowanych 40 mln zł do 104 mln zł. To bardzo ważne, by osoby, które chcą zostać w Polsce na dłużej, jak najszybciej osiągały samodzielność, poznawały język, by integrowały się z lokalną społeczności – mówi minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.

Wzrost wynagrodzeń

W 2022 roku rząd Prawa i Sprawiedliwości podjął również decyzję o znacznym wzroście minimalnych wynagrodzeń, by zniwelować wzrost cen spowodowany rosyjską napaścią na Ukrainę. Od 1 stycznia 2023 r. płaca minimalna wzrośnie do 3490 zł, a od 1 lipca 2023 r. – do 3600 zł. Oznacza to wzrost o 590 zł i 19,6 proc. w stosunku do dzisiaj obowiązującego minimalnego wynagrodzenia. W 2015 roku minimalna pensja wynosiła 1750 zł, czyli ponad dwa razy mniej niż będzie to w lipcu 2023 roku.

Jednocześnie minimalna stawka godzinowa w 2023 r. wzrośnie odpowiednio do 22,80 zł od 1 stycznia i do 23,50 zł od 1 lipca. To wzrost o 3,80 zł w stosunku do 2022 r. W 2015 roku minimalna stawka godzinowa w ogóle nie obowiązywała.

Rosną też przeciętne pensje. W listopadzie br. przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wynosiło 6857,96 zł brutto wobec 6644,39 zł brutto w grudniu 2021 roku i 4515,28 zł brutto w grudniu 2015 roku.

Od momentu przejęcia odpowiedzialności za losy państwa mówiliśmy wprost, że naszym celem jest przeprowadzenie reform, które znacznie poprawią sytuacje osób pracujących, stworzą rynek pracy bardziej przyjaznym, w którym pracownicy są godnie wynagradzani. Nasze priorytety się nie zmieniają – mówi Marlena Maląg.

Ważne zmiany w Kodeksie pracy

W 2022 roku Sejm przyjął też ważne zmiany w Kodeksie pracy zaprojektowane w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej. Zmiany polegającą na zastąpieniu przepisów o telepracy przepisami o pracy zdalnej, upowszechnionej w okresie pandemii. Najważniejsze zmiany dotyczą m.in. wprowadzenia definicji pracy zdalnej (ustawa przewiduje zarówno pracę zdalną całkowitą, jak i hybrydową, stosownie do potrzeb konkretnego pracownika i pracodawcy) oraz zasad jej organizowania (praca zdalna będzie mogła być uzgodniona przy zawieraniu umowy o pracę albo już w trakcie zatrudnienia. Możliwe będzie jej wykonywanie na wniosek pracownika także w przypadku, gdy nie zostało zawarte porozumienie albo regulamin, określające zasady wykonywania pracy zdalnej).

Przepisy o pracy zdalnej pomogą w lepszym godzeniu obowiązków rodzinnych i zawodowych, a także zapewnią wsparcie w znalezieniu stałego zatrudnienia osobom należącym do grup o niższych wskaźnikach aktywności zawodowej ze względu na wypełnianie obowiązków rodzinnych i opiekuńczych, a także miejsce zamieszkania utrudniające dojazd do miejsca pracy – tłumaczy minister Marlena Maląg.

Ustawa o aktywności zawodowej

W Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej powstał też projekt ustawy o aktywności zawodowej. Zmiany mają na celu kompleksową modernizację instytucji polskiego rynku pracy. Chodzi o udoskonalenie funkcjonowania publicznych służb zatrudnienia oraz form aktywizacji zawodowej – tak, by przystawały do dzisiejszych realiów społeczno-gospodarczych i odpowiadały na nowe wyzwania rynku pracy.

Projekt zakłada m.in. wprowadzenie instrumentów dedykowanych rodzinom i kobietom powracającym na rynek pracy.  Chodzi o wprowadzenie pierwszeństwa w skierowaniu do udziału w formach pomocy określonych w projektowanej ustawie m.in. bezrobotnym członkom rodzin wielodzietnych posiadającym Kartę Dużej Rodziny czy o wprowadzenie rozwiązań mających na celu zachęcenie do podejmowania pracy m.in. przez matki lub ojców sprawujących opiekę nad dziećmi w wymiarze umożliwiającym pogodzenie roli rodzica z aktywnością zawodową, np. praca na pół etatu za wynagrodzenie równe wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę. W projekcie przewiduje się, że praca na pół etatu będzie podstawą do ubiegania się o prawo do zasiłku w wysokości połowy tego zasiłku.