Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych reguluje zasady tworzenia oraz prowadzenia działalności przez spółdzielnie socjalne. Jest to forma podmiotowości prawnej łączącej cechy przedsiębiorstwa oraz organizacji pozarządowej. Spółdzielnie socjalne, prowadząc równolegle działalność gospodarczą oraz reintegrację społeczną i zawodową, stały się jednym z kluczowych podmiotów ekonomii społecznej oraz istotnym instrumentem polityki społecznej w zakresie aktywnej integracji i zwiększania spójności społecznej.

W okresie 10 lat funkcjonowania ustawy zidentyfikowano potrzebę ponownego uregulowania przepisów dotyczących instrumentów wsparcia na założenie i przystąpienie do spółdzielni socjalnych osób w charakterze członków, czy też pracowników nie będących członkami spółdzielni. Ww. wsparcie udzielane jest z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz z Funduszu Pracy.

Zmiany w ustawie, które weszły w życie w marcu 2018 r. dotyczyły:

• Ułatwienia w zakładaniu spółdzielni socjalnej poprzez warunkowe zmniejszenie liczby założycieli z 5 do 3 osób z obowiązkiem uzupełnienia składu członkowskiego spółdzielni do 5 osób w terminie 12 miesięcy, a także zmianę limitów zatrudnieniowych w przypadku, gdy spółdzielnię socjalną zakładają osoby o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz w przypadku gdy spółdzielnia prowadzi działalność w zakresie usług społecznych użyteczności publicznej.
• Wzmocnienia roli pracowników spółdzielni socjalnych niebędących jej członkami, m. in. poprzez objęcie ich procesem reintegracji społecznej i zawodowej oraz włączeniem w procesy decyzyjne i konsultacyjne w spółdzielni socjalnej – refundacja składek na ubezpieczenia oraz części kosztów pracodawcy dla pracowników spółdzielni będących jednocześnie osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym.
• Możliwości tworzenia „konsorcjum spółdzielczego” w celu wspólnego organizowania sieci produkcji, handlu i usług, promowania działań spółdzielczych oraz wspólnego występowania w zamówieniach publicznych.
• Zwolnienia spółdzielni socjalnych składek na Krajową Radę Spółdzielczą, o ile przynależą one do właściwego związku rewizyjnego.
• Rozszerzenia katalogu osób, które mogą zakładać i przystąpić do spółdzielni socjalnej w charakterze członka lub osoby świadczącej pracę na rzecz spółdzielni socjalnej o:

- poszukujących pracy niepozostających w zatrudnieniu lub niewykonujących innej pracy zarobkowej opiekunów osób niepełnosprawnych oraz

- osoby usamodzielniane wychodzące z pieczy zastępczej

• Ułatwienia funkcjonowania spółdzielni socjalnej – nowe instrumenty wsparcia z Funduszu Pracy oraz Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych:

- wprowadzenie nowego instrumentu wsparcia w formie możliwości przyznania środków z Funduszu Pracy na utworzenie stanowiska pracy lub finansowanie kosztów wynagrodzenia dla osób skierowanych przez PUP do pracy w spółdzielni socjalnej (instrumenty przewidziane dla skierowanych osób bezrobotnych, poszukujących pracy niepozostających w zatrudnieniu nie wykonujących innej pracy zarobkowej oraz poszukujących pracy opiekunów osób niepełnosprawnych niepozostających w zatrudnieniu oraz niewykonujących innej pracy zarobkowej.

 - rozszerzenie form wsparcia z PFRON w formie możliwości przyznania środków na podjęcie działalności gospodarczej w ramach spółdzielni socjalnej, a także na utworzenie stanowiska pracy w spółdzielni socjalnej dla skierowanych przez PUP osób niepełnosprawnych do pracy w spółdzielni socjalnej oraz umożliwienie ubiegania się o środki na finansowanie kosztów wynagrodzenia dla osób skierowanych przez PUP do pracy w spółdzielni socjalnej – analogicznie jak z Funduszu Pracy.

• Praktyk zawodowych w spółdzielniach socjalnych dla uczestników WTZ - Wprowadzono możliwość odbycia nieodpłatnych praktyk zawodowych u pracodawcy, w tym spółdzielni socjalnej przez osobę niepełnosprawną realizującą indywidualny program rehabilitacji zawodowej w ramach WTZ (do 15h tygodniowo przez 3 miesiące – z możliwością ich przedłużenia do 6 miesięcy).