Sejm w czwartek uchwalił ustawę o ekonomii społecznej. Dzięki nowym przepisom ekonomia społeczna będzie się rozwijać i stanowić ważny instrument aktywnej polityki społecznej.

– Rozwiązania przyjęte w ustawie zostały wypracowane we współpracy ze środowiskiem ekonomii społecznej po szerokich konsultacjach. Celem ustawy będzie wspieranie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez tworzenie miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych. Ma ona również przyczynić się do zwiększenia dostępności usług społecznych realizowanych przez podmioty ekonomii społecznej – wskazuje Anita Czerwińska, wiceminister rodziny i polityki społecznej oraz pełnomocnik rządu ds. ekonomii społecznej.

Przedsiębiorstwa społeczne

Ważnym elementem ustawy są regulacje dotyczące statusu przedsiębiorstwa społecznego. Status ten będą mogły uzyskać: spółdzielnie socjalne, organizacje pozarządowe, spółdzielnie pracy, spółdzielnie inwalidów i niewidomych, spółdzielnie produkcji rolnej.

Przedsiębiorstwa społeczne będą działały w celu reintegracyjnym (osoby zagrożone wykluczeniem społecznym będą stanowiły 30% ogółu zatrudnionych) lub w celu realizacji usług społecznych na rzecz społeczności lokalnej.

Człowiek, nie zysk

Przedsiębiorstwo społeczne nie może dzielić zysku lub nadwyżki pomiędzy swoich członków, pracowników lub akcjonariuszy.

– Wypracowany zysk będzie przeznaczany w szczególności na reintegrację społeczną i zawodową pracowników zagrożonych wykluczeniem społecznym, realizację celów społecznych lub wzmacnianie potencjału przedsiębiorstwa. Ustawa przewiduje również włączenie pracowników w proces decyzyjny w przedsiębiorstwie społecznym – mówi wiceminister Anita Czerwińska.

W stosunku do każdej zatrudnionej w przedsiębiorstwie społecznym osoby zagrożonej wykluczeniem społecznym, której zatrudnienie zostało wsparte ze środków publicznych, zostanie opracowany i zrealizowany indywidualny plan reintegracyjny.

Ponadto na przedsiębiorstwa społeczne zostaną rozszerzone również formy wsparcia przewidziane dla spółdzielni socjalnych. Są to m.in. jednorazowe dotacje na utworzenie stanowiska pracy dla osób skierowanych przez Powiatowe Urzędy Pracy oraz finansowanie części kosztów wynagrodzenia takich osób.

Refundacje i ulgi dla przedsiębiorstw społecznych

Przedsiębiorstwa społeczne będą mogły również starać się o refundację składek na ubezpieczenie społeczne za pracowników zagrożonych wykluczeniem. Obniżone będą wpłaty na PFRON dla podmiotów dokonujących zakupu towarów i usług od przedsiębiorstw społecznych. Zagwarantowana będzie również ulga podatkowa – zwolnienie z CIT dochodów przedsiębiorstw społecznych, przeznaczonych na działania z zakresu reintegracji społecznej i zawodowej. Ustawa wprowadza rozwiązania ułatwiające przedsiębiorstwom społecznym udział w postępowaniach o zamówienie publiczne.

Ustawa przewiduje również możliwość tworzenia przez ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego resortowych programów wspierania ekonomii społecznej, w ramach których finansowane będzie np. tworzenie przedsiębiorstw społecznych i zatrudnianie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Przewidziano także zapewnienie przedsiębiorstwom społecznym dostępu do usług wsparcia świadczonych na poziomie regionalnym przez ośrodki wsparcia ekonomii społecznej akredytowane przez MRiPS.

Nowe przepisy ustalają tez podział zadań koordynacyjnych dotyczących wspierania ekonomii społecznej. Na szczeblu krajowym odpowiadać będzie za nie minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. Na szczeblu regionalnym funkcję tę pełnić będą samorządy województw. Minister i samorządy będą wspierane przez organy opiniodawczo doradcze – odpowiednio krajowy i regionalne komitety rozwoju ekonomii społecznej. W komitetach tych reprezentowani będą m.in. przedstawiciele podmiotów ekonomii społecznej.

Obecnie w całym kraju działa ok. 100 tys. podmiotów ekonomii społecznej. Zdecydowanie największą grupę stanowią organizacje pozarządowe (97%), a pozostałą część – spółdzielnie (ok. 1,5%) i jednostki reintegracyjne (ok. 1,5%). W 2019 r. w PES zatrudnionych było ok. 200 tys. osób.