W celu poprawy bezpieczeństwa oraz warunków pobytu osób starszych i niepełnosprawnych przebywających w legalnie działających placówkach zapewniających całodobową opiekę  nowelizacja zakłada uregulowanie zasad pobytu i opuszczania placówek przez osoby, do których ma zastosowanie ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. Wprowadza się procedurę ograniczania samodzielnego opuszczania terenu placówek przez ich mieszkańców będących osobami z zaburzeniami psychicznymi.  

Kontrola sądowa i zakaz przyjmowania małoletnich

W myśl projektowanych przepisów placówki w zakresie legalności przyjęcia i przebywania w nich osób z zaburzeniami psychicznymi, przestrzegania ich praw oraz kontroli warunków, w jakich one tam przebywają, będą poddane kontroli sądów. Wprowadzony zostanie również zakaz przyjmowania do  placówek osób małoletnich.

Nowa jakość w placówkach

Projekt ustawy zakłada również ograniczenie liczby miejsc placówkach całodobowej opieki do 100. Wprowadzone zostaną również wymogi w zakresie wskaźników zatrudnienia  oraz kwalifikacji osób świadczących usługi opiekuńcze w placówkach.

Ograniczenie nieprawidłowości

Kolejne cele nowelizacji to ograniczenie skali nieprawidłowości w placówkach zapewniających całodobową opiekę oraz poprawa skuteczności sankcji nakładanych na podmioty prowadzące takie placówki bez zezwolenia. Służyć temu będzie m.in.: poszerzenie zakresu uprawnień kontrolnych inspektorów urzędów wojewódzkich.
W praktyce chodzi tu o ograniczenie liczby placówek prowadzonych nielegalnie. Bardzo duże znaczenie będzie odgrywać również zaostrzenie odpowiedzialności podmiotów prowadzących bez zezwolenia więcej niż jedną placówkę poprzez podniesienie wysokości nakładanych kar z 10 lub 20 tys. zł do 40 tys. zł.

Nowe uprawnienia wojewody

W przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia osób przebywających w placówce wojewoda będzie miał możliwość jednoczesnego cofnięcia zezwolenia na prowadzenie placówki i nakazania wstrzymania prowadzenia tej placówki w drodze decyzji z nadaniem jej klauzuli natychmiastowej wykonalności.

Co ważne, podmioty, na które wojewoda nałożył w przeszłości co najmniej dwukrotnie karę pieniężną za prowadzenie placówki bez zezwolenia lub wobec których orzekł o wstrzymaniu działalności placówki, będą miały ograniczoną możliwość uzyskania zezwolenia na prowadzenie placówki. Ponadto, zostanie też wprowadzony wymóg prowadzenia przez wojewodów wykazu nałożonych kar pieniężnych w celu lepszej identyfikacji podmiotów prowadzących nielegalnie więcej niż jedną placówkę. Doprecyzowany wreszcie zostanie też tryb cofania zezwolenia na prowadzenie placówki.

Ułatwienia dla małych placówek

Projekt ustawy przewiduje również ułatwienia dla placówek, zwłaszcza tych mniejszych, w zakresie uzyskania zezwolenia. W praktyce chodzi o złagodzenie pewnych standardów. Wyłączony zostanie bowiem warunek posiadania dźwigu osobowego w małych placówkach (do 5 mieszkańców) w sytuacji, gdy w placówce zamontowane jest urządzenie do przemieszczania osób niepełnosprawnych (jak np. platforma, krzesełko).

Realizacja postulatów jednostek organizacyjnych pomocy społecznej

Projekt ustawy uwzględnia kwestie zgłaszane przez jednostki organizacyjne pomocy społecznej. Zgodnie z nowymi przepisami, katalog sankcji, które może zastosować kierownik ośrodka pomocy społecznej, zostanie poszerzony o ograniczenie wysokości świadczenia. Z sankcji tej kierownik OPS będzie mógł skorzystać w przypadkach: braku współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym, odmowy zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymywania jego postanowień lub nieuzasadnionej odmowy podjęcia zatrudnienia.

Większe bezpieczeństwo w DPS i zwolnienia z opłat

Kolejna zmiana będzie polegała na zwiększeniu bezpieczeństwa osób starszych i niepełnosprawnych, przebywających w domach pomocy społecznej, poprzez uregulowanie zasad opuszczania terenu placówki przez ich niesamodzielnych mieszkańców.

Projekt ustawy zakłada również poszerzenie katalogu fakultatywnego zwalniania z obowiązku wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej w sytuacji ograniczenia władzy rodzicielskiej z jednoczesnym skierowaniem dziecka przez sąd do rodziny zastępczej lub placówki opiekuńczo-wychowawczej, a także w razie wydania wyroku oddalającego powództwo o alimenty przeciwko osobie zobowiązanej do wnoszenia opłat.

Osoba płacąca za pobyt rodzica (bliskiego) w domu pomocy społecznej będzie zwolniona (obligatoryjnie) z opłat (na jej wniosek) pod warunkiem przedstawienia prawomocnego orzeczenia sądu o skazaniu za umyślne przestępstwo popełnione z użyciem przemocy na szkodę osoby zobowiązanej do wnoszenia opłaty i jej małoletniego rodzeństwa lub rodzica. Zwolnienia te zostaną rozszerzone na zstępnych osoby zwolnionej z opłaty, np. wnuka.