Co to są centra badawczo-rozwojowe (CBR)?

Przedsiębiorca, niebędący instytutem badawczym, prowadzący badania lub prace rozwojowe, może uzyskać status centrum badawczo rozwojowego. Uprawnia on do korzystania z różnych ulg, m.in. możliwości odliczania od podstawy opodatkowania do 200% kosztów uzyskania przychodów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową. Centra badawczo-rozwojowe mają także możliwość zwolnienia m.in. na zasadach pomocy de minimis z podatku od nieruchomości oraz podatku rolnego i leśnego.

Kto nadaje status CBR?

Status centrum badawczo-rozwojowego z mocy ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz. U. z 2022 poz. 2474) nadaje minister właściwy w sprawach gospodarki na wniosek przedsiębiorcy, spełniający kryteria formalne.

Czym zajmują się CBR-y?

Przedsiębiorstwa, które uzyskały od ministra właściwego ds. gospodarki status CBR są wsparciem technicznym oraz naukowym dla konkretnych branż i specjalizacji jak np. farmacja, medycyna, energetyka, produkcja maszyn górniczych czy sektor informatyczno-inżynierski oraz fin-tech. Wspólnym mianownikiem tych przedsiębiorstw jest działalność badawczo-rozwojowa.

Przedsiębiorcy, którzy posiadają status centrum badawczo-rozwojowego nadany na podstawie ustawy o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej w zakresie prowadzonych prac badawczo-rozwojowych, korzystają z:

1. ulgi odliczeniowej

Ulga polega na możliwości odliczania od podstawy opodatkowania do 200% kosztów uzyskania przychodów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową - tzw. „kosztów kwalifikowanych".

W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 z późn. zm.) zwanej dalej „ustawą PIT” - art. 26e ust. 7 otrzymał brzmienie:

„7. Kwota kosztów kwalifikowanych nie może przekroczyć:

• w przypadku gdy podatnik, o którym mowa w ust. 3a, jest mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców - 200% kosztów, o których mowa w ust. 2-3a;
• w przypadku pozostałych podatników, o których mowa w ust. 3a - 200% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 1-4a i ust. 2a-3a, oraz 100% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 5;
• w przypadku pozostałych podatników - 100% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 2-5, ust. 2a i 3, oraz 200% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 1a.”.

W ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 2805)  zwanej dalej „ustawą CIT”– art. 18d ust. 7 otrzymał brzmienie:

„7. Kwota kosztów kwalifikowanych nie może przekroczyć:

• w przypadku gdy podatnik, o którym mowa w ust. 3a, jest mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców - 200% kosztów, o których mowa w ust. 2-3a;
• w przypadku pozostałych podatników, o których mowa w ust. 3a - 200% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 1-4a i ust. 2a-3a, oraz 100% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 5;
• w przypadku pozostałych podatników - 100% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 2-5, ust. 2a i 3, oraz 200% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 1a.”.

Co w praktyce oznacza, że zwiększony został dodatkowy odpis do 200% wszystkich kosztów kwalifikowanych dla podatników o statusie CBR (z wyjątkiem kosztów patentowania dla dużych podatników ze statusem CBR).

W art. 4a pkt 26-28 ustawy CIT oraz w art. 5a pkt 38-40 ustawy PIT, zostały zdefiniowane pojęcia działalności badawczo-rozwojowej, badań naukowych oraz prac rozwojowych, których dotyczy ulga.

Podstawa opodatkowania jest pomniejszana o koszty, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (koszty kwalifikowane), a dotyczyły w szczególności:

• wynagrodzeń pracowników w części związanej z działalnością badawczo-rozwojową oraz związanych z nimi składek na ubezpieczenia społeczne;,
• wynagrodzeń z tytułu umów zlecenia lub o dzieło w części związanej z działalnością badawczo-rozwojową;
• nabycia materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową;
• nabycia niebędącego środkami trwałymi sprzętu specjalistycznego oraz materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową;
• ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych, świadczonych lub wykonywanych na podstawie umowy przez podmiot, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2024 r. poz. 1571), a także nabycia od takiego podmiotu wyników prowadzonych przez niego badań naukowych, na potrzeby działalności badawczo-rozwojowej;
• odpłatnego korzystania z aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej. Jeżeli to korzystanie nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 4 ustawy CIT, art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy PIT;
• nabycia usługi wykorzystania aparatury naukowo-badawczej wyłącznie na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej. Jeżeli zakup usługi nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 4 ustawy CIT, art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy PIT;
• kosztów uzyskania i utrzymania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, poniesione na: 

1. przygotowanie dokumentacji zgłoszeniowej i dokonanie zgłoszenia do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej lub odpowiedniego zagranicznego organu, łącznie z kosztami wymaganych tłumaczeń na język obcy,
2. prowadzenie postępowania przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej lub odpowiedni zagraniczny organ, poniesione od momentu zgłoszenia do tych organów, w szczególności opłaty urzędowe i koszty zastępstwa prawnego i procesowego,
3. odparcie zarzutów niespełnienia warunków wymaganych do uzyskania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy lub prawa z rejestracji wzoru przemysłowego zarówno w postępowaniu zgłoszeniowym, jak i po jego zakończeniu, w szczególności koszty zastępstwa prawnego i procesowego, zarówno w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej, jak i w odpowiednim zagranicznym organie,
4. opłaty okresowe, opłaty za odnowienie, tłumaczenia oraz dokonywanie innych czynności koniecznych dla nadania lub utrzymania ważności patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy oraz prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, w szczególności koszty walidacji patentu europejskiego.

Za koszty kwalifikowane uznaje się także dokonywane w danym roku podatkowym, zaliczane do kosztów uzyskania przychodów, odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, z wyłączeniem samochodów osobowych oraz budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością (z zastrzeżeniem centrów badawczo-rozwojowych).

Podatnicy posiadający status centrum badawczo-rozwojowego mają prawo uznać za koszty kwalifikowane, na zasadach określonych w ustawie, także:

• odpisy amortyzacyjne od budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością wykorzystywane w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej;
• koszty, o których mowa w pkt 5 (dot. ekspertyz, opinii itp.) ponoszone na rzecz podmiotów innych niż jednostki naukowe.

Podatnicy, którzy zamierzają skorzystać z ulgi, są obowiązani w prowadzonej ewidencji wyodrębnić koszty działalności B+R (art. 9 ust. 1b ustawy CIT, art. 24a ust. 1b ustawy PIT). Podstawa prawna: art. 18d-18e ustawy CIT, art. 26e-26f ustawy PIT.

2. zwolnienia z podatku od nieruchomości

Art. 7 ust. 2 pkt 5a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych z dnia 12 stycznia 1991 r. (Dz. U z 2023 r. poz. 70): od podatku od nieruchomości zwalnia się przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego uzyskanym na zasadach określonych w przepisach o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej, w odniesieniu do przedmiotów opodatkowania zajętych na cele prowadzonych badań i prac rozwojowych.

3. zwolnienia z podatku rolnego

Art. 12 ust. 2 pkt 5a ustawy o podatku rolnym z dnia 15 listopada 1984 r. (Dz. U. z 2024 r. poz. 1176): od podatku rolnego zwalnia się przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego uzyskanym na zasadach określonych w przepisach o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej, w odniesieniu do przedmiotów opodatkowania zajętych na cele prowadzonych badań i prac rozwojowych.

4. zwolnienia z podatku leśnego

Art. 7 ust. 2 pkt 6 ustawy o podatku leśnym z dnia 30 października 2002 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 888): od podatku leśnego zwalnia się przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego uzyskanym na zasadach określonych w przepisach o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej, w odniesieniu do przedmiotów opodatkowania zajętych na cele prowadzonych badań i prac rozwojowych.