Dokumentem wyznaczającym kluczowe kierunki działań rządu na rzecz seniorów jest „Polityka społeczna wobec osób starszych 2030. Bezpieczeństwo – Uczestnictwo – Solidarność”. To historyczne opracowanie – do tej pory programy dotyczące polityki senioralnej miały charakter ramowy. Oznacza to, że nie przewidywały w praktyce szczegółowych rozwiązań w zakresie polityki wobec osób starszych. Wspomniany dokument jako pierwszy wyznacza konkretne obszary działań, a – co najważniejsze – wskazuje podmioty bezpośrednio odpowiedzialne za ich realizację.

Aktywny jak senior

Do jednych z najważniejszych działań, realizowanych w ramach polityki senioralnej w ciągu ostatnich trzech lat, bez wątpienia zalicza się skierowany do jednostek samorządu terytorialnego Program Wieloletni „Senior+” na lata 2015 -2020. Jego celem jest zwiększenie aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym seniorów poprzez rozbudowę sieci Dziennych Domów „Senior+” i Klubów „Senior+”.

W ramach programu „Senior+” samorządy mogą ubiegać się o dotację na utworzenie lub wyposażenie placówki (300 tys. zł w przypadku dziennego domu „Senior+” oraz 150 tys. zł w przypadku klubu „Senior+”), a także na zapewnienie funkcjonowania już istniejących placówek. Kwota dofinansowania na utrzymanie jednego miejsca wyniesie miesięcznie do 300 zł w dziennym domu „Senior+” oraz do 200 zł w klubie „Senior+”.

Jak pokazują najnowsze dane, na koniec roku w całym kraju będzie działać ponad 550 takich instytucji zapewniających łącznie blisko 14,5 tys. miejsc dla seniorów. 120,7 mln zł – to kwota, która zostanie przeznaczona na uruchomienie i prowadzenie placówek w 2018 r. Dla porównania, w 2015 r. na utworzenie placówek przeznaczono 20,7 mln, było ich natomiast 99, a miejsc dla osób starszych – niespełna 2,8 tys.

W ciągu trzech lat liczba placówek „Senior +” wzrosła o ponad 450, a liczba miejsc dla osób starszych – o blisko 11,5 tys.

ASOS, czyli…

Rządowy Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych. Jego celem jest przede wszystkim tworzenie warunków do rozwoju aktywności społecznej osób starszych, które w związku z wyżem demograficznym lat 50 wchodzą lub w najbliższej przyszłości będą wchodzić w wiek 60+, a kończąc aktywność zawodową, pozostają w dobrej kondycji psychofizycznej, mają potencjał, kwalifikacje, życiowe doświadczenie i czas wolny, który można i należy zagospodarować, dzięki tworzeniu odpowiedniej oferty aktywności społecznej.

Edukacja, aktywność społeczna promująca integrację wewnątrz i międzypokoleniową, partycypacja społeczna oraz usługi społeczne dla osób starszych – to cztery główne obszary, w których działa program ASOS. Za ich realizację odpowiadają organizacje pozarządowe, a także te podmioty, które są uprawnione do działań na rzecz osób starszych.

W latach 2016-2018 na jego realizację przeznaczono 113,8 mln zł. To w sumie ponad 1,1 tys. projektów, w których uczestniczyło blisko 450 tys. osób.

Z troską o seniorów

Nie wszyscy seniorzy są jednak tak aktywni i pełni wigoru. Do tych mniej samodzielnych, wymagających większej troski i uwagi, skierowany jest program „Opieka 75 +”. Ma on na celu zwiększenie dostępności do usług opiekuńczych i usług specjalistycznych dla osób samotnych i starszych w wieku 75+ i więcej , zamieszkałych na terenach małych gmin do 60 tys. mieszkańców.

W ramach programu gminy wiejskie, miejsko-wiejskie i miejskie do 60 tys. mieszkańców mogą skorzystać z 50% dofinansowania na świadczenie usług opiekuńczych oraz specjalistycznych usług opiekuńczych, jeżeli dane świadczenie realizują samodzielnie. Rozwiązanie to służy zapewnieniu wysokiego standardu usług, ponieważ ich realizatoremjest gmina i jej pracownicy.

Uwaga, od 2019 r. program „Opieka 75+” będzie skierowany nie tylko to osób samotnych w wieku 75 lat i więcej, ale także do osób pozostających w rodzinach.

W programie będą mogły uczestniczyć również gminy, które świadczą usługi opiekuńcze, w tym specjalistyczne usługi opiekuńcze poprzez spółdzielnie osób prawnych.

W 2018 r. do programu przystąpiło ponad 350 gmin, a łączna kwota dofinansowania wyniosła 6,07 mln zł.

Przywrócenie możliwości wyboru

Zgodnie z obietnicą złożoną Polakom w kampanii wyborczej w 2015 r., rząd przywrócił wiek emerytalny 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn. Prawo do emerytury uzyskało tym samym 400 tys. osób. Co ważne, osiągnięcie tego wieku nie oznacza konieczności zakończenia kariery zawodowej, daje jednak możliwość wyboru. Późniejsze przejście na emeryturę to wyższe świadczenie (o 8% za rok).

Jak zapewnia minister Elżbieta Rafalska, nie ma obaw o wypłatę świadczeń – sytuacja finansowa Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest najlepsza od lat.

Wyższe renty i emerytury

Od 1 marca 2017 r. – z myślą o poprawie warunków życia najuboższych seniorów – podniesione zostały minimalna emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz renta rodzinna. To wzrost z 882,56 do 1 tys. zł.

Warto podkreślić, że 1 marca br. wszystkie świadczenia emerytalne wzrosły w oparciu o wskaźnik waloryzacji. A ten był najwyższy od 5 lat – 102,98%.

1 sierpnia 2017 r. weszła z kolei w życie nowelizacja ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych. W efekcie osobom tym przyznano comiesięczne świadczenie w wysokości 402,72 zł. Co więcej, nowe przepisy przewidują też możliwość objęcia pomocą okresową (do 6 miesięcy) osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej lub w związku z zaistnieniem tzw. zdarzeń losowych.