Wyjaśnienia dotyczące obowiązku współfinansowania przez gminę pobytu dziecka w pieczy zastępczej

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej  (Dz. U. Nr 149, poz. 887, z późn. zm.) określa, że co do zasady finansowanie pobytu dzieci
w pieczy zastępczej należy do obowiązku powiatu. Jednakże, na mocy art. 191 ust. 9 i 10
w przypadku umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej gmina właściwa ze względu
na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej współfinansuje pobyt tego dziecka w pieczy zastępczej, w wysokości:
1) 10% w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej,
2) 30% w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej,
3) 50% w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej.
W przypadku braku możliwości ustalenia gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, właściwa do ponoszenia wydatków jest gmina miejsca jego ostatniego zameldowania na pobyt stały. Jeżeli nie można ustalić miejsca ostatniego zameldowania dziecka na pobyt stały, właściwa do ponoszenia wydatków jest gmina miejsca siedziby sądu, który orzekł o umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej (art. 191 ust. 9 i 10 w zw. z ust. 2 i 3).
Obowiązek współfinansowania przez gminę nie dotyczy dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej przed 1 stycznia 2012 r. (art. 238 ust. 1).
Z powyższego wynika, że gmina współfinansuje pobyt w pieczy zastępczej każdego dziecka umieszczonego w tej pieczy po 1 stycznia 2012 r. Dotyczy to także dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w trybie interwencyjnym (art. 191 ust. 8 pkt 1), oraz  dzieci pozostawionych bezpośrednio po urodzeniu lub dzieci, których tożsamość rodziców jest nieznana (art. 191 ust. 8 pkt 2). Ustalenie gminy zobowiązanej do współfinansowania pobytu w pieczy zastępczej tych dzieci następuje na podstawie ww. przepisów (ustawodawca bowiem w tym zakresie nie przewidział wyjątku takiego, jak w przypadku powiatów – por. art. 191 ust. 12 i 13). Należy jednocześnie wskazać, iż ze względu na anonimowość przysposobienia, w przypadku dzieci pozostawionych bezpośrednio po urodzeniu lub dzieci, których tożsamość rodziców jest nieznana, zasadnym jest aby obowiązek współfinansowania spoczywał na  gminie miejsca siedziby sądu, który orzekł o umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej (art. 191 ust. 3).
Jak wynika z art. 191 ust. 9 i 10 wysokość wydatków leżących po stronie gminy jest doprecyzowana i sztywna. Ustawodawca zatem nie przewidział konieczności dokonywania wzajemnych rozliczeń między gminą a powiatem na podstawie porozumień (jak to ma miejsce w przypadku wzajemnych rozliczeń między powiatami – por. art. 191 ust. 5). Wobec tego zasadne jest zastosowanie noty obciążeniowej (w opisanej w sytuacji zarówno w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej, jak i dzieci umieszczonych w placówce opiekuńczo-wychowawczej).