– By jeszcze bardziej wspierać rozwój ekonomii społecznej, przygotowaliśmy projekt ustawy zawierający szereg rozwiązań korzystnych zarówno dla osób zagrożonych wykluczeniem, jak i samych podmiotów ekonomii społecznej – wskazuje Marlena Maląg, Minister Rodziny i Polityki Społecznej

Dzisiaj w Polsce działa ok. 90 tys. podmiotów ekonomii społecznej, które zatrudniają blisko 210 tys. pracowników. To ok. 1,8 proc. zatrudnienia w gospodarce Polski.

– Koncentrowanie się na oddziaływaniu społecznym i podmiotowe podejście do pracowników znajduje się w centrum zainteresowania podmiotów ekonomii społecznej. To ogromna wartość. By jeszcze bardziej wspierać rozwój ekonomii społecznej, przygotowaliśmy projekt ustawy zawierający szereg rozwiązań korzystnych zarówno dla osób zagrożonych wykluczeniem, jak i samych podmiotów ekonomii społecznej. To także wiele korzyści systemowych – podkreśla Marlena Maląg, Minister Rodziny i Polityki Społecznej.

Projekt ustawy o ekonomii społecznej jest ukoronowaniem wielu miesięcy dialogu partnerskiego, którego kluczowym forum był Krajowy Komitet Rozwoju Ekonomii Społecznej, zapewniający udział szerokiego grona interesariuszy. Projekt stanowi znaczące osiągnięcie dla całego sektora ekonomii społecznej.

Jakie rozwiązania znalazły się w projekcie?

To wyjątkowa możliwość rozwoju i wzmacniania ekonomii społecznej w Polsce. Wprowadza do porządku prawnego szereg definicji, m.in. definiuje krąg podmiotów ekonomii społecznej (PES), określa katalog osób uznanych za zagrożone wykluczeniem społecznym, wprowadza status przedsiębiorstwa społecznego (PS). 

Zaproponowane przepisy szczegółowo regulują dwa kluczowe zagadnienia stanowiące istotę ekonomii społecznej, czyli zatrudnienie i reintegrację osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, a także włączenie PES w realizację usług społecznych poprzez określenie zasad współpracy z administracją publiczną w tym zakresie. Istotne dla tego obszaru jest wprowadzenie dwóch nowych trybów współpracy (trybu negocjacyjnego i partnerstwa publiczno-społecznego) pozwalających na dialog i bardziej elastyczne określanie warunków zlecania usług społecznych. Mechanizmy te powinny przyczynić się nie tylko do lepszego zrozumienia wzajemnych oczekiwań, ale również do zapewnienia świadczenia usług społecznych zgodnie z oczekiwaniami odbiorców.

Poza kwestiami definicyjnymi oraz procedurami (dotyczącymi np. warunków uzyskania statusu PS)  w ustawie przewidziano także konkretne instrumenty wsparcia finansowego udzielane przedsiębiorstwom społecznym w związku z zatrudnieniem osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, finansowane ze środków Funduszu Pracy i Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, a także zwolnienia podatkowe. Ponadto podmioty kupujące od PS towary i usługi będą mogły skorzystać z obniżenia wpłat na PFRON.

Programy wspierające rozwój ekonomii społecznej

Dodatkowo podmioty ekonomii społecznej, w tym przedsiębiorstwa społeczne, będą mogły uzyskać środki w ramach resortowych lub rządowych programów na rzecz rozwoju ekonomii społecznej.

– Dzięki temu w sposób elastyczny uzupełniać będzie można wsparcie dla sektora ekonomii społecznej. Ustawa przewiduje możliwość finansowania programów na rzecz rozwoju ekonomii społecznej ze środków będących w dyspozycji ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego, a także z Fundusz Pracy na podstawie umowy zawieranej pomiędzy ministrem właściwym do spraw pracy i ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego – wskazuje Minister Marlena Maląg.

Główne korzyści w wymiarze jednostkowym, sektorowym i systemowym

Korzyści indywidualne dotyczą przede wszystkim osób, w szczególności zagrożonych wykluczeniem społecznym, których sytuacja ma szansę znacząco poprawić się dzięki nowym rozwiązaniom, gdyż:

• ustawa tworzy nową szansę dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym na podjęcie pracy i reintegrację w przedsiębiorstwach społecznych,
• dla osób korzystających ze wsparcia jednostek reintegracyjnych (np. centrów integracji społecznej czy warsztatów terapii zajęciowej) zatrudnienie w PS będzie naturalną kontynuacją procesu reintegracji, umożliwi poprawę sytuacji ekonomicznej oraz większą samodzielność,
• osoby zatrudniane w przedsiębiorstwach społecznych to nie tylko adresaci wsparcia, ale również osoby współodpowiedzialne za prowadzoną przez PS działalność.

Korzyści dla podmiotów ekonomii społecznej:

• podmioty ekonomii społecznej, które uzyskają status przedsiębiorstwa społecznego, będą mogły liczyć na wsparcie ze środków publicznych. Dzięki temu możliwy będzie ich bardziej dynamiczny rozwój,
• PES, w tym PS, będą mogły korzystać z organizowanych na poziomie regionalnym usług wsparcia,
• wprowadzenie do polskiego porządku prawnego pojęcia PS oznacza zwiększenie rozpoznawalności podmiotów działających w tej formule. Ponadto - z uwagi na przyjęte rozwiązania - podmiot taki będzie również identyfikowany jako rzetelny partner o wyraźnych celach społecznych, co powinno pozytywnie wpłynąć zarówno na relacje z samorządem, jak i biznesem,
• PES będą partnerem w programowaniu lokalnej polityki społecznej, a także wzrośnie ich rola w realizacji usług społecznych oraz we współpracy z samorządem.

Korzyści systemowe:

• rozwiązania ustawowe pozwolą równolegle realizować dwa cele: zapewniać dostępność do usług społecznych przez zlecanie ich podmiotom ekonomii społecznej oraz tworzyć miejsca pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,
• jednostki samorządu terytorialnego będą mogły skorzystać z dwóch nowych, elastycznych form zlecania usług społecznych (tryb negocjacyjny i partnerstwo publiczno-społeczne),
• współpraca samorządu z PES w zakresie usług społecznych ułatwi procesy deinstytucjonalizacji usług społecznych,
• ustawa wprowadza nowe instrumenty koordynacji i wsparcia polityki na rzecz ekonomii społecznej zapewniające partycypację (komitety), jakość usług (akredytacja), możliwość elastycznego adresowania wsparcia (programy resortowe),
• z perspektywy polityki społecznej i polityki rynku pracy zatrudnianie w PS osób zagrożonych wykluczeniem społecznym to nie tylko reintegracja i poprawa sytuacji ekonomicznej tych osób, ale również lepsze zagospodarowanie ich potencjału, kreatywności i talentu.

– Warto także pamiętać, że ustawa o ekonomii społecznej będzie wdrażana równolegle do działań współfinansowanych ze środków europejskich w ramach perspektywy finansowej na lata 2021-2027, a także inicjatyw ujętych w ramach Krajowego Planu Odbudowy. Oznacza to, że nowe rozwiązania prawne wraz z odpowiednim wsparciem finansowym będą istotnym impulsem do rozwoju ekonomii społecznej w Polsce – podsumowuje Minister Marlena Maląg.