Głównym celem programu „Za życiem” jest wspieranie rodzin z osobami niepełnosprawnymi, a w szczególności wychowujących niepełnosprawne dzieci. W praktyce program „Za życiem” to kompleksowe rozwiązania dotyczące wsparcia kobiet w ciąży i ich rodzin, wczesnego wspomagania dziecka i jego rodziny, a także usług wspierających i rehabilitacyjnych oraz wsparcia mieszkaniowego.

Realizowany już pierwszy etap programu "Za życiem" polega m.in. na wsparciu rodzin z niepełnosprawnym dzieckiem, wzmocnieniu roli asystentów rodziny, rozwoju mieszkalnictwa chronionego i nowym programie polityki zdrowotnej.

Przyjęty w ostatni czwartek przez Sejm, a  dziś przez Senat drugi etap programu „Za życiem” obejmuje z kolei m.in.: wsparcie byłych uczestników warsztatów terapii zajęciowej, wydłużenie
z 14 do 30 dni prawa do zasiłku opiekuńczego oraz wsparcie zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

Niepełnosprawni z możliwością powrotu do WTZ

Nowelizacja ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych zakłada, że osoby niepełnosprawne opuszczające warsztaty terapii zajęciowej (WTZ) będą mogły zgłaszać potrzebę kontynuowania wsparcia udzielanego w warsztacie – bez względu na utratę zatrudnienia lub jego zmianę (ma to być nie mniej niż 5 godzin miesięcznie).

 Co więcej, osoba niepełnosprawna, która opuściła warsztat terapii zajęciowej w związku z podjęciem zatrudnienia w przypadku utraty pracy po zgłoszeniu uczestnictwa w WTZ będzie miała pierwszeństwo w rozpoczęciu terapii. Wystarczy, że zgłosi taką potrzebę w ciągu w ciągu 90 dni od opuszczenia warsztatu.

Z myślą o osobach niepełnosprawnych i ich potrzebach wprowadzono usługi wspierające i rehabilitacyjne w ramach zajęć klubowych w warsztatach terapii zajęciowej. Zajęcia te w będą finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnychw ramach nowego programu zatwierdzonego przez Radę Nadzorczą PFRON. W 2018 roku na ten cel zaplanowano 1 mln 200 tys. zł.

Dłuższy zasiłek opiekuńczy

Na tym jednak nie koniec. Ubezpieczeni chorobowo będą mogli skorzystać z dłuższego zasiłku opiekuńczego w przypadku  choroby dziecka niepełnosprawnego do 18 roku życia lub jego opiekuna, a także w przypadku porodu tego ostatniego.Rozwiązanie ma ułatwić rodzicom łączenie opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym z wykonywaniem aktywności zawodowej. W praktyce chodzi tu o wydłużenie prawa do zasiłku opiekuńczego o 16 dni w przypadku chorych dzieci niepełnosprawnych między 14 a 18 rokiem życia.

Udogodnienia dla niepełnosprawnych pracowników

Wprowadzono również możliwość korzystania z elastycznych form zatrudnienia, w tym z ruchomych godzin pracy (także pracy przerywanej) i telepracy (praca w domu) na wniosek wiążący pracodawcę. Zgodnie z nowymi przepisami, pracodawca co do zasady nie będzie mógł odmówić takich form zatrudnienia.

Wyjątek od reguły

Pracodawca będzie mógł odmówić uwzględnienia wiążącego wniosku o elastyczne zatrudnienie tylko wtedy, gdy nie będzie on możliwy do spełnienia ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.

Co ważne, z uprawnienia będą mogli skorzystać także pracownicy opiekujący się dorosłymi dziećmi (powyżej 18 roku życia).

Wyłączenie dochodów

Znacznym udogodnieniem jest również wyłączenie kwoty zasiłku pielęgnacyjnego
z dochodów osoby niepełnosprawnej, pozostającej na utrzymaniu podatnika przy obliczaniu ulgi rehabilitacyjnej.

Rezygnacja z kwotowego progu dochodowego

Na uwagę zasługuje też rezygnacja z kwotowego określania maksymalnego progu dochodowego osób odliczających od swojego dochodu wydatki poniesione na cele rehabilitacyjne. W efekcie próg ten został zwiększony. W myśl nowych przepisówdochody osób niepełnosprawnych nie będą mogły przekroczyć dwunastokrotności kwoty renty socjalnej określonej w ustawie o rencie socjalnej  w wysokości obowiązującej w grudniu danego roku podatkowego.

Ponadto, doprecyzowano przepisy dotyczące pracodawców udzielających ulg we wpłatach na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.  Celem zmiany jest ograniczenie obowiązków administracyjnych. Nabywcy nie będą otrzymywali niechcianych informacji o kwocie obniżenia, a sprzedający nie będą zobowiązani do ich każdorazowego wystawiania.

To kolejne działanie na rzecz osób niepełnosprawnych

Uchwalona dziś przez Senat nowelizacja, umożliwiająca wdrożenie i realizację II etapu programu „Za życiem”, trafi teraz do podpisu Prezydenta.

Warto zauważyć, że znowelizowane przez parlament przepisy to kolejne działanie rządu na rzecz osób niepełnosprawnych. 

- „Kilka dni temu parlament uchwalił dwie ważne ustawy. Pan Prezydent błyskawicznie je podpisał. Dzięki temu renta socjalna została podwyższona do poziomu najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, o co w 2014 roku postulowały środowiska osób niepełnosprawnych – mówiła minister Elżbieta Rafalska podczas prezentacji systemu wsparcia osób niepełnosprawnych wraz
z minister finansów Teresą Czerwińską.

- „Dla osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności wprowadziliśmy ponadto szczególne uprawnienia w dostępie do świadczeń opieki zdrowotnej, usług farmaceutycznych oraz wyrobów medycznych" – dodała szefowa resortu rodziny, pracy i polityki społecznej.

System wsparcia dla osób niepełnosprawnych

System wsparcia osób niepełnosprawnych i ich rodzin będzie się opierał na trzech filarach. Pierwszy z nich to solidarnościowy fundusz wsparcia osób niepełnosprawnych. Drugi filar to pakiet społecznej odpowiedzialności, a trzeci – program „Dostępność+”.

Dwa źródła finansowania

Fundusz wsparcia osób niepełnosprawnych będzie zasilany z dwóch źródeł – z części składki odprowadzanej od wynagrodzeń na Fundusz Pracy oraz daniny solidarnościowej.

Składka odprowadzana przez pracodawców od wynagrodzeń wynosi 2,45%. Po zmianach składka będzie pobierana w tej samej wysokości, z tym że 2,30% trafi bezpośrednio na przeciwdziałanie bezrobociu, a 0,15% na fundusz wsparcia osób niepełnosprawnych. Dzięki temu pomoc osobom niepełnosprawnym zwiększy się o 650 mln złotych rocznie.

Zasadniczym źródłem finansowania funduszu wsparcia osób niepełnosprawnych będzie jednak danina solidarnościowa. Będą ją płaciły co roku te osoby fizyczne, których dochody w danym roku podatkowym przekroczą 1 mln zł (ok. 87 tys. zł miesięcznie). Wysokość daniny solidarnościowej wyniesie 4% nadwyżki tej kwoty. Po raz pierwszy daninę najbogatsi podatnicy zapłacą od dochodów uzyskanych w 2019 roku. W efekcie do funduszu wsparcia osób niepełnosprawnych trafi w 2020 roku 1,15 mld zł. Razem z częścią składki na fundusz pracy rząd przeznaczy w ramach funduszu wsparcia osób niepełnosprawnych 1,8 mld zł.

Co ważne, danina solidarnościowa, przeznaczana na konkretne cele, funkcjonuje w wielu państwach europejskich. Warto w tym kontekście wspomnieć chociażby o Niemczech czy Hiszpanii.

Hierarchia ważności celów

Minister Elżbieta Rafalska zapowiedziała, że hierarchia ważności celów, na które będą przeznaczane pieniądze z solidarnościowego funduszu wsparcia, będzie skonsultowana z reprezentacją osób niepełnosprawnych, a więc fundacjami, stowarzyszeniami i innymi podmiotami, które działają na rzecz osób niepełnosprawnych.