Zaproponowana regulacja ma na celu wyeliminowanie luki w systemie udzielania pomocy osobom bezdomnym m.in. poprzez wprowadzenie nowego typu placówek – schronisk dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi.

Zgodnie z ustawą, placówki te przeznaczone będą dla osób bezdomnych, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej pomocy i opieki innych osób w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych, ale nie wymagają usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki, zakład opiekuńczo-leczniczy lub zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, o którym mowa w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Co do zasady więc do schroniska dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi nie będą mogły być kierowane osoby wymagające specjalistycznej pomocy medycznej, czy też całodobowej opieki świadczonej przez np. zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze czy domy pomocy społecznej.

Uchwalona nowelizacja przewiduje jednak jeden wyjątek dotyczący osób bezdomnych, które wymagają całodobowej opieki i posiadają decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej. W szczególnie uzasadnionych przypadkach osoba bezdomna posiadająca decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej będzie mogła zostać skierowana do schroniska dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi na okres oczekiwania na umieszczenie w domu pomocy społecznej, nie dłużej jednak niż 4 miesiące. Okres ten został wskazany jako konieczny do ewentualnego zabezpieczenia opieki dla osoby bezdomnej w sytuacji pojawienia się kolejek do domów pomocy społecznej. W ciągu 4 miesięcy gmina powinna znaleźć dom pomocy społecznej, gdzie osoba będzie mogła uzyskać już fachową pomoc przewidzianą dla osób wymagających całodobowej opieki. Ustawa o pomocy społecznej przewiduje zasadę, zgodnie z którą gmina powinna szukać dla osoby kierowanej domu pomocy społecznej najbliżej jej miejsca zamieszkania, w którym okres oczekiwania jest krótszy niż 3 miesiące (art. 54 ust. 2a).

Uchwalona ustawa zawiera również rozwiązanie zapobiegające sytuacjom, w którym podmioty mogłyby, w celu uniknięcia uzyskania zezwolenia wojewody na prowadzenie placówki całodobowej opieki dla osób starszych, chorych niepełnosprawnych podszywały się pod schroniska dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi. Nowelizacja przewiduje bowiem, że w schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi, będą mogły przebywać jedynie osoby na podstawie decyzji o przyznaniu tymczasowego miejsca w schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi lub decyzji o przyznaniu tymczasowego miejsca w schronisku dla osób bezdomnych, wydanej przez gminę. Podmioty prowadzące ten typ placówki nie będą mogły przyjmować osób do schroniska dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi osób na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych z osobami.

Kolejnym rozwiązaniem zaproponowanym w ustawie jest wyłączenie kontraktu socjalnego z procedury kierowania osoby bezdomnej do schroniska dla osób bezdomnych, w sytuacji gdy świadczenie przyznawane jest w miejscu pobytu w przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą osoby ubiegającej się o schronienie, w sprawach niecierpiących zwłoki zgodnie z art. 101 ust. 3 ustawy.

Zdecydowano się również na zmianę formuły rejestru placówek, który prowadzi wojewoda, na rejestr miejsc udzielenia tymczasowego schronienia. Prowadzenie przez Wojewodę rejestru miejsc udzielenia tymczasowego schronienia w schroniskach dla osób bezdomnych, schroniskach dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi, noclegowniach i ogrzewalniach ma na celu zapewnienie maksymalnego dostępu do informacji o miejscach tymczasowego schronienia dla osób bezdomnych i wszystkich potrzebujących wsparcia w tej formie. Zgodnie bowiem z art. 17 ustawy o pomocy społecznej zadaniem własnym gminy jest udzielenie tymczasowego schronienia, w związku z czym, to gmina zgłasza do rejestru wojewody miejsca tymczasowego schronienia w poszczególnych placówkach.

W związku ze zmianą upoważnienia ustawowego zawartego w art. 48a ust. 14 ustawy i koniecznością wydania nowego rozporządzenia – określającego standardy w noclegowniach, schroniskach dla osób bezdomnych, schroniskach dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi i ogrzewalniach – ustawa przewiduje, że podmioty prowadzące w dniu wejścia w życie ustawy tego typu placówki, które nie spełniają standardów, o których mowa w zmienianym art. 48a ust. 14 ustawy, będą obowiązane dostosować do tych standardów ogrzewalnie, noclegownie lub schroniska dla osób bezdomnych, w terminie  do 31 grudnia 2020 roku.

Uchwalona przez Sejm nowelizacja będzie teraz przedmiotem prac Senatu.